دانش آموزان مادران شاغل و غیر شاغل دستاورد تقدیری دوره دوم پژوهشسرای جوان 

یازدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید.
در این دوره از جشنواره تعداد 185 گروه به عنوان گروه های برتر در بخش های سمینارهای علمی، مسابقات و غرفه های نمایشگاهی به عنوان گروه های برتر برگزیده و معرفی شدند.
 بر آن شدیم تا با معرفی پروژه های گروه های برتر علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم.
  
مقطع: دوره دوم متوسطه
موضوع: بررسی مقایسه ای میزان سازگاری اجتماعی دانش آموزان دارای مادران شاغل و غیر شاغل دبیرستان امام صادق(ع)
نام مدرسه: پژوهشسرای جوان منطقه 2
نام استاد: سیده مهسا موسوی خوشدل
دانش آموزان: سیده فاطمه ملیحی، شیرین شکوهی، کیمیا پوربخت

چکیده:
 آدمی در محیطی به نام خانواده و خانه پا به عرصه وجود می گذارد و در آن محیط در کنار پدر و مادر و سایر افراد و عوامل خانواده پرورش میابد و به اصطلاح بزرگتر می شود دوباره به نوبه خود تشکیل خانواده می دهد.(ساروخانی1375) 

در باب اهمیت خانواده گفته شده است که خانواده اولین آموزشگاه و نخستین جایگاه شکل گیری روی شخصیت انسان است و نقش مهمی در تربیت دارد اعضای خانواده و ضوابطی که بر آن تسلط دارد در وضعیت روانی کودک منعکس می شود و عوامل مهمی در رفتار فرد است (شریعتمداری1381)

افراد در خانواده مهارت های اجتماعی مختلفی را یاد می گیرند از جمله مهارت های زندگی، آداب اجتماعی، مهارت های ارتباط موثر، مهارت های بروز احساسات و مهارت های سازگاری اجتماعی.

 به طور کلی نمی توان در مورد سازگاری به ویژه سازگاری اجتماعی تعریفی واحد ارائه داد، چرا که سازگاری اجتماعی امری کاملاً نسبی است و باید آن را متناسب با شرایط بومی و اجتماعی تعریف کرد. (گرینبرگ و همکاران،1992) سازگاری طیف گسترده ای دارد و جنبه هایی چون خانواده، همسالان و اجتماع را دربرمی گیرد که در راس همه ی آن ها سازگاری اجتماعی  قرار دارد. (تینتو،1993)

در سازگار شدن فرزند اولین و مهم ترین عامل خانواده است. صاحبنظران معتقدند که از بین اعضای خانواده در تربیت و تبیین تکوین شخصیت کودک مادر از نقش حساس تری برخوردار است. عوامل متعددی در رشد شخصیت سازگاری و مسائل روانی فرزند دخیل هستند که یکی از مهم ترین این عوامل اشتغال مادر و عدم حضور تمام وقت وی در خانواده جزو مهم ترین عوامل موثر در سازگاری فرزند است (شعاری نژاد1362)

بیان مساله:
روان شناسان سازگاری فرد را در مقابل محیط مورد توجه قرار داده اند و خصوصیاتی از شخصیت را بهنجار تلقی کرده اند که به فرد کمک می کند تا خود را با جهان پیرامون سازگار کند و با دیگران در صلح و صفا زندگی و در جامعه جایگاهی کسب نماید (حاج عبداللهی 1388)

در این میان سازگاری اجتماعی، انعکاسی از تعامل فرد با دیگران و رضایت از نقش خود و نحوه عملکرد در نقش هاست که به احتمال زیاد تحت تاثیر شخصیت، فرهنگ و انتظارات خانواده قرار دارد. سازگاری اجتماعی معمولاً در اصطلاحات نقش های اجتماعی، عملکرد نقش، درگیر شدن با دیگران و رضایت با نقش های متعدد مفهوم سازی شده است (ساروخانی 1390)

عواملی چون عوامل پزشکی، تربیت و اختلالات عاطفی و هیجانی، ارثی، محیطی و اجتماعی بر سازگاری اجتماعی موثر است. (حاج عبداللهی 1388)

با توجه به تعاریف بالا، این مقاله درصدد بررسی هر چه دقیق تر سازگاری اجتماعی در میان نوجوانان است. قطعاً وجود سازگاری اجتماعی موجب بالا رفتن کیفیت زندگی افراد جامعه خواهد شد و وجود آن یکی از فاکتورهای سلامت روان افراد است.

یکی از مساله های بسیار تاثیرگذار در ایجاد سازگاری اجتماعی نقش مادر است به طوری که روان شناسان معتقدند اگر مادر نقش خود را به خوبی در خانواده ایفا کند می تواند فرزندانی سازگار با مشکلات زندگی را تربیت نماید.

در این میان به دو گروه از مادران برمی خوریم که گروهی از آنان شاغلند و گروهی از آنان غیرشاغل. در بین این دو گروه مادران غیر شاغل ساعت های بیشتری در خانه و در کنار فرزندانشان هستند اما مادران شاغل ساعت های کمتری را در کنار فرزندانشان سپری می کنند. 

روان شناسان فرضیه های متفاوتی در باب میزان سازگاری اجتماعی فرزندان آن ها دارند. برخی معتقدند فرزندانی که مادران شاغل دارند بدین جهت که مستقل تر می شوند سازگاری اجتماعی بالاتری نسبت به فرزندانی دارند که مادر آن ها تماماً در خانه هستند و تمام  کارها را برایشان انجام می دهد. برخی نیز بر عکس معتقدند که حضور تمام وقت مادر در خانه باعث می شود که فرزندان در اثر داشتن ارتباط بیشتر با مادر مهارت های مختلف مانند سازگاری اجتماعی را از او بیاموزند که فرزندان مادران شاغل تا حدودی از این نعمت محروم اند.

فرضیه تحقیق:

سازگاری اجتماعی به عنوان مهمترین نشانه سلامت روان از جمله مباحثی است که در دهه اخیر توجه بسیاری از روانشناسان و جامعه شناسان و به ویژه مربیان را به خود جلب کرده است (حاج عبداللهی 1388)

یکی از مسایل مهمی که در فرزندان قابل ملاحظه و بررسی است. مساله ناسازگاری به خصوص در محیط خانواده بسیار مهم است و در نسل های جدید زیاد دیده می شود. این ناسازگاری ها منشا پیدایش بسیاری از مشکلات هستند لذا تشخیص زودرس این ناسازگاری ها و درمان فوری آن ها از ابتلا به اختلالات رفتاری و ناسازگاری های شدید پیشگیری می کند (خدایاری فرد 1385)

در جامعه امروزی که مشکلات اقتصادی بیشتر از قبل گریبانگیر خانواده هستند مادران نیز بعضاً پا به پای مردان کار می کنند و در نتیجه زمان کمتری را در خانه و در کنار فرزندان سپری می کنند که این مساله می تواند هم فواید و هم مضرات خاص خودش را داشته باشند.

با توجه به اینکه این مساله یعنی اشتغال مادران موضوع عصر حاضر است جای خالی پژوهش های عمیق پیرامون این موضوع در سالهای اخیر بسیار حس شده است و مقاله پیش رو در صدد بررسی عمیق مسایل فرزندان دارای مادران شاغل است و موضوع سازگاری اجتماعی را بین 2 گروه فرزندان دارای مادر شاغل و غیر شاغل مقایسه خواهد کرد.  

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه و تنظیم: نسرین صادقی