ساکنان جزيره ناشناخته

از اختلال آسپرگر چه مي دانيد؟

اختلال آسپرگر( زوال شديد اجتماعي) ابتدا توسط يک دانشمند استراليايي به نام دکتر «هانس آسپرگر» در سال 1964 شناسايي شد که شکل خفيف اختلال اوتيسم (در خود ماندگي) است. اين اختلال از سنين کودکي به وجود مي‏آيد و اگر زود درمان نشود، در تمام طول عمر فرد، پيامدهاي منفي خود را به جاي مي‏گذارد. در اختلال آسپرگر، فرد ازبرقراري ارتباط اجتماعي و داد وستد با ديگران، ناتوان شده و به گونه‏اي نامتعارف، منزوي و گوشه‏گير مي‏شود. شخص مبتلا از حيث ساير کارکردهاي رواني و شناختي، سالم است اما از نظر عاطفي، سرد بوده و از تعامل با ديگران ناتوان مي‏باشد. به‏طور معمول اين اختلال در بين مردان، شايع‏تر از زنان است و درمان آن در سنين اوليه‏ي کودکي امکان‏پذير است و بيشتر از طريق رفتاردرماني مقدور مي‏باشد.

مشخصات اختلال اسپرگر:

الف) اختلال در کيفيت تعامل اجتماعي، که دست کم توسط يک يا دو مورد از موارد زير شناسايي شود:

- اختلال مشخص در استفاده‏ي چند جانبه از رفتارهاي غيرکلامي از قبيل ارتباط چشمي، جلوه‏هاي صورت، حالت بدن و ژست‏هايي براي تداوم ارتباط اجتماعي

- ناکامي در توسعه‏ي رابطه با همسالان

- دنبال نکردن لذت و سرگرمي، علايق و پيشرفت‏ها

- فقدان بده بستان عاطفي و اجتماعي

به عبارتي بهتر، افراد مبتلا به زوال شديد اجتماعي، مشکلات عمده‏اي در کسب مهارت‏هاي اجتماعي دارند و اغلب ديگران به چشم يک بي‏عرضه‏ي اجتماعي و فردي منزوي و تنها، به آنان مي‏نگرند.

ب- رفتارهاي تکراري و محدود دست‏ کم در يکي از موارد زير:

- مشغول بودن به يک فعاليت محدود و تکراري و تامل مداوم در آن که نشانگر يک وضعيت نابهنجار است.

- عدم انعطاف‏پذيري و داشتن حالات يکنواخت و تشريفاتي

- رفتارهاي حرکتي و تکراري و تقليدي هم‏چون تکان دادن انگشت دست يا ترکيبي از حرکات بدن

- حواس پرتي‏هاي مکرر با بخش‏هايي از اشياء

افراد مبتلا به زوال شديد اجتماعي، رفتارهاي نامتعارف و عجيب و غريبي از خود نشان مي‏دهند، به طور معمول علايق محدودي دارند که متناسب‏ سن‏شان نيست و درباره‏ي يک موضوع، اطلاعات زيادي کسب مي‏کنند اما حاضر نيستند ديگران را در آن سهيم کنند.

ج) از لحاظ باليتي دچار آشفتگي و سردرگمي هستند و در حوزه‏هاي مهمي همچون اجتماعي، کاري و... عملکرد ضعيفي از خود نشان مي‏دهند افراد مبتلا به اين اختلال، از ديگر افراد جامعه کاملاً متمايز هستند و ديگران نيز آنان را متفاوت مي‏بينند.

د) از لحاظ روان‏شناختي، هيچ تاخير محسوسي در زبان يا رشد شناختي آنان ديده نمي‏شود و مي‏توانند يک صحبت معمولي داشته باشند. سطح هوش آنان طبيعي است و مردان، چهار برابر بيشتر از زنان، به اين اختلال مبتلا مي‏شوند.

درمان اختلال اسپرگر

درمان خاصي براي اختلال آسپرگر وجود ندارد و تنها از طريق توان بخشي مي‏توان از شدت اين اختلال کاست که در زير، به چند مورد اشاره مي‏شود:

- آموزش مهارت‏هاي اجتماعي توسط پدر و مادر

آموزش رفتار اجتماعي، شامل تمرين‏ مهارت‏هاي اجتماعي و بازي با بچه‏ها مي‏باشد. براي بچه‏هاي سنين پايين‏تر، آموزش چگونه بازي کردن مهم است، حتي قانون دقيق بازي نيز اهميت دارد بايد. بنابراين بايد به آنان آموزش داده شود که آنچه گفته مي‏شود را سرمشق قرار داده و انجام دهند و افراد ديگر را نيز وارد مساله نموده و با همسالان خود بازي کنند. همچنين بايد آموزش داده شود که چگونه بازي را شروع نمايند و چگونه خاتمه دهند.

 والدين بايد براي فرزندان‏شان توضيح دهند و مثال بزنند، سپس بازي آنان با همسالان را به تماشا بنشينند و از رفتارهاي ويژه‏ي آنان يادداشت‏برداري کنند و روي آن بحث کنند. اين رفتارهاي ويژه از يک احوال‏پرسي ساده تا قسمت کردن خوراکي‏ها و اسباب‏بازي‏ها با ساير افراد را شامل مي‏شود. همچنين ميزان انعطاف‏پذيري و چگونه کنار آمدن با ديگران نيز بايست به آنان آموخته شود.

- نقش بازي کردن

کودکان مبتلا به زوال شديد اجتماعي، اغلب نمي‏دانند که چگونه تعريف و تمجيد کنند. اين مشکل نيز با نقش بازي کردن اصلاح مي‏شود. به کودکتان ياد دهيد چگونه از ديگران تعريف کنند و تشويق‏هاي آنان را بپذيرند. راه ديگر، استفاده از ارتباط چشمي است تا هم‏چون يک تماشاچي، به تماشاي رفتارهاي ديگران بنشيند و اشتباهات‏شان را حدس بزنند. بچه‏هاي مبتلا اغلب از بيان احساسات‏شان ناتوان هستند و احساسات‏شان را درون خودشان مي‏ريزند. براي آموزش ابراز عواطف، بزرگ‏ترها مي‏توانند يک بازي ترتيب دهند.

- داستان درماني

تکنيک ديگري که به کودکان مبتلا کمک مي‏کند تا مهارت‏هاي اجتماعي را درون‏سازي کنند، استفاده از داستان و قصه است. براي مثال، بچه‏ها از خواندن و شنيدن داستان پسربچه‏اي که در ايستگاه اتوبوس در صف انتظار ايستاده، لذت مي‏برند. بسياري از کودکان مبتلا، از کار با کتاب‏هايي که عکس و تصوير دارند و عکس صورت در آن‏ها کشيده شده، لذت مي‏برند چرا که حالت عاطفي را بيان مي‏کند داستاني که يک موقعيت را توصيف مي‏کند و شامل يک سري اعمال و حرکات و قوانين است، مي‏تواند بسيار کمک کننده باشد.

- مداخلات مدرسه‏اي

آنچه که در يک فضاي آموزشي مي‏بايست توسط معلمان رعايت شود، دستورالعمل مواد درسي و انضباط کلاسي است. معلمان مي‏توانند از دانش‏آموزان ديگر، به عنوان سرنخ استفاده کنند تا به بچه‏هاي مبتلا به اختلال‏آسپرگر، نشان دهند که چه کاري بايد انجام دهند. هم‏چنين مي‏توانند آنان را به انجام فعاليت‏هاي کوچک و همسان تشويق کنند و يا از نوع برقراري رابطه توسط بچه‏ها، مدل‏ سازي کنند. بچه‏هاي بهنجار، به‏طور معمول نمي‏توانند رفتارهاي غيرمعمول بچه‏هاي مبتلا را بفهمند لذا معلم مي‏تواند شرايط تقويت‏سازي و تحمل را براي آنان فراهم کند. به علاوه مشاور مدرسه، قادر است بچه‏هاي مبتلا را در گروه توسعه‏ي مهارت اجتماعي شريک سازد.

 زمين بازي در صورت نامنظم و پر سرو صدا بودن، براي بچه‏هاي مبتلا مي‏تواند ايجاد مشکل کند بنابراين بچه‏هاي مبتلا، در طول ساعات فعاليت‏هاي نامنظم، حساس‏ترند و در مهارت‏هاي اجتماعي و کنار آمدن با آنها، ضعيف شده و گرايش به برگشت دارند. در اين ميان، معلم مي‏تواند نقش وصل‏کننده را براي آنان بازي کند و يا آنان را به‏سوي انزوا سوق دهد.

- مداخلات دارويي

هيچ‏نوعي معالجه‏ي مستقيم دارويي براي درمان اختلال آسپرگر وجود ندارد اما پزشکان برحسب علائمي که کودکان مبتلا از خود نشان مي‏دهند، تجويزهايي را ارائه مي‏دهند. تصميم استفاده از داروها، در اختيار والدين است؛ گرچه آنان به دليل عوارض هولناک قرص‏ها، کمتر موافق استفاده از دارو براي درمان کودکشان هستند.

منبع: ماهنامه شادکامي و موفقيت؛ شماره 64

تنظيم براي تبيان- مريم عطاريان

مقالات مرتبط

از آغوشت ،آشفته مي شوم!

هوش من طبيعيه اما...

به ناتواني رنگ توانايي زد

براي اطلاعات بيشتر در اين زمينه مي توانيد با بخش مشاوره سايت تبيان تماس برقرار کنيد.

روان شناسي کودکان در کتاب" نظريه هاي رشد کودک" مورد بررسي قرار گرفته است با مراجعه به کتابخانه تبيان از اين کتاب  بهره مند شويد.