چرا فشار خون پایین می‌آید؟

افرادی که فشار خون پایین‌تری دارند، در معرض خطر کمتری برای ابتلا به بیماری کلیوی، سکته و بیماری قلبی هستند. البته فشار خون پایین هم تا زمانی خوب است که در ما ایجاد مشکل نکند و به اندام‌هایمان صدمه نزند. ورزشکاران و بعضی افرادی که مرتبا ورزش می‌کنند، افرادی که وزن مناسبی دارند و افرادی که سیگار نمی‌کشند، اکثرا فشارخون کمتری دارند.

فشار خون توسط عمل پمپاژ قلب ایجاد می‌شود. قلب شما خون را از طریق شبکه‌ای از رگ‌ها و مویرگ‌ها به تمام بدن پمپ می‌کند و سپس خون از طریق سیاهرگ‌ها به قلب بر می‌گردد.

وقتی قلب منقبض می‌شود، فشار خون در رگ‌ها بالا می‌رود که آن‌ را فشار خون سیستولیک (ماکزیمم) می‌نامند و هنگامی که قلب منبسط شده و از خون دوباره پر می‌شود، فشار در رگ‌ها افت می‌کند که آن را فشار خون دیاستولیک (مینیمم) می‌نامند.

هنگام سنجش فشار خون، هر دو فشار فوق را اندازه می‌گیرند.

تغییرات فشار خون به این بستگی دارد که چه کاری انجام می‌دهد. پایین‌ترین فشار خون هنگامی رخ می‌دهد که شما خواب یا در حال استراحت کامل هستید، ولی زیاد سر پا بودن، ورزش کردن و نگرانی و اضطراب سبب افزایش فشار خون می‌شوند.

فشار خون بالا خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. به همین باید سعی کنیم که فشار خون سالمی داشته باشیم. تحقیقات نشان می‌دهد بهترین فشار خون زیر مقدار 100 روی 70 است.

مقادیر فشار خون طبیعی، بالا و پایین

فشارخون طبیعی، فشار کمتر از 120 روی 80 می‌باشد. فشار خون بیش از 130 روی 80، فشارخون بالا محسوب می‌شود. فشارخون بالا خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، کلیوی، سخت شدن دیواره‌ی عروق (آترواسکلروزیس)، آسیب‌های چشمی و سکته را افزایش می‌دهد.

فشار خون پایین (hypotension)، فشاری است که باعث ایجاد علائم و نشانه‌های ناشی از کاهش جریان خون در عروق می‌شود. وقتی فشارخون به حدی کم باشد که سبب ایجاد نقصان در رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به ارگان‌های مختلف بدن مثل مغز، قلب و کلیه شود، اندام‌ها نمی‌توانند عملکرد طبیعی خود را انجام دهند و به مرور زمان صدمه می‌بینند.

بر خلاف فشار خون بالا، فشار خون پایین با نشانه‌های افت جریان خون شناسایی می‌شود نه با کمک اندازه گیری توسط دستگاه فشار خون (چون اغلب فشار خون بالا بدون علامت است).

مواقعی که فشار خون افت می کند

در اغلب موارد فشار خون هنگام بلند شدن، به خصوص بلند شدن ناگهانی بسیار پایین می‌آید. نشانه‌های این افت فشار، بیشتر سرگیجه و ضعف است.

هنگامی که بلند می‌شوید، خون تمایل به حرکت و جمع شدن در رگ‌های پاها دارد. در این هنگام رگ‌های پاها منقبض می شوند تا خون کافی به سمت قلب برگشت داده شود و کاهشی در مقدار خون خروجی قلب به وجود نیاید. اینجاست که خون برای مغز آماده و ارسال می‌شود. ولی اگر این روند به درستی انجام نشود و خون در رگ‌ها بماند، مقدار خون کمتری توسط قلب پمپ شده و خون کمتری به مغز می‌رسد. این مسئله باعث سرگیجه و در بعضی مردم ضعف و غش می‌گردد.

افت فشار خون بیشتر در محل‌هایی که مردم برای مدت زیادی سر پا هستند، مثل رژه و تظاهرات و… اتفاق می‌افتد. شما می‌توانید این حالت را زمانی که به صورت چمباتمه و یا در حال نگاه کردن طبقه پایین کتاب‌ها و سپس بلند شدن ناگهانی هستید، امتحان کنید.

علل فشار خون پایین

1- بیماری حاد و پیشرفته مثل خونریزی یا عفونت شدید : خونریزی شدید، از دست دادن مایعات بدن، عفونت یا ضربه به قلب می‌توانند دلیل فشار خون پایین هنگام نشستن و یا ایستادن باشند. هنگامی که این بیماری‌ها وجود داشته باشند، اندازه گیری منظم فشار خون بیمار بسیار مهم است.

2- داروهای کاهنده فشار خون : تنها گروه دارویی که بر روی فشار خون در هنگام ایستادن اثر می‌گذارند، آلفا بلاکرها هستند که دوکسازولین نمونه‌ای از آن‌ها است. اگر شما از این دارو استفاده می‌کنید، باید فشار خونتان را هنگام ایستادن اندازه بگیرید و ببینید که آیا افت فشار خون دارید یا خیر.

3- اگر فردی مسن و یا دارای بیماری دیابت هستید، مستعد افت فشار خون در هنگام ایستادن هستید و قرص‌ها و داروهای مدر، ممکن است اندکی آن ‌را بدتر کنند.

4- اگر دچار مسمومیت غذایی و یا اسهال شوید، مقدار زیادی از مایع بدنتان کم می گردد و ممکن است داروهای مصرفی، فشار خونتان را بیشتر پایین بیاورند.

5- اگر دچار افت فشار خون هنگام بلند شدن هستید و از قرص و دارو استفاده می‌کنید، بلند شدن آهسته می‌تواند به شما کمک کند؛ مثلا اگر در حالت خوابیده و درازکش هستید، ابتدا بنشینید و سپس با گرفتن جایی مثل دیوار، بلند شوید.

نشانه‌های افت فشار خون

اگر خون کافی به مغزمان نرسد، سلول‌های مغزی اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نمی‌کنند و احساس گیجی، منگی و یا حتی غش کردن به فرد دست می‌دهد.

وقتی فشار خون، برای رساندن خون به ماهیچه‌های قلبی کافی نباشد، علائمی نظیر درد قفسه سینه (آنژین صدری) یا حتی حمله قلبی بروز می‌کند.

وقتی خون کافی به کلیه‌ها نرسد، کلیه‌ها توانایی خود را در دفع مواد زائد بدن مثل اوره و کراتینین از دست خواهند داد.

به طور کلی علائم افت فشارخون عبارتند از: سرگیجه، رنگ‌پریدگی شدید، خشک شدن آب دهان، سیاهی رفتن چشم‌ها، ضعف، استفراغ، خونریزی دستگاه گوارش، بی‌حالی و کسلی.

درمان فشار خون پایین

مواقعی که فشار خون افت می‌کند، مصرف مواد غذایی و آب قند تأثیری ندارد و خوردن کمی نمک به بالا بردن فشار کمک می‌کند.

فشار خون پایین در صورتی که بدون علامت باشد و سلامت اندام‌های بدن را تهدید نکند، نیاز به هیچ درمانی ندارد.

به هر حال شایع‌ترین علل فشارخون پایین کاهش حجم خون، بیماری قلبی و داروهای مصرفی توسط فرد می‌باشد که بسته به علت، درمان توسط پزشک انجام می‌گیرد.

سایت پزشکان ایران

بهسایت

دانشگاه علوم پزشکی اصفهان – دکتر ایرج خسرونیا، رئیس جامعه متخصصان داخلی ایران