چهل حديث در باب روزه
چهل حديث در باب روزه
قال الله تبارك و تعالى: «أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد روزه بر شما نوشته (واجب) شد، چنانكه بر آنان كه پيش از شما بودهاند واجب شده بود باشد كه پرهيزگار شويد. (سوره بقره، آيه 183)
1) پايههاى اسلام
قال الباقر عليهالسلام:
بنى الاسلام على خمسة اشياء، على الصلوة و الزكاة و الحج و الصوم و الولايه؛ اسلام بر پنج چيز استوار است، بر نماز و زكات حج و روزه و ولايت (رهبرى اسلامى). (فروع كافى، ج 4، ص 62، ح 1)
2) فلسفه روزه
قال الصادق عليهالسلام:
انما فرض الله الصيام ليستوى به الغنى و الفقير؛ خداوند روزه را واجب كرده تا بدين وسيله دارا و ندار (غنى و فقير) مساوى گردند. (من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 43، ح 1)
3) روزه آزمون اخلاص
قال اميرالمومنين عليهالسلام:
فرض الله... الصيام ابتلاء لاخلاص الخلق؛ خداوند روزه را واجب كرد تا به وسيله آن اخلاص خلق را بيازمايد.
(نهجالبلاغه، حكمت 252)
4) روزه يادآور قيامت
قال الرضا عليهالسلام:
انما امروا بالصوم لكى يعرفوا الم الجوع و العطش فيستدلوا على فقر الاخر؛ مردم به انجام روزه امر شدهاند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به واسطه آن فقر و بيچارگى آخرت را بيابند.
(وسائل الشيعه، ج 4، ص 4، ح 5/ علل الشرايع، ص 10)
5) روزه زكات بدن
قال رسول الله صلّى الله عليه وآله:
لكل شيئى زكاة و زكاة الابدان الصيام؛ براى هر چيزى زكاتى است و زكات بدنها روزه است.
(الكافى، ج 4، ص 62، ح 3)
6) روزه سپر آتش
قال رسول الله صلّى الله عليه وآله:
الصوم جنة من النار؛ روزه سپر آتش (جهنم) است. «يعنى به واسطه روزه گرفتن انسان از آتش جهنم در امان خواهد بود.» (الكافى، ج 4، ص 162)
7) اهميت روزه
قال رسول الله صلّى الله عليه وآله:
الصوم فى الحر جهاد؛ روزه گرفتن در گرما، جهاد است.
(بحارالانوار، ج 96، ص 257)
8) روزه نفس
قال اميرالمومنين عليهالسلام:
صوم النفس عن لذات الدنيا انفع الصيام؛ روزه نفس از لذتهاى دنيوى سودمندترين روزههاست.
(غرر الحكم، ج 1، ص 416، ح 64)
9) روزه واقعى
قال اميرالمومنين عليهالسلام:
الصيام اجتناب المحارم كما يمتنع الرجل من الطعام و الشراب؛ روزه پرهيز از حرامها است همچنانكه شخص از خوردنى و نوشيدنى پرهيز مىكند.
(بحارالانوار، ج 93، ص 249)
10) برترين روزه
قال اميرالمومنين عليهالسلام:
صوم القلب خير من صيام اللسان و صوم اللسان خير من صيام البطن؛ روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شكم است.
(غرر الحكم، ج 1، ص 417، ح 80)
11) روزه چشم و گوش
قال الصادق عليهالسلام:
اذا صمت فليصم سمعك و بصرك و شعرك و جلدك؛ آنگاه كه روزه مىگيرى بايد چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزهدار باشند.«يعنى از گناهان پرهيز كند.»
(الكافى، ج 4، ص 87، ح 1)
12) روزه اعضا و جوارح
عن فاطمة الزهرا سلام الله عليها:
ما يصنع الصائم بصيامه اذا لم يصن لسانه و سمعه و بصره و جوارحه؛ روزهدارى كه زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نكرده روزهاش به چه كارش خواهد آمد.
بحارالانوار، ج 93، ص 295)
13) روزه ناقص
قال الباقر عليهالسلام:
لا صيام لمن عصى الامام و لا صيام لعبد ابق حتى يرجع و لا صيام لامراة ناشزة حتى تتوب و لاصيام لولد عاق حتى يبر؛
روزه اين افراد كامل نيست:
1- كسى كه امام (رهبر) را نافرمانى كند.
2 - بنده فرارى تا زمانى كه برگردد.
3 - زنى كه اطاعت شوهر نكرده تا اين كه توبه كند.
4 - فرزندى كه نافرمان شده تا اين كه فرمانبردار شود.
(بحارالانوار، ج 93، ص 295)
14) روزه بى ارزش
قال اميرالمومنين عليهالسلام:
كم من صائم ليس له من صيامه الا الجوع و الظما و كم من قائم ليس له من قيامه الا السهر و العناء؛
چه بسا روزهدارى كه از روزهاش جز گرسنگى و تشنگى بهرهاى ندارد و چه بسا شب زندهدارى كه از نمازش جز بيخوابى و سختى سودى نمىبرد.
(نهج البلاغه، حكمت 145)
15) روزه و صبر
عن الصادق عليهالسلام فى قول الله عزوجل:
«واستعينوا بالصبر و الصلوة»
قال: الصبر الصوم.
خداوند عزوجل كه فرموده است: از صبر و نماز كمك بگيريد، صبر، روزه است.(وسائل الشيعه، ج 7، ص 298، ح 3)
16) روزه و صدقه
قال الصادق عليهالسلام:
صدقه درهم افضل من صيام يوم؛ يك درهم صدقه دادن از يك روز روزه مستحبى برتر و والاتر است.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 218، ح 6)
17) پاداش روزه
قال رسول الله صلّى الله عليه وآله: قال الله تعالى:
الصوم لى و انا اجزى به؛ روزه براى من است و من پاداش آن را مىدهم.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 294، ح 15 و 16 ؛ 27 و 30)
18) جرعه نوشان بهشت
قال رسول الله صلّى الله عليه و آله:
من منعه الصوم من طعام يشتهيه كان حقا على الله ان يطعمه من طعام الجنة و يسقيه من شرابها؛ كسى كه روزه او را از غذاهاى مورد علاقهاش باز دارد بر خداست كه به او از غذاهاى بهشتى بخورانند و از شرابهاى بهشتى به او بنوشاند.
(بحارالانوار، ج 93، ص 331)
19) خوشا بحال روزهداران
قال رسول الله صلّى الله عليه وآله:
طوبى لمن ظما او جاع لله اولئك الذين يشبعون يوم القيامة؛ خوشا بحال كسانى كه براى خدا گرسنه و تشنه شدهاند اينان در روز قيامت سير مىشوند.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 299، ح2)
20) مژده به روزهداران
قال الصادق عليهالسلام:
من صام لله عزوجل يوما فى شدة الحر فاصابه ظما و كل الله به الف ملك يمسحون وجهه و يبشرونه حتى اذا افطر؛ هر كس كه در روز بسيار گرم براى خدا روزه بگيرد و تشنه شود خداوند هزار فرشته را مىگمارد تا دست به چهره او بكشند و او را بشارت دهند تا هنگامى كه افطار كند.
(الكافى، ج 4، ص 64، ح 8/ بحارالانوار، ج 93، ص 247)
21) شادى روزهدار
قال الصادق عليهالسلام:
للصائم فرحتان فرحة عند افطاره و فرحة عند لقاء ربه؛ براى روزهدار دو سرور و خوشحالى است:
1- هنگام افطار
2- هنگام لقاء پروردگار (وقت مردن و در قيامت)
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 290 و 294 ح6 و 26)
22) بهشت و باب روزهدارن
قال رسول الله صلّى الله عليه و آله:
ان للجنة بابا يدعى الريان لا يدخل منه الا الصائمون؛ براى بهشت درى است به نام (ريان) كه از آن فقط روزهداران وارد مىشوند.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 295، ح31/ معانى الاخبار، ص 116)
23) دعاى روزهداران
قال الكاظم عليهالسلام:
دعوة الصائم تستجاب عند افطاره؛ دعاى شخص روزهدار هنگام افطار مستجاب مىشود.
(بحارالانوار، ج 92، ص 255، ح 33)
24) بهار مومنان
قال رسول الله صلّى الله عليه و آله:
الشتاء ربيع المومن يطول فيه ليله فيستعين به على قيامه و يقصر فيه نهاره فيستعين به على صيامه؛ زمستان بهار مومن است از شبهاى طولانىاش براى شب زندهدارى و از روزهاى كوتاهش براى روزهدارى بهره مىگيرد.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 302، ح 3)
25) روزه مستحبى
قال الصادق عليهالسلام:
من جاء بالحسنة فله عشر امثالها من ذلك صيام ثلاثة ايام من كل شهر؛ هر كس كار نيكى انجام دهد ده برابر آن پاداش دارد و از جمله آنها سه روز روزه در هر ماه است.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 313، ح 33)
26)روزه ماه رجب
قال الكاظم عليهالسلام:
رجب نهر فى الجنه اشد بياضا من اللبن و احلى من العسل فمن صام يوما من رجب سقاه الله من ذلك النهر؛ رجب نام نهرى است در بهشت از شير سفيدتر و از عسل شيرينتر هر كس يك روز از ماه رجب را روزه بگيرد خداوند از آن نهر به او مىنوشاند.
(من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 56، ح 2 / وسائل الشيعه، ج 7، ص 350، ح 3)
27) روزه ماه شعبان
قال الصادق عليهالسلام:
من صام ثلاثة ايام من اخر شعبان و وصلها بشهر رمضان كتب الله له صوم شهرين متتابعين؛ هر كس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگيرد و به روزه ماه رمضان وصل كند خداوند ثواب روزه دو ماه پى در پى را برايش محسوب مىكند.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 375، ح 22)
28) افطارى دادن(1)
قال الصادق عليهالسلام:
من فطر صائما فله مثل اجره؛ هر كس روزهدارى را افطار دهد، براى او هم مثل اجر روزهدار است.
(الكافى، ج 4، ص 68، ح 1)
29) افطارى دادن (2)
قال الكاظم عليهالسلام:
فطرك اخاك الصائم خير من صيامك؛ افطارى دادن به برادر روزهدارت از گرفتن روزه (مستحبى) بهتر است.
(الكافى، ج 4، ص 68، ح 2)
30) روزه خوارى
قال الصادق عليهالسلام:
من افطر يوما من شهر رمضان خرج روح الايمان منه؛ هر كس يك روز ماه رمضان را (بدون عذر)، بخورد - روح ايمان از او جدا مىشود .
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 181، ح 4 و 5 / من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 73، ح 9)
31) رمضان ماه خدا
قال اميرالمومنين عليهالسلام:
شهر رمضان شهر الله و شعبان شهر رسول الله و رجب شهرى؛ رمضان ماه خدا و شعبان ماه رسول خدا و رجب ماه من است.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 266، ح 23)
32) رمضان ماه رحمت
قال رسول الله صلّى الله عليه و آله:
... و هو شهر اوله رحمة و اوسطه مغفرة و اخره عتق من النار؛ رمضان ماهى است كه ابتدايش رحمت است و ميانهاش مغفرت و پايانش آزادى از آتش جهنم.
(بحارالانوار، ج 93، ص 342)
33) فضيلت ماه رمضان
قال رسول الله صلّى الله عليه و آله:
ان ابواب السماء تفتح فى اول ليلة من شهر رمضان و لا تغلق الى اخر ليلة منه؛ درهاى آسمان در اولين شب ماه رمضان گشوده مىشود و تا آخرين شب آن بسته نخواهد شد. (بحارالانوار، ج 93، ص 344)
34) اهميت ماه رمضان
قال رسول الله صلّى الله عليه و آله:
لو يعلم العبد ما فى رمضان لود ان يكون رمضان السنة؛ اگر بنده «خدا» مىدانست كه در ماه رمضان چيست [چه بركتى وجود دارد] دوست مىداشت كه تمام سال، رمضان باشد.
(بحارالانوار، ج 93، ص 346)
35) قرآن و ماه رمضان
قال الرضا عليهالسلام:
من قرا فى شهر رمضان آية من كتاب الله كان كمن ختم القرآن فى غيره من الشهور؛ هر كس در ماه رمضان يك آيه از كتاب خدا را قرائت كند مثل اينست كه در ماههاى ديگر تمام قرآن را بخواند.
(بحارالانوار، ج 93، ص 346)
36) شب سرنوشتساز
قال الصادق عليهالسلام:
راس السنة ليلة القدر يكتب فيها ما يكون من السنة الى السنة؛ آغاز سال (حساب اعمال) شب قدر است. در آن شب برنامه سال آينده نوشته مىشود.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 258، ح 8)
براى بهشت درى است به نام (ريان) كه از آن فقط روزهداران وارد مىشوند.
37) برترى شب قدر
قيل لابى عبدالله عليهالسلام):
كيف تكون ليلة القدر خيرا من الف شهر؟ قال: العمل الصالح فيها خير من العمل فى الف شهر ليس فيها ليلة
القدر.
از امام صادق (عليهالسلام) سوال شد:
چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟
حضرت فرمود: كار نيك در آن شب از كار در هزار ماه كه در آنها شب قدر نباشد بهتر است.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 256، ح 2)
38) تقدير اعمال
قال الصادق (عليهالسلام):
التقدير فى ليلة تسعة عشر و الابرام فى ليلة احدى و عشرين و الامضاء فى ليلة ثلاث و عشرين؛ برآورد اعمال در شب نوزدهم انجام مىگيرد و تصويب آن در شب بيست و يكم و تنفيذ آن در شب بيست و سوم.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 259)
39) احياء شب قدر
عن فضيل بن يسار قال:
كان ابو جعفر(عليهالسلام) اذا كان ليلة احدى و عشرين و ليلة ثلاث و عشرين اخذ فى الدعا حتى يزول الليل فاذا زال الليل صلى؛ فضيل بن يسار گويد:
امام باقر(عليهالسلام) در شب بيست و يكم و بيست و سوم ماه رمضان مشغول دعا مىشد تا شب بسر آيد و آنگاه كه شب به پايان مىرسيد نماز صبح را مىخواند.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 260، ح 4)
40) زكات فطره
قال الصادق(عليهالسلام):
ان من تمام الصوم اعطاء الزكاة يعنى الفطرة كما ان الصلوة على النبى (صلّى الله عليه وآله) من تمام الصلوة؛ تكميل روزه به پرداخت زكات يعنى فطره است، همچنان كه صلوات بر پيامبر (صلّى الله عليه وآله) كمال نماز است.
(وسائل الشيعه، ج 6، ص 221، ح 5)
برگرفته از کتاب چهل حديث روزه، محمدحسين فلاح زاده .
گروه دين و انديشه تبيان، هدهدي .