بیست راه برای تقویت توان مغزی در كودكان

مغز هر نوزاد در بدو تولد دارای 100 میلیارد سلول عصبی (نورون) است، یعنی به تعداد ستارگان موجود در كهكشان راه شیری. در خلال سال های اولیه رشد، هزاران میلیارد پیوند به نام سیناپس های عصبی بین این سلول ها برقرار می شود. قاعده ایجاد شبكه بین سلولی در مغز، این است كه اگر از آن استفاده نشود، از بین می رود. سیناپس هایی كه از طریق شبیه سازی متصل نشود، در طول سال های دبستان از بین می رود. با وجودی كه مغز نوزاد دارای قدری شبكه عصبی (مانند توانایی یادگیری زبان) است، از مغز شخص بزرگسال انعطاف پذیرتر است و شگفت انگیز این است كه مغز كودك دو برابر مغز هر شخص بزرگسال پیوند های عصبی دارد.

اگر نوزاد خود را در موقعیت های محبت آمیز مملو از جلوه های زبانی قرار دهید، می توانید امكان ایجاد پیوندهای عصبی بیشتری را در مغز وی فراهم و امكان ایجاد شبكه را بین سلول های مغزی بیشتر كنید. در نتیجه مهارت های زبانی، استدلالی و برنامه ریزی كودك تقویت خواهد شد.

بیست راه مؤثر برای تقویت قوای مغزی نوزاد از این قرار است:

1- پیش از تولد نوزاد، تندرستی جسمانی او را در نظر بگیرید.

به هنگام بارداری، سلامت خود را حفظ كنید و متوجه باشید كه برخی داروها تأثیر مخربی بر مغز جنین در رحم دارد. بسیاری از كودكانی كه مادرشان به هنگام بارداری داروی نادرست مصرف كرده است، دچار مشكلات یادگیری شدید می شوند و گاه به یكباره رفتارهای تهاجمی از خود نشان می دهند.

2- مكالمات معنادار داشته باشید.

به سروصدای اولیه كودك با اشتیاق و با الفاظ بچگانه جواب دهید. قدری سیلاب ها را بكشید و با هیجان صحبت كنید، لحنی كه در اصطلاح «زبان بچگانه» است. قسمت هایی در مغز كه كلام را می فهمد و زبان تولید می كند، نیازمند دریافت محرك غنی است.

3 - به بازی هایی بپردازید كه دست را به كار می گیرد.

نوزادان نسبت به یادگیری بازی های ساده، خوب واكنش نشان می دهند.

4- مراقب کودک باشید.

وقتی كودك اشاره می كند، با نگاه مسیر را دنبال كنید و در مورد چیزها یا مسائل مورد علاقه حرف بزنید. این «توجه مشترك» به كودك می گوید كه علایق و مشاهدات او برای شما اهمیت دارد.

5- از همان اوایل، علاقه به كتاب را در او ایجاد كنید.

كتاب های دارای تصاویر رنگی و بزرگ را انتخاب كنید و پا به پای اشتیاق بچه مثلاً سروصدای حیوانات مزرعه را در آورید. لحن صدایتان را بالا و پایین كنید. بعضی بخش های داستان را ساده كنید یا در مورد آن توضیح دهید. كودك را تشویق كنید درباره كتاب ها صحبت كند. فراموش نكنید ایجاد مهارت دریافت زبانی (فهم گفتار) مهمتر از ایجاد توان و بیان زبانی (صحبت كردن) در كودكی است.

6- از زمان تعویض پوشك، برای تقویت احساس عاطفی نوزاد استفاده كنید.

به آرامی شكم و موی سر او را نوازش كنید. مطالعات نشان می دهد مغز بچه هایی كه به اندازه كافی نوازش نمی شوند، كوچكتر از حد عادی برای سن مربوط است. به علاوه به هنگام تعویض پوشك، فاصله بسیار خوبی با چشمان او دارید تا توجهش را به كلام خود جلب كنید.

7 - اسباب بازی هایی را انتخاب كنید كه برای رشد او سودمند است.

این بازی ها باعث می شود تا كودك روحیه كاوش و تعامل را پیدا كند. بازی هایی مانند خانه سازی (مكعب هایی كه روی هم سوار می شوند) روابط علت و معلولی و استدلال «اگر- پس» را به كودك می آموزد. اگر كودك مكعب بزرگ را روی مكعب كوچك قرار دهد، مكعب بالایی می افتد. اگر با موفقیت مكعب كوچك را روی مكعب بزرگ قرار دهد، این اطلاعات را در مغز ذخیره می كند.

8 - وقتی كودك جیغ می زند، درست پاسخ دهید.

به كودك اطمینان دهید، او را بغل كنید و نوازش دهید تا در مغزش مدارهای مثبت شكل بگیرد كه با عواطف مرتبط است. بغل كردن آرام و تماس صمیمانه روزانه با بچه، امنیت عاطفی را به مغز او می فرستد.

9- با توجه و تمركز، اعتماد ایجاد كنید.

كودكانی كه از لحاظ عاطفی پیوند مطمئنی با والدین ایجاد كرده اند، می تواند نیروی بیشتری را صرف لذت های جستجو، یادگیری و اكتشاف كنند.

10- از اشاره استفاده كنید.

این كار برای كاهش فشار روحی كودك و تقویت احساسات مطبوع و امنیت عاطفی لازم است. تحقیقات نشان می دهد بچه های زودرسی كه روزانه سه بار ماساژ داده می شوند، می توانند زودتر از همتایان خود كه ماساژ داده نمی شوند، از بیمارستان مرخص شوند.

11- به هنگام تمیز و مرتب كردن اشیا، از كودك کمک بگیرید.

این كار برای تمرین دسته بندی خوب است. بچه یاد می گیرد مثلاً جانوران عروسكی شب ها در یك جا قرار داده می شوند و ماشین و دیگر اسباب بازی ها در جایی دیگر. بچه ها باید دسته بندی و مرتب سازی (گذاشتن اجسام به ترتیب مثلاً از

كوچك به بزرگ) را در چارچوب پیشرفت شناختی در دوران پیش دبستانی بیاموزند.

12- محیطی ایمن ایجاد كنید.

برای كودك خود كه در سنین سینه خیز رفتن یا تاتی تاتی كردن است، محیط امنی فراهم كنید. یادگیری فضایی مهم است و بچه تدریجاً درباره چیزهایی مانند زیر، بالا، نزدیك، و دور می آموزد. او خواهد توانست در ذهن خود نقشه محیط پیرامون را ترسیم كند و رابطه راحتی با جهانی كه در آن زندگی می كند، برقرار كند.

13- سرود بخوانید.

حركات بدن و بازی انگشت به كودك كمك می كند تا بچه اصوات را با حركات كوچك و بزرگ جسمی ارتباط دهد. به علاوه سرود یادگیری ضرباهنگ(ریتم)، وزن و الگوهای زبانی را تقویت می كند.

14- شتاب خود را با خلق و خوی بچه هماهنگ كنید.

برخی بچه ها به راحتی با موقعیت های ناآشنا سازگار می شوند، برخی جسور و خودانگیخته و برخی دیگر بسیار خجول هستند. اگر می كوشید میزان جرئت و راحتی بچه ها را افزایش دهید، با شتاب فكری وی همراه شوید. به كودكی كه به شدت فعال است، كمك كنید از انرژی فوق العاده اش به خوبی استفاده كند و مهار حركات آنی را فرا بگیرد. پذیرش شما باعث می شود از آرامش مورد نیاز جهت تجربه كردن و آزادانه آموختن برخوردار شود.

15- از وقت غذا و استراحت استفاده مثبت كنید.

وقتی بچه غذا می خورد، اسامی غذاها را بلند بگویید. وقتی یاد گرفت خودش غذا بخورد، اظهار شادی كنید، هر چند كه تلاش های اول او با ریخت و پاش همراه باشد. این كار باعث می شود تداعی معانی خوبی با زمان صرف غذا و خوردن پدید آید. دعوا و غـُر زدن در مورد غذا می تواند باعث شكل گیری الگوهای عاطفی منفی در مغز شود.

16- در برابر كارهای بچه واكنش های آشكار نشان دهید.

اگر به روش مناسب، اطمینان بخش و قابل پیش بینی به رفتار كودك پاسخ دهید، مغز در حال رشد نوزاد می آموزد از اطراف معنا بیاموزد. منسجم باشید.

17 - از انضباط مثبت بهره بگیرید.

بدون ترساندن یا خجالت زده كردن بچه، پیامدهای مثبت ایجاد كنید. اگر از كودك شما كار ناشایسته ای سر زد، مثلاً بچه دیگری را زد، طوری در برابرش بایستید كه چشمان شما در سطح چشمان وی باشد. با لحن ملایم و جدی، قانون لازم را تكرار كنید. قانون باید ساده و برای سن بچه قابل درك باشد. معقول نیست از كودك نوپا انتظار داشته باشیم به گلدان شیشه ای روی میز دست نزند.

18- احساسات همدردی با دیگران را برای وی تقلید كنید.

وقتی كسی كه غمگین یا ناراحت به نظر می رسد، احساسات، توجه نشان دادن، غمخواری و مهربانی را به کودک بیاموزید. هر قدر پیوندهای مغزی بیشتری برای پاسخ های همدردی و مؤدب بودن ایجاد كنید، این مدارهای مغزی بیشتر تثبیت می شود. این امر نه تنها به یادگیری شناختی و زبان، بلكه به افزایش مهارت های عاطفی مثبت كمك می كند.

19- امكان بازی با برخی اجسام را با نظارت خود فراهم كنید.

چیزهایی از قبیل آب، شن و حتی خاك و گل از این دست است. این كار بچه را با خصوصیات فیزیكی و خواص تركیبات، مایعات و جامدات آشنا می كند. به هنگام حمام، "مغز" اطلاعات مربوط به آب، صابون لغزنده و پرز حوله جذب را می كند. تجارب حسی مبنای یادگیری مغز است.

20- به كودك ابراز علاقه و شادی كنید.

بگذارید اشاره ها، چشمان درخشان، توجه شما به فعالیت های كودك، نوازش های نرم و لبخند، طبیعت دوست داشتنی او را تقویت كند.

منبع : روزنامه شرق

لینک ها

 چگونه ضریب هوشی كودكم را افزایش دهم ؟ 

 30 راه ساده برای افزایش بهره هوشی كودكان 

 عامل ضریب عاطفی 

کتاب های « روان شناسی » ، « خانواده » ، « کودکان » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان