طب مکمل و جایگزین چیست؟

برخی با اغراق، طب مکمل را درمان هر دردی می‌دانند و گاهی عده‌ای بدون شناخت کافی آن را نفی می‌کنند. لزوم اطلاع‌رسانی صحیح درباره جایگاه، موارد استفاده، نحوه استفاده و عوارض جانبی احتمالی طب مکمل برای عموم مردم و حتی دست‌اندرکاران سلامت جامعه اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد.

طب رایج همان روش‌های درمانی است که شما می‌توانید آن را در هر بیمارستان یا مرکز درمانی بیابید، مانند جراحی، داروهای شیمیایی، فیزیوتراپی و... . حال هر روش درمانی غیر از روش‌های رایج مذکور که گاهی مبتنی بر تجربه، سنت و البته شواهد و یافته‌های علمی است را طب مکمل یا جایگزین به شمار می‌آوریم.

از جمله مهم‌ترین شاخه‌های طب مکمل و جایگزین می‌توان به طب سوزنی، گیاه‌درمانی، استفاده از داروهای گیاهی، ماساژدرمانی، کایروپرکتیک، تغذیه، رفلکسولوژی، هومیوپاتی، یوگا، تای‌چی و... اشاره کرد. انواع طب‌های سنتی از جمله طب سنتی ایرانی، طب چینی و آیورودا نیز از شاخه‌های بسیار مهم طب مکمل و جایگزین هستند.

شاخه‌های مختلف طب سنتی و مکمل دارای ویژگی‌های مشترکی است.

معمولا درمان یک بیماری واحد از فردی به فرد دیگر متفاوت است و این درمان به خصوصیات و شرایط دیگر بیمار نیز بستگی دارد.

درمانگران طب سنتی و مکمل توجه ویژه به شرایط و محیط زندگی بیمار دارند و همواره توصیه‌های فراوانی برای اصلاح سبک و شیوه زندگی می‌کنند.

توصیه‌های غذایی، توجه ویژه به وضعیت روحی ـ روانی بیمار و تاکید بیشتر بر پیشگیری نیز از سایر ویژگی‌های درمان با طب مکمل و سنتی است.

همان‌طور که می‌دانیم، طب رایج در درمان بسیاری از بیماری‌ها و بویژه بیماری‌های مزمن، ناتوان بوده و بسیاری از بیماران، درمان موثر و قطعی برای مشکلات سلامت خود دریافت نخواهند کرد،

اما ترکیب طب رایج و مکمل نه‌تنها می‌تواند درمان کامل و جامع‌تری را برای بسیاری از بیماری‌های صعب‌العلاج به ارمغان بیاورد، بلکه قدرت انتخاب بیشتری را به بیماران می‌دهد تا در صورت پاسخ نگرفتن از یک روش درمانی، روش دیگری را مورد استفاده قرار دهند.

با توجه به موثرتر بودن این ترکیب درمانی، هزینه‌های بیمار و در نهایت هزینه‌های تحمیل شده به جامعه نیز کاهش می‌یابد.

البته باید گفت استفاده خودسرانه از روش های طب مکمل و زیاده روی در آنها نیز مانند هر چیز دیگری عوارضی به همراه دارد. پس برای استفاده از روش های طب مکمل و جایگزین نیز باید به متخصصین آن مراجعه کنید.

در قسمت زیر به برخی باورهای نادرست درباره این طب اشاره کرده ایم.

باورهای نادرست در طب سنتی و مکمل

جامعه ما هیچ‌گاه از خطر افراط و تفریط در امان نبوده و حوزه طب نیز از این قاعده مستثنی نیست. هر قدر میزان تاثیرگذاری موضوعی در جامعه بیشتر باشد، میزان انحراف از حقیقت نیز در آن بیشتر خواهد بود.

بزرگنمایی تاثیرات طب سنتی در بعضی از افراد آنقدر شگرف است که هر انسان عاقلی را به تامل می‌کشاند و از طرفی میزان صدمه و خرابی جبران‌ناپذیر استفاده ناصحیح از این طب نیز بسیار بااهمیت است.

تاریخچه طب نشان می‌دهد از زمان‌های قدیم، اوهام و خرافات همزاد طب بوده است. هم‌اکنون که پس از سال‌ها سیطره پزشکی مدرن و فرمانروایی کارتل‌ها و شرکت‌های بزرگ دارویی در جهان و به حاشیه رفتن طب سنتی، برخی افراد از عوارض جانبی داروهای شیمیایی و هزینه گران مهندسی پزشکی خسته شده‌اند، یکی از بزرگ‌ترین باورهای غلط مردم در حوزه طب سنتی «عدم عوارض جانبی گیاهان دارویی است».

متاسفانه این باور غلط مردم را بی‌محابا به سمت استفاده از هر گونه گیاه دارویی سوق می‌دهد و حداقل خطر آن این است که مردم گیاهان دارویی را به راحتی مصرف کنند و قطعا از عوارض جانبی و اثرات سوءمصرف آنها در امان نخواهند بود.

شاید هیچ کسی حاضر نباشد داروی تزریقی را بدون تجویز پزشک به خود یا به اطرافیانش تجویز کند، اما در استفاده از داروهای گیاهی اوضاع به گونه دیگری است.

برای نمونه بعضی افراد ممکن است هندوانه ابوجهل را که توسط یک فرد غیرمتخصص و ناآگاه تجویز شده باشد مصرف کنند، فارغ از این که در مقاله‌های دارویی طب نوین و سنتی، این گیاه جزء گیاهان سمی طبقه‌بندی شده و مصرف ناصحیح آن می‌تواند باعث التهاب خطرناک و خونریزی روده‌ها شود.

رویکرد روزافزون نشریات و رسانه‌ها در معرفی ناصحیح و جانبدارانه از طب سنتی نیز بر این باور دامن می‌زند، به گونه‌ای که اکثر کسانی که در این زمینه قلم می‌زنند بیشتر روی خوب سکه را به مردم نشان می‌دهند و از نشان دادن واقعیت پرهیز می‌کنند.

فرآوری : نیره ولدخانی

بخش سلامت تبیان

جام جم - دکتر امیرهومن کاظمی، متخصص طب سنتی و داروهای گیاهی

دکتر هادی منوری - دکترای داروسازی

مطالب مرتبط:

مطالبی متعدد درباره طب مکمل و جایگزین