10نکته از دست‌نوشته شهيد چمران

يک بند،  اين همه حرف؟!

متن زير يک بند از هزاران دست نوشته دکتر چمران بوده که در اول سپتامبر 1961 در آمريکا به رشته تحرير در آمده و حاوي نکات جالبي است که به آن مي پردازيم.

اي خدا، من بايد از نظر علم از همه برتر باشم تا مبادا که دشمنان مرا از اين راه طعنه زنند. بايد به آن سنگ دلاني که علم را بهانه کرده و به ديگران فخر مي فروشند ثابت کنم که خاک پاي من هم نخواهند شد. بايد همه آن تيره دلان مغرور و متکبر را به زانو درآورم، آن گاه خود خاضع ترين و افتاده ترين فرد روي زمين باشم.

بررسي چند نکته:

1- اين متن قسمتي از يک مناجات است و نشان مي دهد که ارتباط با خدا حتي در نوشتار نيز، جزئي از زندگي دکتر چمران است. او پس از برگشت از آمريکا با افتخار خطاب به مادر خود مي گويد: «اي مادر، بعد از 22 سال به ميهن عزيز خود بازمي گردم و به تو اطمينان مي دهم که در اين مدت دراز حتي يک لحظه خدا را فراموش نکردم، عشق او آنقدر با تار و پود وجودم آميخته بود که يک لحظه حيات من بدون حضور او ميسر نبود.»

2- اي خدا ...

استمداد از نيروي لايزال الهي و توکل به خدا

3- من بايد ...

مي دانيم نفس بر3 حالت است: مطمئنه، لوامه، اماره

آنچه که منيت ناميده مي شود و بايد از آن حذر نمود، نفس اماره است. اما نفس مطمئنه، شخصيت و شاکله وجودي هر فرد است و اطمينان و اعتماد به نفس هر انسان در گرو آن مي باشد.

اتکال به خدا و اعتماد به نفس دو عامل موفقيت محسوب مي شوند. متاسفانه برخي بدون هيچ گونه تلاش و برنامه اي تنها با بيان «اميد به خدا» انتظار کسب نتيجه و موفقيت دارند و در صورت عدم موفقيت «قسمت» را توجيه کننده عدم موفقيت خود مي دانند. برخي نيز تنها عامل موفقيت را اتکاء به شخص خود مي دانند و توکل به منبع لايزال الهي را بسيار کم رنگ ديده و حتي خود را بي نياز از آن مي شمارند. به هر حال هر دو رويه  ناقص است. دکتر چمران در اين بند ابتدا خود را به منبع وجود وصل کرده و سپس از اعتماد به نفس خود صحبت به ميان مي آورد که ترکيبي بسيار زيبا  و تامل برانگيز است.

4- من بايد ...

اين واژه حکايت از يک تصميم بزرگ دارد. انسانهاي بزرگ از اين کلمه بجا و بسيار استفاده مي کنند. «اين هدف بايد محقق شود.»

5- از نظر علم ...

جبهه علمي در عصر حاضر از مهمترين جبهه ها در نبرد با دشمن است. امروز جنبش نرم افزاري و نهضت توليد علم جايگاهي رفيع در پيش برد اهداف ايران اسلامي دارد. اما اينچنين موضع و احساس خطر هوشمندانه اي در دوران اقامت درآمريکا قابل تامل  است.

6- از همه برتر ...

آرمان خواهي از بزرگترين خصيصه هاي نسل جوان است. اگر اهداف آرماني داريد ولي خود را توانمند نمي بينيد، هدفتان را کوچک نکنيد، خودتان را شناخته و توانمديتان را افزايش دهيد.

دکتر چمران در تمام دوران تحصيل، در ايران و آمريکا، شاگرد ممتاز بود. پايان نامه دکتري وي «باريکه الکترون در مگنترون کاتد سرد» تزي معتبر در زمينه هم جوشي هسته اي به شمار مي رود. بنا به گفته رئيس اسبق سازمان انرژي اتمي ايران «دکتر رضا امرالهي»، وي قطعا جزء صد نفر اول دنياست که در رابطه با هم جوشي هسته اي به تحقيقات مفصلي پرداخته است.

7- تا مبادا که دشمنان مرا از اين راه طعنه زنند ...

دشمن شناسي و تقابل، نکته ديگري است که در اين بند آورده شده است. دکتر مصطفي چمران خود را در اين باره مسئول مي داند و دغدغه دين و ميهن او را در خاکريز مبارزه قرار مي دهد .ضمنا توجه شما را به اين نکته جلب مي کنيم که اين متن در سال 1339 نوشته شده است و نه بعد از انقلاب.

 8- ... علم را بهانه کرده و به ديگران فخر مي فروشند، ثابت کنم که خاک پاي من هم نخواهند شد.

همه امروز شاهديم که مورد فوق در حال وقوع است و حتي غرب با استفاده از برتري علمي ، تهاجم فرهنگي وسيعي را شروع کرده است. در عصر امروز به وضوح شاهديم که در خيلي مواضع از علم ، انسانيت را زير پا گذاره اند.

دکتر مصطفي چمران راه حل مشکل فوق را افزايش توان علمي مي داند و آرمان خويش را نيز چنان تفسير  مي کند که دشمن خاک پاي او هم نشود.

9- ... تيره دلان مغرور و متکبر ...

متاسفانه در بسياري ازمنه و اعصار همراهي علم و اخلاق به تيرگي گراييده که موارد عيني آن در عصر حاضر در خاطره مردم دنيا ثبت شده است. ايجاد نظامهاي سياسي مختلف که به رغم بهره بري از علم و فناوري ، اخلاق انساني و حقوق بشر را زير پا مي گذارند گواهي بر اين مدعاست.

10- ... تيره دلان مغرور و متکبر ... آنگاه خود خاضع ترين و افتاده ترين فرد روي زمين باشم.

وباز يک تضاد زيبا وقابل تامل ديگر، ما را به فکر فرو مي برد که مردي اينچنين از موضع غرور و اعتماد به نفس، دشمن را زبون و حقير به زير مي کشد و آنگاه از خدا مي طلبد که خود قرباني غرور و تکبر نشود.

روحش شاد و يادش گرامي

منبع:

مجمع جوانان شهيد چمران