تغییر قالب‌ها در قلب شاعر

برنامه «چشم شب روشن» با اجرای محمد صالح علا و همراهی مرتضی امیری اسفندقه کارشناس مجری بخش ادبیات، میزبان سید اکبر میر جعفری شاعر و منتقد ادبی بود.

 میرجعفری در این برنامه قالب چهارپاره را شروع نوآوری دانست و گفت: ادبیات بیش از اینکه چه گفتن باشد، چگونه گفتن است. به همین دلیل با تغییر زمانه قالب‌ها هم به سمت شکل های جدید می روند که منطبق با موضوع باشد. در فضای جدید شاعران سعی کردند در قالب های شعر فارسی تحول ایجاد کنند. آخرین تلاش شاعران، قالب چهارپاره است. این قالب در واقع جوانترین قالب کلاسیک شعرفارسی است.

وی درباره قالب های شعر فارسی اظهار کرد: اگر قالب را شکلی از ادبیات بدانیم، نمی‌توان گفت قالب اهمیت ندارد، چون شکل ارائه اهمیت دارد وگرنه این همه تنوع قالب نداشتیم. در ادبیات جهان هم همینطور است. این اقتضای کلام است که شاعر را به سمت رباعی یا غزل می‌برد. به اقتضای کلام است که در دنیای جدید قالب سنتی شکسته می‌شود و شعر نیمایی و آزاد و سپید شکل می‌گیرد.

میرجعفری افزود: در دوره جدید حرف جدید حاکم است و شکل ارائه هم متفاوت می‌شود و طبیعی است که شاعر و نویسنده به فرم و قالب اهمیت می‌دهد. در دوره ما علاوه بر قالب‌های سنتی قالب های جدید و کم سابقه هم می بینیم.

وی افزود: شکل ارائه با خود اثر خلق می شود. این نیست که تصور کنیم هنرمند یا شاعر اول تصمیم به بیان حرفی در قالب غزل یا دوبیتی بگیرد. در واقع تصمیم در ضمیر شاعر اتفاق می افتد و محتوا منطبق با قالب است.

این شاعر یادآوری کرد: ظرفیت قالب های شعری آنقدر بالاست که امروز شاهد گونه‌های مختلف آن هستیم که این موضوع ارزش شکل ارائه را نفی نمی‌کند. بعضی از قالب‌ها مثل غزل را می توان هم طنز گفت هم فلسفی اما در دوبیتی نمی توانیم این کار را انجام دهیم.

وی در پایان گفت: آدمی در هر دوره و زمانی اندیشه و تفکری دارد که به شکل های مختلف نمود پیدا می کند و اقتضای زمانه در نوع ادبیاتی که به آن می پردازیم، موثر است. تغییر در قالب ها ابتدا در قلب شاعر به وجود می آید.

«چشم شب روشن» به تهیه کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا شنبه تا چهارشنبه هر شب ساعت ۲۳ از شبکه چهار سیما روی آنتن می رود.

منبع: مهر