گردشگري بداند، گردشگران بخوانند

بي شک يکي از تفريحاتي که اگر به گناه آلوده نشود از بهترين و مفيدترين تفريحات موجود خواهد بود، تفرج و گردش است. سير و ساحت در دشت و کوه، کنار رود و در جنگل و يا ديدار از مکان و بنايي تاريخي و يا يک اثر باستاني که همگي مفرح ذات و ممد حيات اند.

ما به دو شکل مي توانيم از اين مکانهايي که نام برديم استفاده کنيم:

شکل اول گردشگري اين است که در دل طبيعت، شادان و خندان، غذايي لذيذ آماده کنيم و بعد از صرف آن، دمي چند بياساييم. سپس چايي بنوشيم و تفريحي کنيم.

اگر هم به آن مکانهاي تاريخي و باستاني رفتيم مرتب تعجب کنيم و «بَه بَه» گويان چند عکس يادگاري بگيريم و بر خاطرات خود بيفزاييم.

همانگونه که مستحضريد اکثر قريب به اتفاق سفرهاي تفريحي و گردشگري ما به همين شکل است که بيان شد. اينگونه سفرها اگر فقط به تن آسايي خلاصه شوند و تهي از رشد و بالندگي روحي و تربيتي باشند به سرعت ملال آور شده و افراد بعد از مدت کوتاهي با اينکه به قصد رفع خستگي بار سفر بسته بودند اما به شدت احساس خستگي کرده و دوست دارند هرچه سريعتر آنجا را ترک کرده و به محل زندگي خود برگردند.

شکل دوم گردشگري به روشي است که اسلام توصيه مي کند. اين روش به ظاهر فرق چنداني با همان روش اول ندارد جز آنکه در بخش توصيه هايي دارد که اگر به درستي اجرا شود آن کمبودها و کاستي هاي روش قبل برطرف شده و ديگر آن پيامدهاي نا خوشايند را هم نخواهد داشت.

در اين روش مي توان آن مکان سياحتي را تبديل کرد به اردوگاهي آموزشي که هم تن آسايي دارد و هم دانش افزايي؛ هم تن، صفا کند و هم جان جلا يابد.

چگونه از سفري که مي رويم استفاده تربيتي کنيم و در جهت رشد و کمال خود از آن بهره مند شويم؟

اسلام که برنامه اي کامل و جامع براي زندگي بشر است در اين زمينه هم راهکار مي دهد و از او دعوت مي کند تا صنعت گردشگري اش را بر اساس اين برنامه تنظيم کند. دغدغه اسلام رشد و تعالي انسان است بنابراين تلاش مي کند که او در هر موقعيتي که قرار مي گيرد از لحظه لحظه آن براي رسيدن به کمالات انساني استفاده کند.

يکي از توصيه هاي جدي و مکرر قرآن کريم دعوت مردم به گردش و گردشگري است؛ کم نيستند آياتي در قرآن کريم که سخنشان اين است: « سيرُوا فِي الْأَرْضِ » در زمين سير و سياحت کنيد؛ منتهي گردشي که در آن کمال باشد و بالندگي نه صرفا تماشا باشد و تن پروري.

در اين بخش آياتي از قرآن کريم را نقل مي کنيم که هم به مسئولين گردشگري خط مي دهد و هم به گردشگران، برنامه جهت دار ارائه مي کند تا هم آنها بدانند که چگونه تصميم بگيرند و هم اينها بدانند که چگونه گردش مفيد و سازنده داشته باشند.

آياتي که توصيه به گردش در طبيعت خداوندي و تفکر در آن مي کند

جهان، سراسر نشان از حقانيت خداوند متعال است

«سَنرُِيهِمْ ءَايَاتِنَا فىِ الآفَاقِ وَ فىِ أَنفُسِهِمْ حَتىَ‏ يَتَبَينَ‏َ لَهُمْ أَنَّهُ الحَْقُّ » ما مرتب نشانه‏هاى خود را در آفاق و اطراف جهان و همچنين در درون جان خود آنها به آنان نشان مى‏دهيم تا براى آنها روشن شود كه خداوند حق است.(53/فصلت)

"آيات آفاقى" همچون آفرينش خورشيد و ماه و ستارگان با نظام دقيقى كه بر آنها حاكم است، و آفرينش انواع جانداران و گياهان و كوه‏ها و درياها با عجائب و شگفتيهاى بى‏شمارش، و موجودات گوناگون اسرار آميزش، كه هر زمان اسرار تازه‏اى از خلقت آنها كشف مى‏شود، و هر يك آيه و نشانه است بر حقانيت ذات پاك او. ‏(تفسير نمونه 20/330)  

زنده شدن زمين نشانه قدرت خداوند بر زنده کردن مردگان

«فَانظُرْ إِلىَ ءَاثَارِ رَحْمَتِ اللَّهِ كَيْفَ يحُْىِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتهَِا  إِنَّ ذَالِكَ لَمُحْىِ الْمَوْتىَ‏  وَ هُوَ عَلىَ‏ كلُ‏ِّ شىَ‏ْءٍ قَدِيرٌ» آن قدر آثار رحمت الهى در احياى زمينهاى مرده بوسيله نزول باران آشكار است كه با يك نگاه كردن بر هر انسان ظاهر مى‏شود. سپس در پايان آيه مى‏افزايد: آن كسى كه زمين مرده را با نزول باران زنده كرد، هم او زنده كننده مردگان در رستاخيز است، و او بر همه چيز توانا است.(50/روم)

بارش باران و خيزش گياهان از نشانه هاي وجود خدا و قدرت و تدبير اوست

«وَ هُوَ الَّذِى أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ نَبَاتَ كلُ‏ِّ شىَ‏ْءٍ ...» او كسى است كه از آسمان آبى فرستاد که بواسطه آن انواع روئيدنيها را از زمين خارج ساخت. ما به وسيله آن، ساقه‏هاى سبز گياهان را از زمين خارج ساختيم و از دانه كوچك و خشك، ساقه‏اى با طراوت و سرسبز كه لطافت و زيبايى آن چشم را خيره مى‏كند آفريديم و از آن ساقه سبز دانه‏هاى روى هم چيده شده، (همانند خوشه گندم و ذرت) بيرون مى‏آوريم و همچنين به وسيله آن از درختان نخل خوشه سربسته‏اى بيرون فرستاديم كه پس از شكافته شدن رشته‏هاى باريك و زيبايى از آن خارج مي گردد كه دانه‏هاى خرما را بر دوش خود حمل کرده و از سنگينى به طرف پائين متمايل مى‏شوند. همچنين باغهايى از انگور و زيتون و انار پرورش داديم‏.

پس بيان اين نشانه هاي الهي مي فرمايد: نگاهى به ساختمان ميوه، هنگامى كه به ثمر مى‏نشيند و همچنين نگاهى به چگونگى رسيدن ميوه‏ها كنيد كه در اينها نشانه‏هاى روشنى از قدرت و حكمت خدا براى افرادى كه اهل يقين هستند است‏‏‏.(99/انعام)

آياتي که توصيه به گردش در آثار باستاني و تفکر در آن مي کند

در اين بخش از آيات خداوند به مردم دستور مي دهد که به ديدن آثار باستاني بروند و از آنچه بودند و خدا بر سر آنها آورد مطلع شوند که اگر با ديده عبرت بين به آن بنگرند گامي بزرگ در جهت رشد و تعالي خود برداشته اند.

اين آيات بر مسئولين گردشگري وظيفه مي کند تاريخ دقيق و سرگذشت اماکن تاريخي را به دقت و با چنين رويکردي استخراج کرده و با گفتار و يا نشريات به مردم و يا حداقل باز ديد کنندگان منتقل نمايند.

ديدن بناهايي که با گذشت زمان ويران شده

خداوند متعال در آيه 259 سوره بقره جريان کسي را نقل مي کند که گذرش به يک شهر يا روستايي افتاد که در گذر زمان به کلي ويران شده و ساکنينش همه در خاک خفته بودند. ذهن او به اين سوال منتقل شد «خدا چگونه اين مردگان را زنده خواهد کرد» و خدا هم به او نشان داد.

اين يک نوع نگاه است به بناهاي تاريخي و مردماني که روزگاري در آن زيستند که ديگر خبري از آنها نيست. و خدا که روزي همه اينها را زنده خواهد کرد.

قدر قدرتهايي که ديگر خبري از هيمنه آنها نيست

آنان که روزي خود را قدرت مطلق روي زمين مي پنداشتند و با اين تصور خود را به ورطه ظلم و معصيت پرتاب کردند؛ عاقبت به عذاب سخت همان که منکر او و قدرتش بودند چنان گرفتار آمدند که هيچ چيزي مانع نابوديشان نشد نه آنان که ياورشان بودند و نه آنچه که ساختند و پرداختند. (90/روم- 21، 82/ غافر )

چطور مي شود انسان آن آثار را ببيند و از سرگذشت ساکنانش بشنود و بيدار نشود؟

بر اين اساس اگر قصد ما ديدن يکي از آثار باستاني و کهن در نقطه اي از کشور خودمان مثل تخت جمشيد است بهتر است که اين سفر را در تماشاي چند سنگ و ستون و گرفتن چند عکس يادگاري خلاصه نکنيم؛ بلکه با اين رويکردي تربيتي که قرآن به ما آموزش مي دهد از اين فرصت استفاده کرده و براي رشد و کمال خود توشه اي برداريم و بدانيم که تماشا کردن هنر نيست عبرت گرفتن و بزرگ شدن هنر است.

اميد پيشگر

گروه دين تبيان