شپش سر از کجا می‌آید؟
شپش سر بال ندارد، بنابراین نمی‌تواند پرواز کند. این شپش‌ها شش پا در اطراف بدن و یک پنجه قوی در انتهای بدن خود در ناحیه دم دارند و این ساختار به آنها کمک می‌کند تا خودشان را محکم به موها بچسبانند.
ابتلای به شپش سر می‌تواند برای هر کسی اتفاق افتد. اما نگرانی خاصی برای بچه‌های پیش دبستانی و دبستانی وجود دارد.
لازم است تاکید کنیم که بهداشت کم، حمام نرفتن و به طور کلی هر مساله بهداشتی دیگری دلیل ابتلا به شپش سر نیست.
بچه‌هایی که در مناطق شلوغ و پر جمعیت زندگی می‌کنند، در خطر بیشتری برای ابتلا به شپش سر قرار دارند. اما علت آن است که این بچه‌ها در ارتباط بیشتری با افراد آلوده قرار دارند و ممکن است در همان بستری بخوابند که افراد آلوده به شپش خوابیده اند.
بد نیست بدانید تنها راهی که برای انتقال شپش از فردی به فرد دیگر وجود دارد، تماس مستقیم سر با سر است، یعنی دقیقا همان تماسی که سرهای دو کودک در حال خواندن یک کتاب مشترک با هم دارند یا بازی هایی که بچه‌ها با یکدیگر می‌کنند و یا با استفاده از یک کلاه، یک کلاه آفتابگیر، یک شال گردن، یک روسری و یا شانه و برس موی شخصی.
شپش ماده می‌تواند هر روز 3 تا 4 تخم بگذارد. این تخم‌ها در فاصله 3 تا 4 میلی متری از پوست سر و دقیقا روی محور مو رشد می‌کند.
تخم‌های شپش به دلیل آغشته بودن به ترشحات شپش ماده، کاملا چسبناک هستند. تقریبا یک هفته طول می کشد تا این تخم‌ها سر باز کنند و شپش‌ها از آن بیرون بیایند.
شپش سر می‌تواند در هر جایی از پوست سر وجود داشته باشد، اما به طور شایع روی ریشه موها در ناحیه پشت سر و گردن و اطراف گوش‌ها زندگی می‌کند
شپش‌ها طی سه دوره رشد کرده و بالغ می‌شوند، اما بارزترین تغییر در آنها، افزایش اندازه است و شپش بالغ در نهایت اندازه ی یک کنجد را به خود می گیرد.
با این حال دیدن این موجودات با چشم بسیار سخت است، چراکه آنها می‌توانند هر رنگی در طیف سفید تا قهوه ای داشته باشند.
شپش‌ها از خون تغذیه می‌کنند. این موجودات با گاز گرفتن پوست سر و سوراخ کردن آن مایعی را از بزاق خود به مویرگ ها وارد می‌کنند که مانع لخته شدن خون در ناحیه می‌شود و از خون آن ناحیه تغذیه می‌کنند. این تغذیه معمولا 4 تا 5 بار در روز است.
شپش سر می‌تواند در هر جایی از پوست سر وجود داشته باشد، اما به طور شایع روی ریشه موها در ناحیه پشت سر و گردن و اطراف گوش ها زندگی می‌کند.
درمان این شپش‌ها چیست؟
هیچ کس شپش‌ها را دوست ندارد! خوشبختانه روش های متعدد و محصولات بهداشتی و دارویی متنوعی برای خلاصی از این مهمان های اجباری وجود دارد. در اینجا می خواهیم برخی از موثرترین این روش ها را با هم بررسی کنیم.
محصولات بدون نسخه برای خلاصی از شپش سر
در مرحله اول بسیاری از والدین برای رهایی کودکان از شپش‌ها، به شامپوها روی می آورند. شامپوهای موثر در این زمینه دارای ترکیبی شیمیایی به نام پیرترین ها (Pyrethrins) هستند که به دلیل تداخل با بیوشیمی شپش‌ها، به عنوان ماده ای سمی برای آنها عمل می‌کند.
دستورالعمل مصرف این شامپوها بر روی آنها درج شده و طبق این دستورالعمل معمولا لازم است شامپو برای 10 دقیقه روی سر و آغشته به موها باقی بماند.
تحقیقی که در سال 2014 در آمریکای شمالی انجام شد نشان داد که وقوع برخی جهش ها در ژن های این شپش‌ها، آنها را به محلول ها و شامپوهای حاوی پیرترین ها مقاوم می‌کند. در این شرایط برای خلاصی از شپش‌های سر، راهی جز رجوع به داروهای نسخه ای وجود نخواهد داشت.
داروهای تجویزی برای شپش سر
در شرایطی که محلول ها و شامپوها کارساز نباشند و یا بعد از مدتی باز هم سرو کله ی این شپش‌ها پیدا شود، مراجعه به پزشک و استفاده از داروهایی که توسط پزشک تجویز می‌شود، راهکار بعدی خواهد بود. این داروها معمولا از قرار زیرند:
- ملاتیون: استفاده از این دارو تنها برای افراد بالاتر از شش سال مجاز است. لازم است بدانید ملاتیون ماده ای قابل اشتعال است. بنابراین توجه داشته باشید که در صورت استفاده از این دارو، از سشوار یا هر دستگاه حرارتی دیگری استفاده نکنید. به علاوه آنکه خانم های باردار و شیرده جز در موارد جدا ضروری و تحت نظر پزشک مجاز به استفاده از این دارو نیستند.
- لیندان: این دارو به صورت های متفاوتی از جمله لوسیون، کرم و شامپو توصیه می‌شود. افرادی که وزن آنها کمتر از 40 کیلوگرم است، نباید از این دارو استفاده کنند. همچنین خانم ها در دوران شیردهی و بارداری و افراد مبتلا به بیماری ایدز، مجاز به استفاده از این دارو نیستند. این دارو همچنین می‌تواند در برخی افراد منجر به عوارضی جدی مانند راش های پوستی و حملات تشنج و صرع شود.
- یولسفیا: یک محصول دارویی جدید است که به تازگی به جمع داروهای درمان کننده شپش سر پیوسته است. این ماده حاوی بنزیل الکل است که قادر به کشتن شپش‌ها می باشد. این دارو نیز برای سنین بالاتر از شش سال توصیه می‌شود و مصرف خودسرانه و نامناسب آن عوارضی جدی مانند حملات صرع و تشنج، کما و حتی مرگ در کودکان کم سن و سال را به دنبال خواهد داشت.
بد نیست بدانید عدم توجه به بیماری، به مرور زمان باعث تشدید بیماری و سخت تر شدن درمان آن خواهد شد
اگر شپش‌ها را به حال خود و بدون درمان رها کنیم، چه می‌شود؟
شپش‌ها علاقه ای به ترک این مهمانی ندارند. در حقیقت اگر شما آنها را به حال خود رها کنید، آنها هم به زندگی خود ادامه داده، زاد و ولد می‌کنند و علاقه ی زیادی هم به سفر به موهای اطرافیان شما دارند.
امروزه قانونی که در تمام مدرسه های کشور ما و خیلی از کشورهای دیگر برقرار است اینگونه حکم می‌کند که کودک آلوده به شپش باید تا پایان درمان، در مدرسه و نزدیک دانش آموزان دیگر حضور نداشته باشد.
طرح غربالگری دانش آموزان آلوده به شپش از دیرباز در تمام مدارس کشور و در تمام مقاطع تحصیلی (و به طور مکرر در مقطع دبستان) برقرار بوده و دانش آموزان از این جهت مورد بررسی قرار می گیرند.
بد نیست بدانید عدم توجه به بیماری، به مرور زمان باعث تشدید بیماری و سخت تر شدن درمان آن خواهد شد.
شپش‌ها همیشه هم در موهای سر نیستند!
شپش‌های انسانی انواع متعددی دارند. نوعی از شپش که به آن شپش تناسلی (خرچنگی) می گویند هیچ بیماری را با خود حمل نمی‌کند، اما می‌تواند منجر به خارش‌های شدید و گاهی واکنش‌های آلرژیکی شود. این نوع شپش‌ها همچنین می‌تواند به عفونت‌های ثانویه در فرد منجر شوند.
بر خلاف شپش سر، این نوع شپش بیشترین شیوع را در میان بزرگسالان دارد و از طریق تماس های نزدیک‌تر مانند روابط جنسی منتقل می‌شود. اما به طور کلی همه افراد بالغی که مراحل بلوغ را گذرانده و رویش موهای تناسلی را دارند، می‌توانند مورد تهاجم این نوع شپش قرار بگیرند.
شپش تناسلی همچنین می‌تواند در نواحی نظیر پاها، زیر بغل، ریش، سبیل، ابرو و مژه خانه کند. به طور کلی افراد مبتلا به این بیماری باید از لحاظ کل بدن مورد بررسی قرار بگیرند.
در درمان شپش تناسلی ترکیبات شیمیایی نامبرده مخصوصا پیرترین، بیشترین کاربرد را خواهد داشت.
مطالب مرتبط:
آنچه باید درباره شپش سر کودکتان بدانید
این علائم ثابت می‌کند شپش دارید