باران حکمت(31)

(تفسیر تمثیلی قرآن)

تفسیر آیه شریفه: الَّذِینَ یؤْمِنُونَ بِالْغَیبِ وَیقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینْفِقُونَ(البقرة/3)

(پرهیزکاران) کسانی هستند که به غیب [=آنچه از حس پوشیده و پنهان است‌] ایمان می‌آورند؛ و نماز را برپا می‌دارند؛ و از تمام نعمتها و مواهبی که به آنان روزی داده‌ایم، انفاق می‌کنند.

زهی تصور باطل زهی خیال محال!

ورزشکارانی که پرش با نیزه را انجام می‏دهند ابتدا چند قدمی کوتاه و بلند برداشته و آنگاه نیزه را در یک نقطه به زمین زده و به وسیله آن بالا رفته و پرش می‏کنند و گرنه هر قدر هم نیرومند و قوی بوده و در کار خود ورزیده و کار آزموده باشند امکان ندارد که در هر مکانی نیزه به دست گرفته و در همانجا نیزه را به زمین زده و بالا بروند.

و نماز چیزی شبیه همان نیزه و عمود است:

الصلاه عمود

و با کمک آن می‏توان اوج گرفت و بالا رفت و معراج کرد.

الصلاه معراج

به شرط آنکه پیش از آن قدمی و اقدامی و حرکتی از خود نشان دهیم، یعنی مشکلی را حل کرده و گرهی را بگشاییم.

گفتم که دامنش به کف آرم زهی خیال

بی‏دست عشق دامن تو چون توان گرفت

و گرنه کسی که پیش از نماز دست به کار نشده و کاری مثبت از خود نشان نداده باشد، اما با شنیدن اذان قامت بسته و به نماز می‏ایستد درست مثل کسی است که بدون گام زدن، نیزه را زمین می‏زند تا بالا برود.

زهی تصور باطل زهی خیال محال!

بنابراین، نماز نقش نیزه و عمود را دارد و از همین روست که خداوند از واژه اقامه کردن یاد کرده و در وصف اهل تقوا می‏گوید:

و یقیمون الصّلاه

اهل تقوا نماز را اقامه می‏کنند.

چه غم خوری ز بلندی چو نردبان کردیم

یک نردبان وقتی شما را بالا می‏برد که هم خود محکم باشد و هم در جایی محکم قرار گیرد و گرنه نردبانی که خود سست بوده و یا بر مکانی سست مثل خاکستر تکیه زند هرگز نمی‏تواند کسی را با خود بالا ببرد.

اساساً چنین نردبانی همیشه گوشه‏ای افتاده و کسی آن را سرپا نمی‏کند.

نماز نیز بنابرآنچه در روایات آمده است معراج است و یک معنای معراج نردبان می‏باشد.

و نردبان نماز، آدمی را از زمین جدا و آسمانی می‏سازد.

اگر چه بام بلند است آسمان، مگریز

چه غم خوری ز بلندی چو نردبان کردیم

و این نردبان نیز وقتی انسان را بالا برده و به آسمان معنا و معنویت می‏رساند که افتاده نباشد بلکه برپا بوده و اقامه شود.

از اینرو خداوند می‏فرماید اهل تقوا نماز را بر پا می‏دارند.

و نماز مثل نردبان وقتی برپا می‏شود که هم خود از سستی و کسالت دور باشد و هم بر کارها و اعمال قرص و محکم و نیز اعتقادات راسخ برپا گردد.