تمدن جیرفت

بازگشت اشیای تاریخی جیرفت به کشور

رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور از رونمایی 18شیء تاریخ جیرفت که چندی پیش با رای دادگاه انگلستان به ایران تحویل داده شد به میزبانی موزه ملی خبر داد.

روح الله احمد زاده کرمانی در حاشیه مراسم تودیع محمد ابراهیم لاریجانی و معارفه محمد حسین فراهانی به عنوان مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان تهران در جمع خبرنگاران با اعلام این خبر گفت: یکی از مهمترین حوزه های کاوش های باستان شناسی، حوزه تمدن جیرفت است که طبق نظر متخصصان حوزه باستانشناسی، خاستگاه تمدن هاب بزرگ جهان به شمار می آید.

وی افزود: بر اساس پژوهش هایی که در یک پروسه زمانی 5 تا6  سال صورت گرفت، طی 6 فصل حفاری به اطلاعات مناسبی در مورد ساختار اجتماعی و فرهنگی جیرفت دست یافتیم.

به گفته رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور کاوش ها و حفاری های غیر مجازی که طی سال های 79 تا 82 انجام شد، زمینه خروج بخشی از اشیای حوزه تمدن جیرفت از مرزهای آبی و خاکی جیرفت شده بود.

احمد زاده کرمانی با اشاره به خروج غیر قانونی 18قلم از اشیای تاریخی جیرفت به کشور انگلستان گفت: این اشیا در حراجی برکت لندن به نمایش در آمدند. بر اساس شکایت سازمان میراث فرهنگی و پس از سال ها پیگیری حقوقی و دیپلماتیک برای جلوگیری از حراج این اشیا ارزشمند تاریخی، سرانجام دادگاه انگلستان با مستندات ارائه شده به بازگرداندن آثار جیرفت به ایران رای داد و چند روز پیش این اشیا طی یک پروتکل و با حضور مقامات کشور وارد ایران شد.

احمدزاده کرمانی همچنین در پاسخ به پرسشی مبنی بر بازگرداندن الواح گلی هخامنشی به کشور گفت: دادگاه امریکا نیز در خصوص بازگرداندن این الواح رای را به نفع ایران صادر کرده اما متاسفانه مطلع شدیم الواح هخامنشی از سوی پلیس این کشور توقیف شده است. به گفته وی توقیف این الواح مبنای حقوقی ندارد و کارشناسی شده نیست خارج از عزف و قوانین بین المللی انجام شده است.

لازم به ذکر است که تمدن جیرُفت در استان كرمان ایران در 28 درجه و 48 دقیقه پهنای جغرافیایی و درازای جغرافیایی 57 درجه و 46 دقیقه در نزدیكی جیرفت و هلیل‌رود به دست تیمهای چند ملیتی باستانشناس در دست بررسی و پژوهش است. یافتن چنین نقطه‌ای افقی تازه در یافته‌ها و نگره‌های باستان‌شناسان درباره تمدن خاورمیانه گشود.

این تمدن مربوط به 7000 سال پیش (پیش از تمدن بین النهرین) است. و به این طریق به عنوان كهن ترین تمدن شرق شناخته می‌شود كه در دشت خوش آب و هوا و حاصلخیز هلیل رود سكنی داشته اند. در این محل چند لوحه گلی یافت شده و به خطی هندسی روی آن مطالبی نوشته شده كه هنوز رمز گشایی نشده ولی در كل روایت‌گر آنست كه این مردم مخترع خط و زبان بوده اند نه سومریان. پیش از این پنداشته می‌شد اولین مخترعین خطظ¬ ابتدا سومریان (3600 پ. م.) و سپس ساكنان نواحی جنوبی میان‌رودان و تمدن ایلام در خوزستان باشند. وسایل به دست آمده از این تمدن تا به امروز بیشتر ظروف سفالی و سنگی، قطعات سنگ صابون و گاه وسایل مفرغی را شامل می‌شود. اهم صنعت منطقه همان كنده كاری روی سنگ صابونی است كه دارای ظرافت خاص است و موارد كاربردی و زیبایی شناختی را در بر میگیرد. در روی این قطعات تصاویری از قبیل انسان، بز و گوسفند، نخل، مار و عقرب وجود دارد كه البته تصاویر مار و عقرب معمولتر است. نكته دیگری كه قطعات سنگ صابونی این منطقه را از سایر مناطق و تمدنهای دیگر جدا می‌كند چشم درخشان و مرصع كاری روی قطعات است. در برخی طرحها دیده می‌شود در دور تا دور ظرف چند حیوان در هم تنیده وجود دارند كه برای كنار هم قرار دادن آنها نیاز به محاسبات پیچیده بوده است.

"یوسف مجید‌زاده"، سرپرست هیات كاوش در هلیل‌رود در این باره گفت: «مطالعه بیش از 250 مهر كشف شده در جیرفت، ارتباط تجاری این منطقه در پنج هزارسال پیش با افغانستان، پاكستان، تاجیكستان، خلیج‌فارس و بین‌النهرین را اثبات می‌كند. این مطالعات نشان داد كه جیرفت چهار‌راه تجاری اقتصادی در هزاره سوم پیش از میلاد بوده‌است.»

او گفت: «علاوه بر وجود نقوش مختلف روی یك مهر، حك امضا تجاری اطلاعات مهمی را درباره نحوه زندگی افراد وارتباط‌های تجاری و اقتصادی می‌دهد. مهرها نشان می‌دهد كه تاجران با چه مناطقی تبادل كالا داشته‌اند. مهرهای هر فرهنگ ومنطقه سبك خاصی دارد. با توجه به وجود مهرهای مختلف كشور‌های گوناگون در این مجموعه می‌توان گفت كه جیرفت یك شاهر‌اه بزرگ تجاری در این دوره بوده‌است.»

‌تازه‌ترین فصل كاوش‌های باستان‌شناسی با هدف اثبات حقانیت ایران در دادگاه‌های بین‌المللی برای استرداد اشیای به غارت رفتن تمدن كهن جیرفت 12 دی به سرپرستی یوسف مجید زاده در منطقه باستانی كنار صندل آغاز شد.

رودخانه هلیل رود از كوه های هزار و لاله زار سرچشمه می گیرد و در طول 400 كیلومتر آن تا رودخانه جازموریان، محوطه های تاریخی بسیاری شناسایی شده است.

روزنامه جام جم

ویکی پدیا

lostfact.wordpress.com

سایت شهرداری جیرفت