روش برخورد با خطاکار در بیان امام حسن علیه السلام

ايام شهادت امام حسن مجتبي (علیه السلام) مي باشد ،درياي بیکران رحمتي كه چشمه فياض و جوشان است. اين روزها بهترين فرصت براي بهره برداري از اين معدن سخاوت و كرم مي باشد، زيباترين راه براي كسب فيض از جود مقدس امام حسن (علیه السلام) معرفت نسبت به مقام و بهره گيري از دانش ايشان مي باشد چرا كه علم حقيقي نزد اهل بيت (علیهم السلام) است .
در این فرصت بر آن شده ایم تا نمی از دریای دانش امام حسن علیه السلام را طی موضوع نحوه برقراری ارتباط با دیگران و چگونگی زندگی در مسیر برقرار سازی ارتباط و تعامل با همدیگر را مروری داشته باشیم.

فاکتوری برای داشتن یک زندگی خوب

انسان فطرتا اجتماعي آفريده شده و نيازمند ارتباط باديگران است.پس لازمه داشتن يك زندگي خوب، داشتن يك ارتباط موفق و موثراست.فقدان  ارتباط و عدم توانايي در برقراري ارتباط موثر ،موجب شكست،استرس،ناكامي وخشم و نوميدي مي شود.درمحيط هاي جامعه،كار، خانواده ، مجهز بودن به مهارت هاي ارتباطي خوب عنصر بسيار حياتي است كه از بسياري از مشكلات جلوگيري مي كند و زندگي را اسان تر مي گرداند .
علم ارتباطات براساس الگوهاي مختلف طراحي و مهندسي شده كه هر كدام تحت جهان بيني ونگرشي خاص ارائه مي شود .
گاهي اين راهكارها به بن بست مي رسند و اثر موثر و مثبتي در زندگي فردي و اجتماعي افراد ندارند . دغدغه اصلي دانشمندان اين علم شناسايي الگوي  بهتر در سطح بين فردي و اجتماعي است كه در بين اين الگوهاي ارتباطي، قرآن ارائه دهنده بهترين مدل ارتباطات از جانب خداوند است كه كامل ترين و بي نقص ترين راه ها مي باشد.

مشكل ارتباط 

بسياري از مشكلات افراد به حوزه روابط اجتماعي شان بر مي گردد. اين در حالي است كه با اتخاذ شيوه ارتباطي موثر مي توان با درك ديگران و بر پايه شناخت تشابهات و تفاوت ها، احترام و اعتماد ديگران را جلب كرد. شكي نيست كه ما همه گاهي در روابط خود با دوست ، همسر ، همكار، خواهر يا برادر دچار مشكل مي شويم و نااميد و خسته از تكرار اين موضوع از خود مي پرسيم اين مشكل چه زماني تمام مي شود ؟

مولفه هاي يك ارتباط موثر

ما براي داشتن يك زندگي خوب و با كيفيت نيازمند به معيار و الگوي ارتباطي هستيم  تا علاوه بر گذر درست و سالم از مسير سخت زندگي به رشد و كمال واقعي برسيم. يك الگوي ارتباطي موفق بايد به تمام ابعاد وجودي انسان احاطه كامل داشته باشد و از هيچ يك از زاويه هاي روحي او مغفول نماند. قوانين اين مدل  بايد از صدمه و آسيب زدن به انسان جلوگيري كند و او را در مسير رشد و كمال قرار دهد و باعث شود تا انسان آگاهانه و هوشيارانه در امر ارتباطات عمل نمايد زيرا انسان موفق كسي است كه ارتباط موثر و سالمي در محيط جامعه و خانواده خويش دارد.

الگوي قرآني ارتباط

الگوي قرآني ارتباطات نه اقتدارگر است نه مخاطب محور؛ بلكه حكمت گرا مي باشد و اين به معناي اين است كه خردورزي و اصالت محوري اصل و اساس اين مدل ارتباطي است و مقدمات وصول به جامعه حكمت گرا مي باشد. براساس حكمت، كه سطح شخصيتي فطرت را هدف قرار مي دهد مي توان كافه انسان ها را مخاطب قرار داد و به سوي حق دعوت كرد. دو شاخصه مهم الگوي قرآني اعتدال و عدالت محوري است كه مانع از هرگونه صدمه و آسيب رساندن به طرفين مي گردد.

اعتدال

اعتدال به معناي ميانه روي و نقطه مقابل اسراف است زيرا فقط در حالت اعتدال سلامت برقرار مي گردد و زماني كه ارتباط از خط مستقيم خود منحرف شود و به سوي افراط يا تفريط متمايل گردد صد در صد موجب آسيب زدن و صدمه به طرفين مي شود. پيمودن و گزينش راه ميانه و عدم تمايل به دوطرف افراط و تفريط، شاهراه اصلي ارتباط موثر است زيرا گاه در امر ارتباط انسان از تمايلات نفساني تبعيت مي كند و نتيجه اين اطاعت چيزي جز سقوط نمي باشد.

در مواجهه با يك خطاكار چگونه بايد عمل كرد ؟

روز شهادت کریم اهل بیت را سپری می کنیم. امامی که در کرم و رحمت جایگاه والایی داشته و این را می توان از سخنان ارزشمندشان ام هم در رابطه با برخورد با خطاکار به زیبایی دید؛ ایشان در این رابطه طی فرامایشی می فرمایند: لاتُعاجِلِ الذَّنبَ بِالعُقُوبَةِ واجْعَلْ بَينَهُما لِلاِعتِذارِ طَريقا ؛ در مجازات خطا كار شتاب مكن و ميان خطا ومجازات، راهى براى عذرخواهى قرار ده.
جزء برداشت هاي غلط افراطي اين است كه خطاكار راه بازگشت ندارد. بالواقع بايد راه جبران و فرصت تامل و باز گشت به خوبي ها براي او باز باشد. اشتباه و خطا جزء مسائلي است كه همه روزه از جانب خود يا ديگران با آن برخورد مي كنيم چرا که انسانها به هيچ عنوان مصون از خطا نيستند اما در مواجهه با يك خطاكار چگونه بايد عمل كرد ؟ آيا سهل انگاري و مسامحه انتخاب صحيح است يا پاسخ به اشد مجازات ؟
منطقي ترين و استوارترين راه در تربيت انسان ها اعتدال و ميانه روي است. زيرا سهل انگاري نتيجه اي جز شكستن قبح عمل و انحراف براي خاطي ندارد و بعد ديگر قضيه، مجازات سختي كه مثمر ثمر نيست. در حالي كه هدف ما از مجازات خاطي ، هشدار به وضع موجود او و جبران مافات در جهت رشد و كمال است، پس وقتي با تنبيه سخت او همه پل هاي پشت سر او خراب شد چگونه انتظار بهبودي رفتار از او مي رود؟

عدالت

راهكار مهم ديگر ارتباطي در دين اسلام عدالت و انصاف است. عدالت به معناي نهادن هر چيزي در جاي خود است. معناي ديگر. حد متوسط ميان افراط و تفريط در قواي دروني.
بهترين فرمانده قواي دروني انسان و اعمال و رفتار بيروني او عقل است. آنگاه كه عقل فرماندهي را به دست مي گيرد شاهراه خوشبختي و سعادت به روي انسان گشوده مي گردد اما همه بدبختي ها از جايي آغاز مي شود كه سكان فرماندهي به دست هوس و تمايلات نفساني بيفتد و شعار واقعي يك انسان اين شود كه من آنچنان كه دوست دارم رفتار مي كنم. در اين مرحله انسان بدون در نظر گرفتن خواسته ها و نيازهاي منطقي و درست جامعه، خانواده و اطرافيان عمل مي كند و طبيعتاً پايان و فرجامي جز سياه بختي نصيب او نمي شود. پس لازمه خوشبختي، توجه درست و منطقي و پاسخ به نيازهاي عاطفي، روحي افراد خانواده، دوستان و اطرافيان مي باشد و اين امر حاصل نمي شود مگر آنچنان كه دوست داري با تو رفتار كنند با ديگران رفتار كن   .
امام حسن عليه السلام نیز در این رابطه مي فرمايند: صاحِبِ النّاسَ مِثلَ ما تُحِبُّ أن يُصاحِبوكَ بِهِ ؛ با مردم به گونه اى رفتار كن كه دوست دارى با تو آن گونه رفتار كنند
بالواقع معناي باطني حديث امام حسن (علیه السلام) اين است كه آنان چون جان تو هستند و صدمه زدن به ديگران نتيجه اي جز آسيب زدن به خود ندارد؛ چرا که به قول شاعر
بني آدم اعضاي يكديگرند
كه در آفرينش زيك گوهرند
چو عضوي به درد آورد روزگار
دگر عضوها را نماند قرار

---

---