عوامل ایجاد كنندة فشار روانی (استرس ) و راههای مقابله با آن

" هنگام صحبت كردن دربرابر جمع ناراحت می شوید . كارها بسیار زیاد است اما وقت كمی برای انجام آنها دارید . در حضور رئیس تان یك نفر شما را به اهمال كاری و بی لیاقتی متهم می كند . از دیدن افراد غریبه

معذ ب می شوید . از محیط پرسرو صدای اطراف خود خسته شده اید . به سلامت والدین خود توجه زیادی دارید . بیان احساسات ، برایتان مشكل است و… "

تمامی مثال های فوق بیانگر شرایطی است كه می تواند در فرد ایجاد فشار روانی نماید . عوامل جسمانی ، اجتماعی، سازمانی و اشتغال ذهنی فرد در مورد خودش ، هر كدام به نحوی در شكل گیری و ایجاد استرس سهیم هستند .

خانواده یك سازمان است و مقررات گوناگون حاكم بر هر خانواده ممكن است خانواده را دچار تعارض نماید . مؤسسات آموزشی ، اداری و حتی خوابگاههای دانشجویی به عنوان یك سازمان ، قوانین و مقررات خاصی را دارند كه ممكن است فرد را در رعایت و عمل به آنها دچار مشكل نموده و بر وی استرسی وارد نمایند . ارتباط با افراد و شخصیت های گوناگون از جمله افراد پرخاشگر و عصبانی و یا افرادی كه دچار مشكلات شخصیتی هستند می تواند از جمله عوامل اجتماعی ایجاد كننده در بروز فشار روانی باشند. خلاصه مشكلات جسمانی خود فرد (بیماری ، فقدان و یا نقص عضو ) و اشتغال ذهنی فردی ، از جمله عواملی هستند كه فرد را در مواجهه با محركهای تنش زا دچار مشكل می نمایند واسترس رابرای فرد به همراه می آورند .

- اشتغال ذهنی منفی را می توان با بازسازی شناختی و زندگی را بر خود ساده تر گرفتن تحت كنترل در آورد . اگر از خود انتظار داشته باشید كه همیشه همه كارها را بی نقص و كامل انجام دهید ، چنانچه بعضی اوقات موفق نشوید ، آن وقت نیاز دارید كه شیوه ای مثبت برای مقابله با اشتغال ذهنی منفی خود پیدا كنید .

در بین این عوامل اشتغال ذهنی فرد به شكل منفی و انتظارهای نامعقول نسبت به خود ، از جمله عوامل بسیارمتداول ،درایجاد فشارعصبی می باشد كه گاه خود به تنهایی وگاهی توام با دیگرعوامل جسمانی - محیطی عمل كرده وتاثیر مخربی برروحیه فرد می گذارد .

به عنوان نمونه : اگر ما توقع داشته باشیم كه در هر زمینه ای بهترین باشیم در دراز مدت تنها به نارضایتی ما از عملكردمان منجر می گردد و اشتغال ذهنی بسیاری رادرفردایجاد می نمایدمانند،«هرگز نمی توانم ازعهده آن برآیم»« باید ازنظرهمه خوب و خوشایند باشم»ویا« بایدكارهایم رابهترانجام دهم»و غیره …

دوری گزیدن كامل از جامعه برای از میان بردن فشارهای عصبی ، راه معقولی نیست و از طرف دیگر بعضی رویدادها هر چند كه منجر به ایجاد استرس در فرد می گردند برای شخص یك امر خوشایند هم می باشند

( مانند ، دید و باز دیدهای عید نوروز و یا ازدواج ) و كسی حاضر نمی باشد كه لذت و هیجان زندگی را از زندگی خود دور كند . بالاخره باید با مسائلی روبرو شد كه سیستم زنگ خطر درونی مان را به صدا در آورد.اما نكته اینجاست كه چگونه می توان زود آرام شد و از فشارهای عصبی طولانی مدت دوری گزید ، چرا كه این فشارهای عصبی طولانی و مداوم هستند كه به انسان صدمه می رسانند .

چند راه مناسب جهت مقابله با استرس و كاهش آن

1- تكنیك « ابراز وجود » در بر خورد با عوامل اجتماعی به خصوص در كاهش استرس ناشی از برخورد با افراد عصبانی و پرخاشگر و یا در مواجهه با شرایط سخت درون فردی بسیار مؤثر است

2- گوش دادن فعالانه به جای واكنش نشان دادن سریع ، به شما كمك می كند با افرادی كه خودشان تحت فشار عصبی هستند به نوعی كنار بیایید .

3- اشتغال ذهنی منفی را می توان با بازسازی شناختی، تغییرطرحواره ها وسیستم اعتقادی خودبرای منطقی تر و واقع گرانه تر شدن و در نتیجه زندگی را بر خود ساده تر گرفتن ، تحت كنترل در آورد . اگر از خود انتظار داشته باشید كه همیشه همه كارها را بی نقص و كامل انجام دهید ، چنانچه بعضی اوقات موفق نشوید ، آن وقت نیاز دارید كه شیوه ای مثبت برای مقابله با اشتغال ذهنی منفی خود پیدا كنید .

برای كنترل فشار عصبی در مورد عوامل سازمانی (حتی در خانواده ) می توان در صورت امكان شرایطی برای تغییر ایجاد كرد و هم به نوعی با شرایط غیر قابل تغییر سازگاری نمود.

4- اگر از سنخ شخصیتی الف هستید ( افرادی ناشكیبا ، بسیار رقابت جو ، وقت شناس و پرخاشگر در برابرناكامی ) و به عنوان مثال ، اگر پشت چراغ قرمز منتظر بمانید و بی طاقت و ناشكیبا شوید ، و زمان توقف خود را صرف دشنام و بدو بیراه گفتن به راننده جلویی و غیره بكنید احتمال حمله قلبی شما بالا خواهد رفت . پس در مواجهه با محركهای تنش زا احساس خصومت را باید كنار گذاشت و سعی كرد كه ویژگیهای شخصی افراد مقاوم در برابر فشار روانی را فرا گرفت .

5- تمرینات ریلكسیشن ( تن آرامی ) و نفسهای عمیق كشیدن از جمله شیوه های بسیار خوب و مؤثر جهت مقابله با فشارهای روانی می باشد كه به طور عمده دو هدف اصلی را دنبال می كنند :.

هدف اول جهت كاهش یا جلوگیری از نشانه های جسمانی فشار عصبی است كه در موقعیت های استرس زایی كه قابل تغییر نیستند بوجود می آید .

هدف دوم زمانی است كه برخی از ما در شرایط نامناسب ، به قدری ناراحت و بی حوصله هستیم كه قادر به اتخاذ شیوه ای مفید جهت مقابله با محركهای تنش زا را نداریم مگر اینكه ناراحتی ما تا اندازه ای فروكش نموده ، تا شرایط نامناسب قابل كنترل شود .

شما می توانید این تمرینات را ( تن آرامی ، تنفس عمیق ) در زمان های متفاوتی انجام دهید تا ببینید كدامیك برایتان بیشتر مؤثر است .