چگونه با فرزند نوجوانمان صحبت كنیم( قسمت سوم )

در قسمت قبل مطالبی تحت عنوان تغییر باورهای غلط با شناخت صحیح و جذابیت پیام دهنده بیان شد اینك می پردازیم به ...

شیوه های مختلف تأثیر گذاری

نكته بعدی شرایط تأثیرگذاری و تأثیر پذیری افراد است.برای این كه تأثیرگذاری به اوج برسد خوب است از شباهت ها شروع كنیم. درست است كه حتی دو انسان كاملاً مثل هم فكر نمی كنند؛اما نقاط مشتركی هم در افكار و عقاید حتی دو انسان متضاد یافت می شود . پس خوب است از نقطه هایی شروع كنیم كه با هم اشتراك عقیده داریم تا بعد به تدریج به نكات اختلاف نیز نزدیك شده باورهای فرد را از كوچك به بزرگ تغییر دهیم .

لازم است كه توجه پیام گیرنده را به محتوای پیام جلب كنیم . به وسیله بیان خاطره ، نقل تجربیات و به هر شكل كه كمك می كند تا پیام گیرنده برای گوش كردن به سخنان ما انگیزه پیدا كند ، توجه او را به مطلب مورد نظر جلب كرده و اطلاعات لازم را به او عرضه كنیم .

پس از انگیزه دادن و جلب توجه ، نوبتبه ادراك است . باید ببینیم پیام به چه شیوه ای بیشتر اثر می كند . زیرا بعضی افراد دیداری هستند و برخی دیگر شنیداری . با توجه به این نكته پیام مورد نظر را برای بعضی افراد به صورت تصویری و دیداری بیان می كنند و برای برخی دیگر به صورت پیامهای صوتی و شنیداری . مهم آن است كه پیام آن چنان واضح و روشن به فرد داده شود كه بپذیرد ویا حداقل مقدمات پذیرش او را فراهم آورد . در مثال سیگار اگر نوجوان ما با دیدن قانع می شود می توان پس از آن كه اطلاعات مربوط به مضرات سیگار را از منبع مورد اعتماد خود ، ( معلم ، والدین ، پزشك ، روحانی محل یا هر فرد مورد احترام دیگر از نظر نوجوان ) دریافت كرد ،‌او را به مراكز مخصوص بیماران ریوی و بیمارانی كه مبتلا به ناراحتی های قلبی و سیستم تنفسی هستند مثل بیمارستانها و مراكز رادیولوژی برد تا با بیمارانی كه به این گونه ناراحتی ها مبتلا شده اند صحبت كند و آنها را از نزدیك ببیند . وقتی متوجه شود كه اكثر آنها در اثر مصرف سیگار به این نوع بیماریها مبتلا شده اند ( و یا حداقل بیماری آنها را تشدید كرده است ) خاطره تلخ رنج و ناراحتی این افرادرابه ذهن سپرده و راهی مطمئن ( و بدون كشمكش بین والدین و فرزندان ) جهت ترك سیگار و تغییر نگرش در نوجوان شكل می گیرد.

تأثیر مهم مشوق ها

به جرأت می توان ادعا كرد تمام انسان ها به نحوی،سودجو و منفعت طلب هستند . پس جهت تغییرعقیده،فرد باید به عینه ببیند چیزهایی كه در صورت تعویض باورهایش دریافت می كند بیشتر از آن چیزهایی است كه هم اكنون دارد. مشوق ها عوامل مهمی هستند كه نباید نادیده گرفته شوند. لازم است نوجوان را جهت تغییر تشویق كرد و از آن نوع ابزار و امكاناتی ( مادی یا معنوی ) بهره جست كه برای نوجوان عامل تشویقی و تقویت كننده محسوب می شوند ( طبیعی است كه مشوق ها در افراد گوناگون متفاوت است.مادر صورتی می توانیم دیگران را متقاعد كرده و تغییر نگرش در آنها به وجود آوریم كه خودمان نسبت به آنچه كه می گوییم،معتقد بوده و به آن عمل كنیم . چگونه می توان موضوعی را به كسی باوراند،در حالی كه خود نسبت به حقانیت آن با تردید برخورد می كنیم . پس قبل از هر كاری می بایست خودمان را قانع كرده،به ثبات برسانیم . چطور انتظار داریم نوجوان به حرف پدر سیگاری خود گوش داده و ترك اعتیاد كند ؟ تمام تلاشها و صحبت های پدر با یك كلام نوجوان كه ( پس چرا خودت سیگار می كشی ؟ ) مورد تردید قرار می گیرد.

از تلاش جهت متقاعد كردن دیگران در جمع جداً بپرهیزیم .زیرا بیان اشتباهات در جمع است و فرد در مقابل آن موضع منفی اتخاذ كرده،نه تنها پذیرای سخنان ما نمی شود بلكه به نفی آن نیز خواهد پرداخت .

در بیان مطالب،از جملات زیبا ، كوتاه و مورد پذیرش فرد استفاده كنیم و از تداخل مسائل مختلف با یكدیگر بپرهیزیم . قدرت تفكیك مسائل ، مهمترین توانایی ما در برخورد های اجتماعی محسوب می شود. در صحبت ها سعی كنیم گام به گام پیش برویم . اول پایه باورها را محكم كنیم و بعد به مراحل بعدی برسیم . یكی از اصلی ترین روش های تغییر نگرش در روان شناسی" قدم به درگاه خانه" نام دارد . به عبارت بسیار ساده این روش را می توان این گونه معنی كرد : اگر ما بتوانیم تقاضاهای كوچك خود را به فردی بقبولانیم می توانیم انجام كارهای بزرگتر و مهمتر را نیز به او بقبولانیم . پس برای تغییر باورها كه طبیعتاً تغییر در رفتار را به دنبال خواهد داشت لازم است از نكات ریز شروع كرده و به كلیات برسیم .

تأثیر گوش كردن و سئوال كردن در بهبود روابط اجتماعی

با زور و تزویر نمی توان دیگران را قانع كرد . برای متقاعد كردن دیگران باید با نرمی و مدارا رفتار كرد. استفاده از زور شاید در كوتاه مدت ، نتیجه بخش بوده و رفتار مطلوب را به دنبال داشته باشد. اما در درازمدت تأثیر معكوس و منفی خواهد داشت.زیرا به محض برطرف شدن عامل فشار و یا كم رنگ شدن قدرت آن اهرم ، رفتار نامطلوب بازگشت كرده و با شدت بیشتری تكرار می شود . اگر در برابر فرزندی كه سیگار كشیدن را راهی برای فرار از مسائل یافته ، زور ، خشونت ، پرخاشگری و احتمالاً تنبیه بدنی را پیشه كنید ، هر جا كه شما به عنوان عامل تنبیه حضور نداشته باشید ، كوچه و خیابان ، پارك یا حتی دستشویی منزل ، محل مناسبی برای تكرار عمل ناشایست نوجوان خواهد بود . پس رفتار از بین نرفته،حتی اگر در حضور شما و در مقابل دیدگان شما صورت نگیرد .

تكرار بیش از حد در متقاعد كردن دیگران زیاد نتیجه بخش نیست . زیرا سبب دور شدن فرد از مطلب و بی حوصلگی طرف مقابل در شنیدن می شود . استفاده از شیوه های درست گوش كردن و سئوال كردن به شكل معجزه آسایی در بهبود روابط اجتماعی و ارتباطی ما مؤثر می افتد. چرا كه ما آدمها بیشتر دوست داریم حرف بزنیم تا اینكه گوش كنیم. وقتی اشتباهی را از طرف فرزندمان مشاهده می كنیم ، بیشتر در مقام موعظه بر می‌آییم تا اینكه واقعاً دلیل آن حادثه را جویا شده،به درد دل او گوش فرا دهیم . خوب است در زمان لازم به صحبت های نوجوان گوش دهیم و با سخنان بجا و به موقع و به دور از نصیحت ، بحث را در جهتی كه می خواهیم هدایت كنیم. همهیما از نصیحت شنیدن بیزازیم و در برابر آن مقاومت می كنیم . به همین علت توصیه اكید بر این است كه از نصیحت مستقیم نوجوان بپرهیزید و با ایجاد زمینه مساعد و استفاده از تجربیات دیگران ، آنگونه صحبت كنید كه نوجوان متوجه شود منافع خود او در كار است. با توجه به نكاتی به همین سادگی ، ‌از بسیاری سوء تفاهمات و كشمكش های كلامی والدین و نوجوانان كاسته می شود. منزل تنها مكان آسایش و محل امنیت جسمی و روانی می گردد تا این كه به شكل میدان كارزاری جهت غلبه یكی از طرفین (‌ والدین یا نوجوان ) در آید . و آیا معنی واقعی خانه و خانواده چیزی غیر از این است ؟