اکسير عشق

يکي از هدف‏هاي اساسي در تربيت کودکان، پرورش عاطفي آنهاست. منظور از عاطفه در اين بحث، استعداد و گرايش فطري و دروني است که پشتوانه‏ي «ديگر خواهي» در انسان است. بر اساس اين استعداد فطري، انسان قادر است گرايشي دروني بر اساس مهر و محبت نسبت به همنوع خود پيدا کند و از اين راه، با او پيوند قلبي و انس و الفت بيابد. استعداد عاطفي در انسان سبب رشد بسياري از کمالات در او مي‏شود. اين کمالات شامل امتيازاتي است که بر اساس «ديگرخواهي» در انسان به وجود مي‏آيد مانند محبت و دوستي، فداکاري و از خودگذشتگي، عفو و گذشت، بذل و بخشش، همياري و همکاري، دلسوزي و غمگساري و به طور کلي مقدم داشتن ديگران بر خود. بي‏وفايي، فراموشکاري، قدرنشناسي، احترام به هنگام نياز و بي‏اعتنايي در هنگام بي‏نيازي، خشونت و بيرحمي، تنها به فکر خود بودن و از ديگران بي‏خبر ماندن، و غيره همه و همه نقايص روحي و اخلاقي مهمي هستند که ريشه در فقر عاطفي دارند. از اينجا مي‏توان دريافت که تربيت عاطفي انسان تا چه اندازه در سلامت روحي و بهبود روابط اجتماعي و بالابردن سطح کيفي زندگي موثر است تا آنجا که: خلاء عاطفي در زندگي انسان را با هيچ چيز ديگر نمي‏توان جبران کرد. خانواده اولين و اساسي‏ترين کانوني است که بايد عاطفه‏ي انساني را در کودکان پرورش دهد. هنگام تولد، عاطفه مانند بذري است که بايد در محيط مساعد به رشد و نمو بپردازد.

 به بياني ديگر، عاطفه در همان آغاز، حالت بالفعل ندارد و به صورت يک صفت در وجود طفل فعال نيست بلکه بايد همراه با ساير ابعاد فطرت، کم‏کم و با فراهم آمدن شرايط مساعد، از قوه به فعل در آيد و شکوفا شود. لذا اگر خانواده شرايط لازم براي شکوفايي اين بعد از فطرت طفل را نداشته باشد، يعني محيط خانواده از نظر عاطفي ضعيف باشد، پرورش عاطفي طفل با مشکل روبرو مي‏شود. فرزندان در خانواده‏هاي به هم ريخته که از جهت عاطفي وضعيتي مطلوب ندارند يا خانواده‏هايي که به اندازه‏ي کافي به کودکان خود نمي‏رسند يا تربيت فرزند را به شبانه روزي‏ها مي‏سپارند. همچنين کودکاني که در پرورشگاه‏ها بزرگ مي‏شوند، چون از تربيت عاطفي مناسبي برخوردار نمي‏شوند با مشکلات زيادي روبرو مي‏شوند و رشد رواني آنها به صورت مطلوب انجام نمي‏گيرد.

بي‏ترديد يکي از مهمترين نقش‏هاي خانواده، پرورش عاطفي کودکان است که براي آن جايگزيني نمي‏توان يافت. مهر و عطوفتي که از سوي مادر و بستگان نزديک ديگر از قبيل پدر و خواهر و برادر و بخصوص مادر نثار کودک مي‏شود قدر مسلّم از هيچ کس ديگر نمي‏تواند دريافت کند. هيچ دايه و پرستاري قادر نيست نقش طبيعي يک مادر را در زندگي طفل بازي کند و جاي خاليش را پر کند. زماني که مادر با هيجان عاطفي طفل را در آغوش خود مي‏فشارد و به او شير مي‏دهد يا زماني که به زبان کودکانه و با تمام وجود با فرزند خود سخن مي‏گويد و برق عشق و محبت از چشمان او جستن مي‏کند و تا اعماق وجود طفل نفوذ مي‏کند، هنگامي که مادر، فرزند خود را شب هنگام در کنار خود پناه مي‏دهد و او را نوازش مي‏کند و غيره، در تمامي اين حالات، مادر شيريني محبت را به طفل خردسال خود مي‏چشاند و گرماي عشق و عاطفه را به ذره ذره‏ي وجود او مي‏رساند.

و همين گرماي مطبوع عشق و محبت است که بذرهاي عاطفه را در وجود کودک مي‏پروراند و او را با اکسير عشق و کيمياي محبت آشنا مي‏کند. کودکاني که اين نيروي معنوي را از خانواده نمي‏گيرند قادر به پرورش عاطفي خود نمي‏شوند. بررسي‏هاي به عمل آمده بر روي کودکاني که در پرورشگاه‏ها بزرگ مي‏شوند يا به علت جنگ يا متلاشي شدن خانواده و يا به هر علت ديگر دور از خانواده بزرگ مي‏شوند نشان مي‏دهد که اين گونه کودکان با وجود رسيدگي‏ها و مراقبت‏هاي بسيار، از يک خلا عاطفي شديد رنج مي‏برند. متاسفانه وضع رايج در کشورهاي صنعتي، اين موقعيت نامطلوب را در حد بسيار وسيعي گسترش داده است. بسياري از مادران به علت گرفتاري‏هاي شغلي يا براي فرار از زحمت بچه‏‏داري، کودکان خود را به شبانه روزي‏ها مي‏سپارند. اين گونه شبانه‏روزي‏هاي مجهز را مي‏توان «دار الايتام جوامع صنعتي» ناميد در اين مراکز، کودکان معصوم مانند دستگاهي مکانيکي و بدون سرمايه‏ي اوليه‏ي عاطفي، پرورش مي‏يابند.

روش رايج ديگر در کشور‏هاي غربي که فرزندان در سنين نوجواني خانواده را ترک مي‏گويند و به دنبال کار و زندگي خود مي‏روند، خود بيانگر بي‏رمقي خانواده از نظر عاطفي است. همه‏ي اين نشانه‏ها از يک فقر عاطفي گسترده در جوامع غربي حکايت مي‏کند. اين فقر عاطفي، مشکلات فردي و اجتماعي زيادي با خود به همراه مي‏آورد. برخورداري از پيوندهاي عاطفي عميق با خانواده، در تسکين اضطراب‏هاي روحي و دست يافتن به آرامش رواني بسيار موثر است و ترديدي نيست که اضطراب‏هاي روحي و ناآرامي‏هاي رواني از موثر‏ترين عوامل پناه بردن به مواد مخدر است. همين طور است ساير بزهکاري‏ها و انحراف‏ اخلاقي و اجتماعي و نيز بيماري‏هاي رواني، افسردگي و غيره که در يک تحليل دقيق غالباً ريشه در کمبود عاطفي دارند. نگهداري حيواناتي از قبيل سگ و گربه و امثال آن در خانه‏ها و پناه بردن به اين حيوانات زبان بسته در کشورهاي غربي و صرف هزينه‏هاي سرسام‏آور براي اين منظور، در واقع اقدامي براي پر کردن خلا عاطفي موجود است.

برگرفته از کتاب" فرزند صالح" نوشته پور ابراهيم

تنظيم براي تبيان: کهتري

مقالات مرتبط

اتهام وارد نيست!

آموزش ماساژ کودک

زيباترين ترانه ي دنيا

براي او که دوستش داريد

دلارام با ياد او

اگر مي خواهيد دوست خدا شود

بوسه اي که واکسينه مي کند

بابوسه اي بهشتي شويد