دستگاه بُخور مفید است يا نه؟
دستگاه بُخور مفيد است يا نه؟
در فصل سرماخوردگي شايد اين سوال براي شما هم مطرح شده باشد که آيا مي توان از دستگاه بخور براي درمان اين بيماري استفاده کرد يا نه؟ اصلا بُخور دادن فايده‌اي هم دارد؟
در اين باره مصاحبه زير با دکتر محمدرضا فدايي، فوق تخصص بيماري ريه و عضو هيات علمي دانشگاه شيراز انجام شده است.
آقاي دکتر! آيا دستگاه هاي بخور براي سلامت مفيدند؟
براي پاسخ به اين سوال بايد توضيح مختصري درباره رطوبت بدهم.رطوبت به ميزان بخار آب موجود در هوا گفته مي شود و رطوبت نسبي پايين به اين معني است که هوا خشک است و قابليت نگهداري رطوبت زيادي را دارد. رطوبت نسبي داخل منزل اگر به 45 درصد برسد کاملا ايده‌آل است، اما در صورتي که اين ميزان کمتر از 30 درصد باشد، خيلي خشک محسوب مي شود، اما رطوبت نسبي هرگز نبايد از 50 درصد تجاوز کند.
در هر صورت، براي رهايي از هواي خشک مي توان از دستگاه‌هاي بخور استفاده کرد.
چگونه مي توانيم رطوبت داخل خانه را اندازه گيري کنيم؟
سه قطعه قالب يخ کوچک را داخل يک ليوان قرار دهيد و به آن آب اضافه کنيد. بعد از سه دقيقه اگر رطوبت روي سطح خارجي ليوان شکل نگرفت، يعني هواي داخل خانه خيلي خشک است و بايد مرطوب شود. البته از دستگاه هاي رطوبت سنج هم مي توان استفاده کرد.اضافه کردن سه تا چهار ليتر آب در هوا، رطوبت نسبي يک خانه ي صد متري را با فرض ثابت بودن دما، از 5 درصد به 60 درصد افزايش مي دهد.
چه طور مي توانيم رطوبت هوا را افزايش دهيم؟
دستگاه هاي بُخور يا رطوبت ساز يکي از اين راه هاي افزايش رطوبت هوا هستند که دو نوع بُخور گرم و سرد دارند.از دستگاه هاي بخور گرم معمولا در هواي سرد استفاده مي شود که احتمال رشد باکتري، قارچ و کپک در مخزن اين نوع کم است و در تسکين گرفتگي بيني و عفونت‌هاي مجاري تنفسي و همچنين کاهش شدت و درد سرفه‌هاي خشک مفيدند و در عين حال امکان افزودن مواد ضد عفوني کننده گياهي (مثل اکاليپتوس) و خوشبو کننده در بسياري از آن ها وجود دارد.
البته معايبي هم دارند. مثلا مصرف انرژي برق در آن ها بالاست و احتمال سوختگي با بخار داغ يا آب داخل مخزن وجود دارد.
دستگاه هاي بخور سرد؟
دستگاه هاي بخور سرد به سه گروه رطوبت ساز پروانه اي، رطوبت ساز اولتراسونيک و رطوبت ساز تبخيري تقسيم مي شوند. رطوبت سازهاي تبخيري در صورت افزايش رطوبت نسبي هوا، خروج بخار آب از دستگاه را کاهش مي دهند و به طور خودکار عمل مي کنند.از بخور سرد معمولا در فصل تابستان استفاده مي شود. دستگاه هاي بخور سرد کم صدا تر از نوع گرم هستند و مصرف انرژي برق در آن ها کمتر است، اما معايبي نيز دارند، مثلا آب سرد محل مناسبي براي تکثير قارچ ها و باکتري هاست و از آن جايي که در بخور سرد قطرات آب به هوا پراکنده مي شوند، اين مواد زيان آور هم به همراه آب در فضاي اتاق منتشر مي شوند، بنابراين مخزن آن ها را بايد هر روز با آب و صابون شست. البته رطوبت سازهاي تبخيري از اين قاعده مستثنا هستند.
از طرف ديگر در بخور سرد، مواد معدني موجود در آب در هوا پراکنده مي شوند، لذا بايد مخزن آن ها را با آب مقطر پُر کرد. در غير اين صورت مواد معدني موجود در آب به صورت گرد و غبار در محيط خانه پخش مي شوند.
حالا اين دستگاه ها واقعا خاصيت درماني دارند؟
دستگاه هاي بخور اگر به طور صحيح استفاده شوند، مي توانند از خشکي پوست بدن و پوشش مخاط بيني و گلو جلوگيري کنند و بروز سرماخوردگي، حملات سردردهاي سينوسي ، آلرژي ، آسم و بيماري هاي تنفسي را کاهش دهند و سرماي هوا را تعديل کنند.آيا استفاده از دستگاه هاي بخور عوارضي هم دارد؟
معمولا توصيه مي شود در اتاق کودکان و خردسالان از بُخور گرم استفاده شود. در عين حال استفاده از اين دستگاه ها نبايد دايمي باشد، زيرا مثلا ديده شده که رطوبت بالا حملات آسم و آلرژي را تشديد مي کند.استفاده از دستگاه بخور را به چه افرادي توصيه مي کنيد؟
همه افرادي که دچار خشکي پوست، سرماخوردگي، گرفتگي بيني و مجاري تنفسي هستند و از بخاري هاي گازي يا نفتي براي گرم کردن محل زندگي خود استفاده مي کنند، مي توانند از اين دستگاه ها استفاده کنند.بعضي از افراد هنگام سرما خوردگي از گياهان دارويي (مثلا اکاليپتوس) در دستگاه هاي بخور استفاده مي کنند. شما چه نظري داريد؟
بعضي از دستگاه ها قابليت افزودن مواد دارويي و معطر را دارند و مي توان در حد معقول از اين گياهان دارويي استفاده کرد، هر چند که تاثير شگرفي در بهبود شرايط بيمار نخواهد داشت.حرف آخر؟
حفظ رطوبت محل زندگي به خصوص در فصول سرد سال، يکي از مهم ترين راه‌ها براي حفظ سلامت افراد است و دستگاه هاي بُخور تا حد زيادي به اين مسئله کمک مي کنند، اما نبايد به طور دايمي استفاده شوند و رطوبت هواي اتاق را بيشتر از حد مجاز افزايش دهند.حتي به جاي اين دستگاه‌ها مي توان بوسيله گذاشتن يک کتري آب روي شعله اجاق گاز، رطوبت خانه را تامين کرد.
پريسا اصولي
هفته نامه سلامت
*مطالب مرتبط: