چگونه به بالاترین درجه روزه برسیم؟

عللی هستند که می توانند به ما کمک کرده تا روزه خود را به حداکثر ثواب و بهره برسانیم.

ما در  ادامه این مقاله به 4 مورد از آن‌ها اشاره می کنیم.

1. توكل 

یکی از عوامل ارتقاى روزه ، توكل است. در فرازى از دعاى روز دهم ماه مبارك مى خوانیم : خدایا، در این روز مرا از جمله توكل كنندگان بر خود قرار بده . و در دعاى جوشن كبیر آمده است : ... یا من لا یتوكل الا علیه ... و یا من الیه یتوكل المتوكلون و یا سید المتوكلین . على (علیه السلام ) در نهج البلاغه مى فرماید: كسى كه بر خداوند توكل كند، خداوند او را كفایت مى كند.(1)

توكل ، تنها یك موضوع و مساله اخلاقى نیست كه فقط در كتب اخلاقى از آن بحث شود، بلكه در حوزه علم لغت ، علم كلام ، علم اخلاق ، علم مذاهب و ادیان و علم سیاست مورد بحث و كنكاش قرار مى گیرد.

توكل از ماده وكل ؛ یعنى به دیگرى چشم دوختن ، وى را وكیل خود دانستن و كار خود را به او واگذار كردن و او را به جاى خویش انگاشتن است .(2)

2. توسل (3)

یكى از ابعاد معارف روزه ، توسل جستن و برخوردارى از وسیله و ابتغوا الیه الوسیله است . در دعاى روز بیست و هشتم رمضان مى خوانیم ...و قرب فیه وسیلتى الیك من بین الوسایل . لذا مى توان گفت : یكى از عوامل ارتقاى درجه روزه دار كه از فرهنگ و معارف ماه صیام نشات مى گیرد، توسل است . توسل به اولیاء الله ، توسل به وسائط فیض و مجارى امور الهى ، نوعى برخوردار شدن از رحمت واسعه الهى به گونه اى غیر مستقیم است .

سمهودى، یكى از نویسندگان عرب مى نویسد: مردى نابینا به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گفت: دعا كن تا خدا به چشم نابیناى من شفا و عافیت دهد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: اگر صبر كنى، براى تو بهتر است ، مرد نابینا گفت : نخیر، تحمل آن را ندارم ، پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: وضو بگیر و این دعا را بخوان: اللهم انى اسئلك و اتوجه الیك بنبیك محمد نبى الرحمة ، یا محمد انى توجهت بك الى ربى فى حاجتى لیقضى لى حاجتى اللهم شفعه لى فى . پس از خواندن دعاى فوق ، مرد نابینا ناگهان احساس كرد، دیدگانش روشن شده و بینایى خود را باز یافته است.(4)

3. صله رحم 

یكى دیگر از ابعاد معارف روزه ، توجه به انجام صله رحم است . در ضمن خطبه معروف پیامبر (صلی الله علیه و آله) در آستانه حلول ماه رمضان آمده است : ... وصلوا ارحامكم .(5)

صله رحم یكى از مسائلی است كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نسبت به آن اهتمام مى ورزید و بر آن تاكید فراوان داشت . صله رحم موجب تحكیم پیوند میان خویشاوندان و ارحام مى شود.

اولین منشور رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در میان مسلمانان مدینه ، این بود: یا ایها الناس افشوا السلام وصل الارحام خ نى لتمیخ ثما وصلوا فى اللیل و الناس نیام تدخلوا الجنة بسلام .(6)

همچنین حضرت پیامبر (صلی الله علیه و آله) در آستانه ماه مبارك رمضان فرمود: ... وصلوا ارحامكم و من وصل فیه رحمه و صله الله برحمته یوم یلقاه و من قطع رحمه قطع الله عنه رحمته یوم یلقاه .(7)

هنگامى كه از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سؤال كردند: اى الصدقة افضل؟ آن حضرت در جواب فرمود: افضل الصدقة على ذى الرحم الكاشح .(8)

ارحام به نزدیكان و خویشاوندانى كه در قید حیات هستند، خلاصه نمى شود، بلكه اموات نیز از ارحامند و باید به یاد آنان نیز بود و در ذیل آیه : و اذا المؤودة سئلت(التكویر 8) آمده است: المراد بذالك الرحم .(9)

مردى از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پرسید: یا رسول الله (صلی الله علیه و آله) پس از اداى مالیات معروف اسلامى، ایا در اموال ما چیزى هست؟ پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: آرى ،(10) نیكى كردن به رحم ، صله ارحام كنید هر چند با آب دادن، صله ارحام كنید هر چند با سلام كردن به آنان .

4. امر به معروف و نهى از منكر

یكى از برنامه ها و ویژگی هاى ماه مبارك رمضان و وظیفه روزه دار در این ماه خیرخواهى براى دیگران است . این ماه، ماه پندپذیرى و پند دهى است . رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در آستانه این ماه ، مردم را پند مى داد و به رعایت تقوا و حرمت ماه رمضان سفارش مى نمود. دقت در خطبه پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) كه در آستانه حلول ماه رمضان ، ایراد نمود نشان مى دهد كه آن حضرت به بسیارى از مسائل اساسى امر كرد، و از ما خواست تا بدانها پاى بند باشیم و از بسیارى صفات و اعمال ، نهى و نكوهش به عمل آورد، و از ما خواست تا از آنها دورى گزینیم . خطبه پیامبر (صلی الله علیه و آله) درس چگونه زندگى كردن براى تمام مسلمانان است .

یكى از اعمال شایسته اى كه از فرهنگ و معارف ماه رمضان نشات مى گیرد، پرداختن به مساله امر به معروف و نهى از منكر است؛ یعنى یكى از وظایف مهم روزه دار در ماه مبارك رمضان این است كه بیش از اوقات دیگر به امر به معروف و نهى از منكر اهتمام بورزد.

آرى ، یكى از وظایف همگانى ، مساله امر به معروف و نهى از منكر است ، هر چند عمل به این وظیفه مهم و حیاتى به نوبه خود شرایط خاص خود را مى طلبد. ولى در عین حال نباید غفلت كرد كه وظیفه فوق، به عنوان نظارت عمومى در شمار فروع دین است و با توجه به مراتب آن ، باید به آن پرداخته شود. در واقع عمل به این وظیفه، فلسفه اصلى حركت تاریخ ساز كربلا و نهضت حضرت سید الشهداء را تشكیل مى دهد.

پی نوشت‌ها:

1. نهج البلاغه ، خطبه 90.

2. مجمع البحرین ، ماده وكل .

3. ر.ك : شـفـیـعـى ، ایـده هـا و عـقـیـده هـا، مـبـحـث توسل .

4. ر.ك : سمهودى ، اخبار مدینه ، ج 1، صص 100-110.

5. ر.ك : مراجعه شود به قسمت اوایل منبع .

6. وسایل الشیعة : ج 12، ص 59، ح 15642.

7. من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 59، امالى مفید، مجلس 66، ص 301.

8. ثواب الاءعمال ، ج 1، ص 171، ج 18.

9. كـنـزالعـمـال : حـدیـث شـمـاره 6914؛ كـافـى ، ج 2، ص 151، ح 9، تـحـف العقول ، ص 57.

10. كـنـزالعـمـال : حـدیـث شـمـاره 6914، كـافـى ، ج 2، ص 151، ح 9، تـحـف العقول : ص 57.

منبع:

صفاى باطن در پرتو رمضان

سید محمد شفیعى