پيچ‌خوردگي پا
پيچ‌خوردگي پا
شايد شما هم واژه پيچ‌خوردگي را شنيده باشيد. پيچ‌خوردگي زماني رخ مي‌دهد که ضربه‌اي مانند سقوط، لغزيدن يا تصادف روي دهد. در اين حالت مفصل بيش از حد حرکت مي‌کند و رباط کشيده يا پاره مي‌شود.
براي آشنايي بيشتر با پيچ‌خوردگي و افزايش اطلاعات‌مان در اين خصوص پاي صبحت دکتر حميد بهتاش، متخصص ارتوپدي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران نشستيم.
* پيچ‌خوردگي چطور ايجاد و در کدام مفصل بيشتر مشاهده مي‌شود؟
بسياري از آسيب‌ها تحت عنوان پيچ‌خوردگي نام برده مي‌شوند، ولي پيچ‌خوردگي واقعي، آسيب به ليگامان‌ها (ligament) است. ليگامان‌ها يا رباط‌ها، نوارهاي چربي از بافت همبند هستند که در داخل مفصل، يک استخوان را به استخوان ديگر متصل مي‌کنند.
پيچ‌خوردگي‌ها بيشتر در مفاصل مچ پا و زانو رخ مي‌دهند. علايم و نشانه‌هاي پيچ‌خوردگي عبارت‌اند از: تورم سريع گاهي همراه با تغيير رنگ پوست، اختلال در عملکرد مفصل يا احساس ناپايداري، درد و حساسيت در ناحيه درگير و بروز مشکل در استفاده از مفصل.
* چطور مي‌توانيم بفهميم که مچ پا يا زانويمان پيچ خورده است؟
هر مفصلي در بدن مي‌تواند دچار پيچ‌خوردگي شود. در هنگام پيچ‌خوردگي مفاصل مي‌توانند فعاليت داشته باشد يا اينکه ناپايدار باشند. در پيچ‌خوردگي حرکات و فشار روي ليگامان يا رباط دردناک است. اگر مفصل قادر به حرکت نباشد، ممکن است آسيب همراه با شکستگي يا دررفتگي باشد.
اگر شما به شکستگي يا آسيب جدي رباط در مفصل خود مشکوک هستيد و يا درد مفصل در حين تکان دادن، بعد از دو يا سه روز از بين نرفت، به پزشک مراجعه کنيد. پزشک ممکن است دستور تهيه عکس را به منظور مشاهده ي شکستگي احتمالي بدهد.
* آيا پيچ‌خوردگي‌ها با يکديگر تفاوت دارند؟
به طور کلي هرچه درد شديدتر باشد، آسيب شديدتر است. پيچ‌خوردگي‌ها از نظر شدت از خفيف تا شديد متغير هستند.
پيچ‌خوردگي خفيف زماني رخ مي‌دهد که فيبرهاي داخل ليگامان بيش از حد کشيده شوند يا کمي پاره شوند. ممکن است شما در هنگام حرکت دادن مفصل درد خفيف يا قابل توجهي داشته باشيد و هنگامي که به مفصل دست مي‌زنيد، درد داشته باشد. تورم مختصري وجود دارد يا اصلا تورم وجود ندارد. شما معمولا مي‌توانيد وزن خود را روي مفصل وارد سازيد و عکس‌هاي راديولوژي طبيعي هستند. پيچ‌خوردگي‌هاي خفيف تکرار شونده منجر به تضعيف مفصل مي‌گردند.
در اغلب موارد مفصلي که دچار پيچ‌خوردگي خفيف گرديده است قادر خواهد بود مدت 24 ساعت وزن را تحمل نمايد و طي دو هفته کاملا بهبود يابد.
*درباره نوع متوسط و شديد پيچ‌خوردگي هم توضيح دهيد؟
هنگامي که فيبرهاي رباط دچار پارگي مي‌شوند، ولي رباط به‌طور کامل پاره نمي‌شود، شما به پيچ‌خوردگي متوسط گرفتار شده‌ايد. درد موضعي هنگام لمس، متوسط هستند، ولي ممکن است به علت احساس ناپايداري، از بخش آسيب‌ديده استفاده نکنيد.
ممکن است مفصل شما کمي تورم داشته باشد و دچار تغيير رنگ سياه، آبي يا کبود شود.
اگر هم يک يا چند رباط به‌طور کامل پاره شوند، شما به پيچ‌خوردگي شديد گرفتار مي شويد که در اين حالت ناحيه دردناک، متورم و کبود است. شما نمي‌توانيد مفصل‌تان را به‌طور طبيعي حرکت دهيد يا بر آن فشاري وارد سازيد و اگر هم سعي کنيد از آن استفاده نماييد، ممکن است احساس عدم تعادل کنيد.
* براي درمان پيچ‌خوردگي چه اقداماتي مي‌توانيم انجام دهيم؟
براي پيچ‌خوردگي ساده از يخ به مدت 24 ساعت بعد از آسيب استفاده نماييد تا تورم را کاهش دهيد. مفصل را با پوشش‌هاي محافظي نظير بانداژ الاستيک حمايت کنيد و آن را در وضعيت بالا نگه داريد. به آرامي فعاليت طبيعي را شروع کنيد. وقتي که يک روز يا بيشتر گذشت، به تدريج مفصل پيچ خورده را آزمايش کنيد.
* اگر بخواهيم با استفاده از دارو، دردمان را ساکت کنيم چه کارهايي توصيه مي‌کنيد؟
ممکن است بخواهيد از استامينوفن براي کاهش درد استفاده کنيد، يا از داروهايي نظير بروفن براي تسکين درد همراه با تورم استفاده کنيد.
دقت کنيد که مصرف آسپيرين و برخي از مسکن‌هاي ديگر ممکن است خون‌ريزي را افزايش دهند. به همين دليل حتما تحت نظر پزشک آنها را مصرف کنيد.
* اگر پيچ‌خوردگي به اندازه اي جدي باشد که مفصل را دچار ناپايداري کند نيز مي‌توانيم آن را با دارو بهبود بخشيم؟
در اين حالت ممکن است شما به عمل جراحي براي ترميم رباطي که پيچ خورده، يا از استخوان جدا شده نياز داشته باشيد.
همچنين ممکن است پزشک با گچ يا آتل ناحيه مفصل پيچ خورده را بي‌حرکت سازد.
توصيه‌هاي پزشک در مورد بازتواني را انجام دهيد.
اين مرحله شامل برنامه درماني زير نظر فيزيوتراپ و برنامه‌اي ورزشي براي تقويت عضلات اطراف مفصل پيچ‌خورده است.
* برخي افراد به طور مکرر دچار پيچ‌خوردگي مي‌شوند، آيا اين افراد مي‌توانند پيشگيري کنند؟
هنوز به طور قطع نمي‌توان گفت با بانداژ، آتل‌گيري يا پوشاندن زانوها، مچ پا، مچ دست يا آرنج بتوان به طور موثر از پيچ‌خوردگي جلوگيري کرد، ولي اين وسايل ممکن است در بازتواني آسيب‌ها کاربرد داشته باشد. ورزش مخصوصا ورزش‌هاي استقامتي براي قوي کردن عضلاتي که به وسيله آسيب‌هاي مکرر ضعيف شده‌اند و براي پايدار کردن مفصل براي کمک به پيشگيري از تکرار پيچ‌خوردگي‌ها لازم هستند.
مصاحبه کننده : دکتر مجتبي جوان بختي
*مطالب مرتبط:
تأثير ماساژ عضلات در تمرينات ورزشي
عضله اي قوي در كنار استخواني محكم