0 تا 100 شکایت از کلاهبرداری ( مراحل، مدارک و شرایط شکایت)

برای آشنایی کاملا جامع با شکایت از کلاهبرداری و مراحل، مدارک و شرایط آن تا انتهای مطالب این صفحه همراه ما باشید و به نکات گفته شده در این صفحه توجه ویژه داشته باشید.

شکایت کلاهبرداری

یکی از جرائمی که افراد معمولا برای طرح شکایات خود به مراجع قضایی مراجعه می‌کنند، جرم کلاهبرداری است. کلاهبرداری به معنای تصاحب اموال دیگران از طریق استفاده از روش‌ها و شیوه‌های متقلبانه است، به گونه‌ ای که قربانی با رضایتمندی، اموال خود را به کلاهبردار واگذار می‌کند. قانون‌گذار به منظور جلوگیری از گسترش این جرم و برای تعیین مجازات مناسب برای مرتکبین آن، ضمانت‌های اجرایی کیفری را تدوین کرده است. بنابراین، افرادی که دچار این نوع سوءاستفاده شده‌اند، این امکان را دارند که برای پیگیری و حفظ حق خود به دستگاه‌های قضایی مراجعه کرده و خواستار رسیدگی به این نقض حقوقی شوند. 

در فرایند آغاز شکایت از جرم کلاهبرداری، شاکی باید بر اساس مقررات آیین دادرسی کیفری اقدام نماید. این قوانین مقرر می‌دارند که اولین گام در این روند، تنظیم و نگارش شکایت ‌نامه یا شکوائیه مربوط به جرم کلاهبرداری است. این سند باید با دقت و مطابق با شرایط قانونی تهیه شود تا فرایند پیگیری قضایی بتواند به‌ صورت مؤثر انجام گیرد. 

مراحل ثبت شکایت کیفری کلاهبرداری به چه صورت است؟
     1. جمع‌آوری مدارک و ادله‌های کافی و مستند: یکی از مراحل مهم در شکایت، جمع‌آوری مدارک و ادله‌های کافی و مستند برای هر موضوعی است که قصد دارید به‌عنوان شکایت رسمی مطرح کنید. این امر به شما کمک می‌کند تا در طول روند دادرسی، شواهد مطمئن و قابل قبولی ارائه دهید که پایه و اساس شکایت شما را تشکیل دهند.
    2. تنظیم دقیق شکواییه: مرحله بعدی، تنظیم دقیق شکواییه است. بهتر است که این کار را به کمک یک وکیل یا فردی ماهر انجام دهید. این اقدام اطمینان خواهد داد که شکواییه با تمام جزئیات لازم تهیه شده و آماده ثبت رسمی در سیستم قضایی باشد.
     3. ثبت رسمی شکواییه در دفاتر خدمات قضایی: برای ثبت رسمی شکواییه در دفاتر خدمات قضایی، ابتدا لازم است در سامانه ثنا ثبت ‌نام کنید. این دفاتر شما را در ثبت ‌نام یاری خواهد کرد و پس از آن، مدارک شما را اسکن نموده و متن شکایت را به سیستم وارد می‌کند. این مرحله شامل انتقال شکواییه به دادسرا نیز می‌باشد.
    4. تحقیقات دادسرای مربوطه: پس از ارسال شکواییه، دادسرای مربوطه تحقیقات لازم را انجام داده و اگر دلایل کافی برای وقوع جرم وجود داشته باشد، پرونده به دادگاه ارجاع خواهد شد. در رسیدگی به پرونده‌های کلاهبرداری، بازپرس بر اساس مدارک ارائه ‌شده یکی از مراحل قانونی را طی خواهد کرد. اگر مدارک کافی باشد و متهم نتواند دفاع مؤثری ارائه دهد، کیفرخواست یا قرار مجرمیت صادر می‌شود.
     5. صدور قرار موقوفی یا منع تعقیب: در مواردی که متهم فوت کرده یا شاکی از شکایت خود انصراف داده باشد، قرار موقوفی تعقیب صادر می‌شود. در صورتی که نتوان جرمی را اثبات کرد، قرار منع تعقیب صادر خواهد شد.
     6. مشورت با وکیل متخصص: برای نوشتن یک شکواییه اثربخش، بسیاری از افراد به عریضه ‌نویسان مراجعه می‌کنند، اما بهترین راهکار مشورت با یک وکیل پایه یک دادگستری ( musarezamir.com)، از ابتدای پروسه است تا اطمینان حاصل شود همه جنبه‌های قانونی رعایت شده‌اند.
    7. صدور حکم نهایی و تجدیدنظر: در نهایت، دادگاه کیفری پس از بررسی کامل موضوع، طرفین را دعوت کرده و حکم نهایی، اعم از برائت یا محکومیت را صادر می‌کند. اگر هر یک از طرفین نسبت به حکم اعتراض داشته باشند، می‌توانند درخواست تجدید نظر دهند. دادگاه تجدید نظر استان بررسی می‌کند و رای نهایی را که قطعی است، صادر خواهد کرد.

مدت ‌زمان شکایت کلاهبرداری
جرم کلاهبرداری جزو جرایمی است که تحت قوانین فعلی شامل مجازات تعزیری درجه چهار می‌گردد. بر اساس مفاد قانونی، بازه زمانی تعیین ‌شده برای پیگیری و ثبت شکایت در ارتباط با این نوع از جرایم، به مدت ۱۰ سال است. به این ترتیب، اگر بزه‌ دیده طی این دوره زمانی ده‌ ساله از لحظه وقوع جرم اقدامی جهت ثبت شکایت انجام ندهد، امکان اعمال مجازات مربوط به کلاهبرداری دیگر وجود نخواهد داشت و روند پیگرد قانونی نیز متوقف می‌شود. بنابراین، عمل به ‌موقع و در چارچوب زمانی مشخص، نقش کلیدی و حیاتی در تحقق عدالت و اجرای قانون را ایفا می‌کند.

شرایط و دلایل طرح شکایت کلاهبرداری چیست؟
برای این که یک فرد در دادگاه به ‌عنوان کلاهبردار شناخته شود، سه ‌شرط ضروری وجود دارد و در صورتی که حتی یکی از این شرایط محقق نشود، عمل کلاهبرداری صورت نگرفته است. بر اساس توضیحات وکیل متخصص در حوزه دعاوی کیفری مرتبط با کلاهبرداری، قربانی جرم باید از سه سنجش اصلی عبور کند. ابتدا، باید بی‌ اطلاع باشد که روش‌ها و ابزارهایی که کلاهبردار از آن‌ها استفاده می‌کند، متقلبانه هستند. 

اگر قربانی باید عملاً فریب بخورد و با رضایت کامل اموال خود را به کلاهبردار تحویل دهد. کلاهبرداری است. اما در صورتی که مال قربانی با زور گرفته شده یا با بیهوشی ربوده شود، این عمل دیگر کلاهبرداری محسوب نمی‌شود و ممکن است تحت یک جرم متفاوت بررسی گردد.

نکته مهم این است که اگر اقدامات متقلبانه منجر به کسب یک امتیاز خاص یا استفاده از خدماتی شود، چنین اعمالی تحت عنوان کلاهبرداری قرار نمی‌گیرند. برای مثال، اگر فردی با به‌کارگیری حیله موجب شود شما یک زمین را به قیمتی بیش از قیمت واقعی آن در بازار خریداری کنید، این امر کلاهبرداری نیست. یا در حالتی که یک شغل یا خدمت خاص دارای محدودیت سنی باشد و شخص با جعل اسناد سن خود را کاهش دهد تا به آن خدمت دست یابد، این نیز تحت جرم کلاهبرداری قرار نمی‌گیرد. زیرا کلاهبرداری تنها زمانی محقق می‌شود که مال دیگری توسط کلاهبردار به دست آورده شود.

اگر این اقدامات در نهایت منجر به بردن مال دیگری نشوند، ممکن است تحت عنوان تلاش برای کلاهبرداری تعقیب و مجازات شوند، اما این عمل کلاهبرداری به شمار نمی‌آید. یکی از ابعاد متقلبانه بودن روش‌ها و وسایلی که کلاهبردار به کار می‌گیرد، توانایی فریب دادن دیگران است. برای نمونه، اگر فردی با ایجاد دفتر و استخدام کارمندان طوری وانمود کند که یک مؤسسه مهاجرتی دارد و از این طریق از افراد پول بگیرد، در حالی که چنین مؤسسه‌ای ثبت نشده و وجود خارجی ندارد، این اقدام به‌عنوان کلاهبرداری تلقی می‌شود. اما اگر فرد تنها ادعا کند که دارای یک مؤسسه مهاجرتی است و ما بر این اساس به او اعتماد کنیم و پولی بدهیم، او کلاهبردار محسوب نمی‌شود. در این حالت، ما فقط می‌توانیم با طرح دعوای حقوقی تلاش کنیم پول خود را پس بگیریم.

مدارک لازم برای شکایت کلاهبرداری
در ادامه با این بخش، به بررسی برخی از مهم‌ترین مدارک مورد نیاز برای ثبت شکایت کلاهبرداری خواهیم پرداخت. این موارد عبارتند از:

•     . ارائه مدارک مورد نیاز هویتی جهت شکایت از کلاهبرداری
•     . جمع آوری اسنادی مانند شناسنامه و کارت ملی 
•     . اسناد مرتبط با کلاهبرداری مانند رسیدهای پرداخت
•     . مدارک و مستندات مرتبط با اعمال کلاهبرداری
•     . گزارش شاهد و افرادی که از وقوع کلاهبرداری مطلع می‌باشند.

برای شکایت کلاهبرداری باید به کدام مرجع مراجعه کنیم؟
برای رسیدگی به این موضوع، می‌توانید ابتدا به یکی از دادسراهای متخصص در جرائم رایانه‌ای مراجعه کنید. همچنین، سامانه ملی آرای قضایی گزینه مناسبی برای پیگیری موضوعات حقوقی مرتبط با جرائم تکنولوژی است. در صورت نیاز، می‌توانید به شعبه‌های دادیاری یا بازپرسی مربوطه نیز سری بزنید تا مراحل ثبت و پیگیری شکایت خود را با راهنمایی کارشناسان انجام دهید. این اقدامات به شما کمک می‌کند تا شکایت خود را به شکلی مؤثر و قابل پیگیری به ثبت برسانید.

هزینه شکایت کیفری کلاهبرداری
در فرایند دادرسی، شاکی و متهم نیازی به پرداخت هزینه‌هایی نظیر انتشار آگهی، رفت و آمد شاهدان، دستمزد کارشناسان، مترجمان، پزشکان و دیگر افرادی که بر اساس نظر مقام قضائی احضار می‌شوند، ندارند. این هزینه‌ها به طور کامل از منابع مالی اختصاص یافته به قوه قضائیه تأمین می‌گردد. هدف از این تصمیم آن است که بار مالی برای هر دو طرفین دعوی کاهش یابد و آن‌ها بدون نگرانی از هزینه‌های جانبی، بتوانند به روند رسیدگی به پرونده خود ادامه دهند. بدین ترتیب، عدالت قضایی ضمن رعایت انصاف و بی‌طرفی، به شیوه‌ای کارآمدتر و در دسترس‌تر برای همگان فراهم می‌شود.

اما در صورتی که این اقدامات به درخواست شاکی انجام شود، شاکی موظف است که هزینه‌های مذکور را طبق قوانین موجود در مهلت تعیین‌شده پرداخت کند. اگر شاکی از پرداخت این هزینه‌ها خودداری کند، هزینه‌های مورد نظر از بودجه‌های اختصاصی قوه قضاییه تأمین می‌شود و این موضوع به دادستان اطلاع داده می‌شود. دادستان پس از دریافت اطلاعیه، دستور لازم را صادر می‌کند تا از طریق اجرای احکام مدنی، با رعایت تمام مستثنیات قانونی مربوط به دین، اموال شاکی توقیف و به فروش برسند. از طریق این فرآیند، معادل هزینه پرداخت‌شده بازپس‌گرفته و به حساب مرتبط در خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شود. در هر حالتی، هیچ‌گونه هزینه‌ای از متهم دریافت نخواهد شد.

هزینه مربوط به شکایت از کلاهبرداری اینترنتی، که شامل هزینه دفاتر خدمات قضایی الکترونیک، هزینه ثبت شکایت کیفری و هزینه تایپ شکواییه است، به طور کلی بین ۳۰۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان متغیر است. البته این ارقام میانگین محاسبه شده‌اند و احتمال دارد به دلایل مختلف این مبلغ کاهش یا افزایش یابد.

آیا شکایت کلاهبرداری شامل مرور زمان می‌شود؟

بر اساس ماده ۱۰۹ قانون مجازات اسلامی و همچنین رأی وحدت رویه شماره ۶۹۶ که در تاریخ ۱۴ آذر ۱۳۸۵ صادر شده است، اتهامات مربوط به کلاهبرداری و فروش مال غیر تحت تأثیر مرور زمان قرار نمی‌گیرند. این بدان معناست که چنین اتهاماتی در هر زمان قابل پیگیری و رسیدگی قانونی خواهند بود و محدودیت زمانی برای طرح پرونده یا اجرای حکم در مورد آن‌ها وجود ندارد. بنابراین، فرآیند قضایی مربوط به این جرایم به طور مستمر قابل اجراست و نتیجه ‌گیری قانونی می‌تواند بر اساس اطلاعات موجود و شواهد ارائه ‌شده حتی پس از گذشت زمان انجام گیرد.

نکات حقوقی و توصیه‌های مهم در رابطه با شکایت کلاهبرداری

قرار مجرمیت یا صدور مجرمیت: این اتفاق در سیستمی رخ می‌دهد که شاکی مدارک و دلایلی قوی ارائه می‌کند که نشان ‌دهنده ارتکاب جرم توسط متهم باشد. در این شرایط، هنگامی است که متهم نتواند دفاعی قابل قبول و مستند در برابر دادگاه ارائه دهد. نهایتاً، بازپرس باتجربه و کارآزموده، جرم انتسابی کلاهبرداری را برای متهم واضح و ثابت می‌بیند و به این ترتیب، او را به عنوان مجرم شناسایی می‌کند.
ارجاع پرونده به دادگاه : اگر بازپرس به این نتیجه برسد که وقوع جرم کلاهبرداری قطعی است، پرونده را با صدور کیفرخواست به دادگاه کیفری ۲ ارجاع می‌دهد. دادگاه کیفری پس از انجام بررسی‌های جامع و دقیق، رسیدگی به پرونده را به پایان می‌رساند و اقدام به صدور رأی نهایی می‌کند.
قرار موقوفی تعقیب : قرار موقوفی تعقیب معمولا در مرحله مقدماتی صادر می‌شود و زمانی قابل اجراست که متهم از دنیا برود یا شاکی از شکایت خود صرف ‌نظر کرده و رضایت خود را اعلام کند. این نوع رضایت بیشتر در جرایمی مؤثر است که صرفاً جنبه خصوصی دارند اما در مورد جرایمی همانند کلاهبرداری، حتی با گذشت شاکی خصوصی نیز پرونده بسته نمی‌شود و مراحل رسیدگی ادامه خواهد داشت.
قرار منع تعقیب : قرار منع تعقیب زمانی صادر می‌شود که هیچ اتهامی معقول و متوجه متهم نباشد یا بازپرس با بررسی مستندات، جرم انتسابی را ثابت و وقوع آن را محرز نبیند. در چنین موقعیت‌هایی که هیچ ‌گونه جرمی واقع نشده است، بازپرس اقدام به صدور قرار منع تعقیب می‌نماید و پرونده بدون ادامه پیگیری مختومه می‌شود.

جمع بندی

در این صفحه با 0 تا 100 موضوع شکایت کلاهبرداری، روش شکایت، هزینه آن و برخی موارد دیگر اشاره کردیم و همچنین در انتها به سوالات شما عزیزان نیز پاسخ دادیم و امیدواریم مطالب این صفحه برای شما عزیزان مفید بوده باشد.

سوالات متداول
برای شکایت از کلاهبرداری چه باید کرد؟
برای اقدام به شکایت از کلاهبرداری، ابتدا لازم است تمام مدارک و شواهد مربوطه مانند قراردادها، پیام‌ها و تصاویر را جمع‌آوری نمایید. سپس، به یکی از مراجع قانونی یا نیروی انتظامی مراجعه کرده و مدارک را به همراه شکایت خود تحویل دهید. همچنین می‌توانید با مراجعه به یک وکیل متخصص، مشاوره حقوقی دریافت کنید تا از حقوق خود به بهترین نحو ممکن دفاع نمایید.

شکایت کلاهبرداری چقدر زمان می‌برد؟
جرم کلاهبرداری به مجازات تعزیری درجه چهار محکوم می‌شود. بر اساس قانون، مهلت قانونی برای پیگیری چنین شکایاتی ۱۰ سال تعیین شده است.