إِنَّ الَّذِیْنَ اِتَّقُوا اِذا مَسَّهُمْ طائِفُ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذاهُمْ مُبْصِرُونْ ³

اما اگر غذاى مناسبى براى خوراك او باشد هرگز با داد و فریاد ما فرار نمى كند، حمله ور مى شود و در خانه دل لانه مى كند.⁴

از اینها گذشته شیطان مانند هر طاغوت دیگر بدون معاونین، و بدون ابزار و و سایل لازم، قدرت بر انجام كارى ندارد، و عجب این كه همیشه ابزار لازم را از وجود خود ما تهیه مى كند، اگر ابزار شیطان یعنى «خلق و خوهاى شیطانى» در درون جان ما نباشد هیچ كارى از او ساخته نیست. شیطان ممكن است مواد منفجره اى براى ویران كردن كاخ سعادت ما از بیرون تهیه كند، و با خود بیاورد، ولى فراموش نكنیم كه چاشنى این مواد را حتماً از درون ما مى گیرد و اگر این چاشنى را در اختیارش نگذاریم خنثى مى شود و انفجارى رخ نمى دهد. شیطان حكومت وسیع و گسترده اى دارد، و همیشه با تشكیلات كار مى كند. عمال نفوذى و ستون پنجم شیطان، همین خلق و خوى هاى زشتى است كه در زوایاى روح ما پنهان شده، و غالباً ناشناخته مانده، و گاه به كلى از آن بى خبریم، و یا آن را نقاط قوت خود مى شمریم. خود خواهى ها، خود برتر بینى ها، تنگ نظریها، كینه توزیها، حسادتها، آزمندى و حرص و طمع، همه چاشنیهاى انفجارى، و عمال نفوذى شیطان، و دشمنان اصلى ما هستند، و همینها هستند كه فضاى جان ما را تاریك مى كنند، و همینها آب به آسیاب شیطان مى ریزند و اینجاست كه به عمق این حدیث معروف آشنا مى شویم كه فرمود:

«اعدى عدوك نفسك التى بین جنبیك; سخت ترین و خطرناك ترین دشمنان تو هواى نفس تو است كه در درون جانت قرار دارد»⁵

و نیز در اینجاست كه به یاد گفتار پر مایه و سرنوشت ساز پیغمبر اكرم(صلى الله علیه وآله) مى افتیم كه فرمود:

«ان افضل الجهاد من جاهد نفسه التى بین جنبیه⁶ است» حال كه دشمن اصلى را كه درون جان ما لانه كرده، شناختیم باید دست به كار شویم. اما مبارزه با چنین دشمنى آسان نیست، آموزش و تمرین زیاد لازم دارد، و سلاح هاى موثر و نیرومندى براى این كار باید فراهم كنیم. اما از كجا؟ و چگونه؟⁷

1- سوره حجر، آیه 42

2- سوره نحل، آیه 100

3- سوره اعراف، آیه 201.

4- محجه البیضاء.

5- محجه البیضاء

6- وسائل، جلد 11، صفحه 124

7-مکارم شیرازی، جامعه سالم در پرتو اخلاق