سوءهاضمه؛ تشخیص و درمان
در قسمت اول این مطلب درباره علل، علائم و عوارض سوءهاضمه برای شما صحبت کردیم. حالا راه‌های تشخیص، درمان پزشکی، درمان خانگی و درمان با طب مکمل این مشکل را می گوییم.
تشخیص سوءهاضمه
پزشک ابتدا درباره وضعیت سلامتی شما سوال می‌کند و شما را به طور کامل از نظر بدنی معاینه می‌کند.
اگر سوءهاضمه شما خفیف باشد و علائمی مانند کاهش وزن و استفراغ مکرر را در شما ایجاد نکند، این ارزیابی ها (یعنی وضعیت سلامتی و معاینه بدنی) کافی است.
اما اگر سوءهاضمه به طور ناگهانی در شما بروز کند و شما را دچار علائم شدید نماید و یا بیشتر از 50 سال سن داشته باشید، پزشک آزمایشات زیر را برای شما تجویز می‌کند:
1- تست های آزمایشگاهی برای بررسی مشکلات غده تیروئید و سایر اختلالات متابولیکی
2- آزمایش تنفسی و مدفوع برای بررسی وجود هلیکوباکترپیلوری که باعث زخم معده و سوءهاضمه می شود. از آنجا که بررسی ها نشان داده که درمان و دفع این باکتری، فواید کمی دارد، لذا تأثیر آن هنوز مشخص نیست.
وزن اضافی باعث وارد آمدن فشار روی شکم، هل دادن معده به داخل و برگشت اسید معده به سمت مری شود
3- آندوسکوپی برای بررسی مشکلات مجرای گوارشی. ممکن است در طی آندوسکوپی، نمونه ای از بافت مورد نظر برای آزمایش برداشته شود (بیوپسی).
4- آزمایشات تصوبربرداری مثل اشعه ایکس یا سی تی اسکن برای بررسی انسداد روده ای
اگر این آزمایشات، علت خاصی را نشان ندادند، پزشک مشکل را سوءهاضمه عملکردی تشخیص می دهد.
درمان سوءهاضمه و داروها
تغییر روش زندگی می تواند سوءهاضمه را کم کند، مثل:
- پرهیز از مصرف غذاهای مولد سوءهاضمه
- مصرف 5 تا 6 وعده غذایی کوچک در روز به جای 3 وعده غذایی بزرگ (پر حجم)
- عدم نوشیدن الکل
- کاهش مصرف قهوه و چای
- عدم مصرف برخی داروهای مسکن مثل آسپیرین، بروفن و ناپروکسن
- عدم مصرف داروهای شروع کننده سوءهاضمه و مصرف داروهای دیگری به جای آنها (با تجویز پزشک)
- کنترل استرس و عصبانیت
اگر علی‌رغم رعایت توصیه‌های بالا، سوءهاضمه شما همچنان ادامه داشت، باید با مراجعه به پزشک و تحت نظر ایشان، دارو مصرف کنید. مثل:
- داروهای آنتی اسید، اولین انتخاب دارویی هستند.
- داروهای بازدارنده پمپ پروتون که اسید معده را کم می‌کنند. همچنین در مواردی که همراه با سوءهاضمه، دچار سوزش سر دل شوید، این داروها تجویز می‌شوند.
- آنتاگونیست گیرنده H2 که اسید معده را کم می‌کند.
- پروکینتیک‌ها: در صورتی که محتویات معده به کندی تخلیه شوند، این داروها مفیدند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورتی که هلیکو باکتر پیلوری باعث سوءهاضمه شود، این داروها مفیدند.
- داروهای ضد افسردگی و ضد عصبانیت: این داروها با کاهش احساس درد، ناراحتی ناشی از سوءهاضمه را کم می‌کنند.
درمان خانگی سوءهاضمه
سوءهاضمه خفیف اغلب با تغییرات روش زندگی بهبود می یابد، مثل:
- خوردن وعده‌های غذایی کوچک، ولی با تعداد بیشتر: غذا را به آرامی و به طور کامل بجوید.
- خودداری از مواد شروع کننده سوءهاضمه: غذاهای چرب و پر ادویه، غذاهای فرآیند شده، نوشابه های گازدار، قهوه، الکل و سیگار می توانند باعث سوءهاضمه شوند.
- حفظ وزن سالم بدن: وزن اضافی باعث وارد آمدن فشار روی شکم، هل دادن معده به داخل و برگشت اسید معده به سمت مری شود.
موقع غذاخوردن، فضایی آرام ایجاد کنید، یعنی از صحبت و مشاجره دوری کنید
- ورزش منظم: ورزش از چاقی جلوگیری می‌کند و به هضم بهتر غذاها کمک می‌نماید.
- کنترل استرس: موقع غذاخوردن، فضایی آرام ایجاد کنید (یعنی از صحبت و مشاجره دوری کنید). از روش‌های آرام سازی مثل تنفس عمیق و یوگا استفاده کنید. به مقدار کافی بخوابید. وقتی برای استراحت و تفریح صرف کنید و کارهای مفرح و لذت بخش انجام دهید.
- تغییر داروهای مصرفی: تحت نظر پزشک، داروهای مسکن و یا داروهایی که باعث سوزش و زخم معده می‌شوند را دیگر مصرف نکنید. اگر چنین کاری امکانپذیر نیست، این داروها را همراه با غذا مصرف کنید.
طب مکمل و جایگزین برای سوءهاضمه
برخی روش‌های طب مکمل می توانند سوءهاضمه را کاهش دهند، هر چند که هیچ کدام از این روش‌ها به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند، یعنی کاملاً اثبات نشده اند. این درمان ها عبارتند از:
- دم کرده گیاهی با نعنا
- عصاره برگ کنگر فرنگی که به صورت مکمل موجود است. این عصاره گیاهی باعث افزایش جریان صفرا از کبد برای بهبود عمل هضم غذاها می شود. برخی افراد با مصرف این عصاره، دچار نفخ شکم یا حساسیت می‌شوند.
- درمان روانشناسی: شامل تغییر رفتار، روش‌های آرام سازی، رفتاردرمانی شناختی و هیپنوتیسم درمانی.
- طب سوزنی: توسط مسدود کردن مسیر اعصابی که احساس درد را به مغز منتقل می‌کنند، عمل می‌کند.
هشدار
همیشه به یاد داشته باشید قبل از مصرف هر نوع مکملی، با پزشک خود مشورت کنید تا مقدار مناسبی از مکمل را مصرف کنید و همچنین مصرف این مکمل با داروهای مصرفی شما تداخل نداشته باشد.
مطالب مرتبط: