چالشهای سیاسی میان والدین ونوجوان

در طی جریان طبیعی رشد نوجوان و رسیدن او به مرحله عملیات صوری و توانمندی اندیشه انتزاعی،  وی می تواند جهان را به شکل کاملا ایده آل و آرمانی تصور کند.از این رو آنها به این نتیجه می رسند که افراد صاحب قدرت مثل معلمان، پلیس، والدین و صاحبان مناصب سیاسی دیگر افراد بی عیب و نقصی نیستند،(آنگونه که قبلا تصور می کردند).این افکار می تواند تا آنجا گسترش یابد که نهاد سیاست و دیگر نهادهای اجتماعی را به باد انتقاد بگیرند و این همان نقطه ای است که ممکن است والدین با فرزندان نوجوان خود وارد چالشهای سیاسی شوند....

کودکان و نوجوانان پیوندهای عاطفی را از والدین خود در رابطه با مفاهیمی چون ملت، دولت و احزاب در وهله ی نخست این جامعه پذیری اخذ می کنند. سپس" جامعه پذیری سیاسی" براساس توانایی های اجتماعی و تجربه های شخصی ایشان به گونه ای نهفته رشد و تحول می یابد. اما رشد تکلیف پذیری و انگیزه ی جامعه پذیری سیاسیِ بنیادین، نخستین بار در نوجوانی بروز می یابد. رشد شناختی، امکانِ اندیشیدن انتزاعی را فراهم می کند، که از طریق آن نوجوان می تواند فرآیندها و نظام های پیچیده ی سیاسی را بفهمد. رشد اخلاقی نیز، نوجوان را به سوی توجه به هنجارهای اجتماعی و اصول بنیادین آن رهنمون می کند.

کاوه اولین سالی است که می تواند در انتخابات شرکت کند.او بسیار مشتاق شرکت در این نقش سیاسی و اجتماعی جدید است و وقت زیادی را صرف فعالیتهای سیاسی می کند. به نظر می رسد که فقط مساله علاقمندی وی به فعالیتهای

 سیاسی نیست بلکه حضور پررنگ او در بحثها و فعالیتهای سیاسی به خاطر این مساله است که او نگران است نکند در نظر سایر همدوره ای های خود، بچه و کودن جلوه کند.والدینش هم از احساس مسئولیت او در قبال سرنوشت سیاسی کشورش بسیار خوشحالند اما از طرف دیگر نگران فعالیتهای افراطی او هستند و از طرف دیگر نگرانند که او انتخابی نادرست داشته باشد خصوصا که انتخاب وی با والدینش بسیار متفاوت است و همین مساله باعث شده که گاه  و بیگاه میان وی و پدرش بحثهای سیاسی جدی در خانه صورت گیرد.

البته نظر کاوه و مادرش نیز با هم متفاوت است اما مادر معتقد است باید به کاوه کمک کرد تا به خودش اعتماد داشته باشد و نباید در برابر انتخاب وی واکنش شدید و مخالفت نشان داد اما پدر معتقد است که کاوه هنوز آن قدر بینش سیاسی نیافته که بتواند خودش مستقلانه دست به چنین انتخاب مهمی بزند. همین مساله تنش و جنجال را در خانه کاوه زیاد کرده و گاه این مساله برای سایر اعضای خانواده کلافه کننده می شود...

نوجوان و انگیزه مشارکت در فعالیتهای سیاسی

سیاست، حیطه ای است که رشد هویت اجتماعی را امکان پذیر می کند. مدرسه، گروه های نوجوان، هم سالان و رسانه ها،  نوجوان را با موضوعات سیاسی روبه رو می کنند. نزدیک شدن به سنِ حق رأی داشتن و از جهت حقوقی بالغ محسوب شدن، توجه فرد را به مسائل سیاسی افزایش می دهد. ضمن اینکه دلایل دیگری وجود دارد که نوجوان را به سمت بحثها و حساسیتهای سیاسی سوق می دهد که شاید بتوان گفت مهم ترین این دلایل عبارتند از:

- نیاز به مهم بودن و همه او را با ارزش شناختن:

 نوجوان کوشش می کند موقعیت افراد بالغ را به دست بیاورد و آنچه که مربوط به دوران کودکی است پشت سر گذارد. وی می خواهد اعمالی انجام دهد تا نشان دهد از کودکی فاصله گرفته و به قلمرو بزرگان وارد شده است.

- نیاز به استقلال:

در این دوره جوان آرزو می کند که خود را از زیر بار نفوذ والدین خود آزاد کند و مستقل گردد. او مایل است که در منزل اتاقی جداگانه داشته باشد تا دور از نظر اعضای خانواده به خصوص کودکان درباره مسایل مربوط به خود فکر کند و فعالیتهای آینده را طراحی نماید. وی علاقمند است زندگی خود را اداره کند لذا میل به احراز استقلال و شخصیت همزمان با تحولات جسمانی در نوجوان آشکار می گردد. لذا ضروری است که تمایل به استقلال و شخصیت نوجوان به درستی ارضا شود. چون استقلال تصحیح کننده مسئولیت فردی جوانان است و کسب شخصیت شرط عضویت انان در امور اجتماعی است.

-نیاز به برتری جویی

 نیاز دیگر نوجوان حس برتری جویی و تفوق طلبی است که می توان آن را به عنوان یکی از سرمایه های پرارزش و گرانبهای دوران نوجوانی به حساب آورد.

در بسیاری ازمواقع، مجموعه این عوامل باعث می شود که نوجوانان و جوانان در بحثها و فعالیتهای سیاسی به یکباره حضوری فعال بیابند اما  از آن جا که سیاست و ارزش های سیاسی اساسا موضوعی بغرنج است و سیاست عموما میدان تاخت و تاز نیروهای متضاد اجتماعی اقتصادی است، گاه گروهی دیگر از نوجوانان و جوانان فکر می کنند که باید خود را از این عالم دور نگه دارند.  این تفکر البته از وارد شدن به بازی های سیاسی بهتر است، اما سپردن یک عرصه مهم زندگی اجتماعی به دیگران که اتفاقا ممکن است با زندگی و آینده جوانان به بدترین نوعی بازی کنند، هنر یک انسان رشد یافته نیست. انسان رشدیافته برخورد فعالانه را بر واکنش منفعلانه ترجیح می دهد و در پی قدرتی است که بتواند حق را بر ناحق پیروز کند. به این جهت نوجوانان و جوانان باید یاد بگیرند که قدرت به خودی خود چیز بدی نیست. آنچه بد و ضد ارزش است قدرتی است که در خدمت بی عدالتی و جور و جهل باشد.

متأسفانه نگرش درست سیاسی در مفهومی که ذکر شد به نوجوانان و جوانان، آموخته نمی شود. آنان معمولاً یاد می گیرند

 که طرفدار و پشتیبان افراد و گروه ها و ایدئولوژی های خاصی باشند و نمی آموزند که هر مسأله را به طور جداگانه و در تمامیت ارتباط آن با مسائل دیگر به تجزیه و تحلیل خلاقانه بکشانند و واقعیت آن را کشف کنند. آنان در واقع نیاموخته اند که سیاست چیست و چه رابطه ای با اقتصاد و جامعه شناسی و تاریخ و علم و هنر و فرهنگ و دین دارد.

مسأله فقر اندیشه سیاسی در میان نوجوانان و جوانان کشورهای پیشرفته صنعتی و واگذار کردن آن به سیاسی کاران حرفه ای در این کشورها نیز امری رایج است. نوع فلسفه و سبک زندگی غربی و شرایط رفاه مادی و پیشرفت های علمی و صنعتی و اقتصادی که باعث امنیت خاطر نوجوانان و جوانان از آینده خود می شود ضرورت پرداختن به مسائل ارزشی، از نوع مسائل پیچیده سیاسی را از ذهن آنان دور می کند.

به هر صورت، مجموعه ارزش های زندگی (اعم از ارزش های اجتماعی سیاسی اقتصادی و ارزش های دینی فلسفی فرهنگی) بر تفکر و احساس و رفتار نوجوانان و جوانان عمیقا تأثیر می گذارد و جا دارد که نسبت به این مسأله حیاتی ، حساسیت علمی بیشتری نشان داده شود و درباره چگونگی کارکردهای تربیتی موجود و راه کارهای مؤثر آموزش و اعتلای این ارزش ها مطالعات دقیقی صورت گیرد.

راههای تقویت بینش سیاسی در نوجوانان

برای تقویت بینش سیاسی وظایفی بر عهده دو نهاد مقدس قرار دارد. این دو نهاد عبارتند از: خانواده به عنوان اولین مکانی که نقش اولیه را در تربیت فرزندان دارد و دیگر مدرسه که بعد از خانواده در تربیت کودکان و نوجوانان و جوانان بسیار موثر است.

- تاثیرگذاری خانواده:

برخوردهای فرد با مسایل سیاسی و اجتماعی از همان ابتدای دوان کودکی او شکل می گیرد و از جوانب مختلف در شکل

 گیری شخصیت دوران نوجوانی، جوانی و حتی بزرگسالی فرد موثر است.  لذا آشنایی اولیای خانواده با اصول روانی انسان در تربیت فرزند بسیار موثر است. درک این نکته توسط اولیا که هر گاه در یک خانواده مسایل و بحثهای سیاسی بسیار جنبه داغ و هیجانی داشته باشد و تعصبات خشک همواره در خانه و در میان اهل خانواده کدورت و تنش ایجاد کند، طبیعتا این سبک رفتاری باعث می گردد که چنین خانواده ای در آینده با افراطی گری ها و لجاجتهایی توام با بی منطقی مواجه گردد.

- تاثیر گذاری عوامل درون مدرسه ای:

پس از خانواده ، مدرسه عهده دار تربیت در ابعاد مختلف دانش آموزان است. از میان عامل مختلف در مدرسه که موثر در بینش سیاسی و اجتماعی دانش آموز خصوصا ترغیب دانش آموز به مسئولیت پذیری و روشن بینی  دانش آموزان به این مهم می تواند باشد، یکی توجه والدین به بافت فکری و در اصطلاح خط فکر سیاسی آن نهاد آموزشی است؛

و در ثانی شرایط فکری و روحیات سیاسی دانش آموزان و اولیا آنان است که طبیعتا بر روی نگرش سیاسی دانش آموز تاثیر گذار خواهد بود خصوصا که در سنین نوجوانی افراد به شدت تحت تاثیر گروههای مرجع وهمسالان هستند ضمن اینکه مطالعات نشان داده است که:

- تلاش دبیران در آگاه کردن دانش آموزان نسبت به نگرش سیاسی روشن بسیار موثر است.

- شخصیت علمی و میزان توانایی دبیران در پاسخگویی به سوالات و ابهامات سیاسی نوجوانان نقش بسزایی دارد

- همچنین محبوبیت دبیران در نزد دانش نیز موثر است

- ضمنا شخصیت معنوی و اجتماعی و سیاسی دبیران و باور آنها در نزد دانش آموزان نیز تاثیر بسزایی در رشد بینش سیاسی نوجوانان خواهد داشت.