عنکبوت آبی

حیوانی به نام عنکبوت آبی وجود دارد که همیشه در اب زندگی میکند و به خشکی عادت نداردالبته بیش تر در آسی و بعد در اروپا زندگی می کند.

این موجود هم درست مانند انسان ها برای تبدیل شدن به یک شناگر ماهر باید در وهله نخست یک مهندس حرفه ای باشد. برای این منظور، عنکبوت شناگر نخست شبکه ای از تارها را روی سبزیجات اعماق دریا ایجاد می کند.

اما در ادامه، این عنکبوت به جای آنکه بر وسعت تارها بیافزاید، ابریشم بیشتری را از بدنش خارج می کند تا این که با متمرکز نمودن آنها در یک نقطه شکلی شبیه به ناقوس را می سازد.

علاوه بر این رشته هایی هم از ناقوس به سمت سطح آب کشیده می شوند و حشره درست مانند یک نردبان از آنها برای بالا رفتن استفاده می کند.

زمانی که عنکبوت به سطح آب رسید آن طور که انتظارش را دارید هوا را تنفس نمی کند و در عوض قسمت تحتانی بدن خود را به سمت بالا می گیرد. زمانی که حشره مجددا به زیر آب می رود، هوا از طریق موهای آب گریر در یک حباب به دام می افتد.
در این حین، شکم عنکبوت که در داخل حباب محصور شده صحنه ای زیبا خلق می کند و از آن یک گوی نقره ای براق و خارق العاده می سازد.

حشره با استفاده از پاهای عقب خود حباب را در جایش محکم نگه می دارد و در حالی که به خاطر آن روی آب شناور شده (و ظاهرش شبیه به کودکانی است که با تن کردن تجهیزات بادی سعی دارند در آب غرق نشوند) با استفاده از رشته هایی که سر دیگرش به انتهای ناقوس منتهی شده سعی می کند به زیر آب برود و حباب را در داخل تارهای زنگوله ای شکل خود محبوس کند.

بهتر است که اینجا نگاهی کوتاه داشته باشیم به نحوه تنفس کردن تنندگان. عنکبوت های ناقوسی دو سیستم مجزا برای این منظور دارند: نخست شکاف هایی در داخل شکمشان که به سمت «ریه های های کتابی» آنها باز می شود و اینطور به نظر می رسد که گویی از تعدادی صفحه ساخته شده اند و دوم نوعی سیستم نایی (منافذی در پوشش محافظ خارجی آنها که اکسیژن را مستقیما به بافت ها و ارگان های بدنشان منتقل می کند).

به خاطر موقعیت این ریه های کتابی و نایی، تنها کاری که عنکبوت برای تنفس کردن باید انجام دهد این است که قسمت انتهایی بدن خود را در داخل ناقوس قرار دهد و در همین حین هم اطراف را تحت نظر بگیرد تا مراقب موجودات درنده و نزدیک شدن دشمنان به خود باشد.

جالب است بدانید که نای بدن حشرات دیگر هم همین گونه بوده و همین امر در اندازه آنها اثر گذار است: به بیان دیگر، هرچه این موجودات بزرگ تر باشند، نای آنها هم برای رسیدن به اندام های داخلی شان باید بلندتر باشد و همین مسأله کارایی این اندام را برای تأمین اکسیژن کافی پایین می آورد.

البته در نظر داشته باشید با بالا رفتن سطوح اکسیژن در آب، از اهمیت این مسأله کاسته می شود و شاید به همین دلیل باشد که در طول دوران Carboniferous که 300 میلیون سال پیش به اتمام رسید، تعداد حشرات (و البته انواع بلند) تا این اندازه زیاد بود چراکه در آن زمان اکسیژن در بالاترین سطح خود قرار داشت و 35 درصد از هوا (امروز این میزان برابر با 21 درصد است) را به خود اختصاص می داد.

البته در گذشته تصور می شد که این نوع عنکبوت ها برای تنفس و تأمین هوای مورد نیاز خود باید مرتبا به سطح آب باز گردند و حتی گفته شده بود که این حشره باید هر 20 دقیقه یک بار به روی آب بیاید.

اما طبق یافته ها این عنکبوت به لطف نوعی حقه شیمیایی تنها کافی است که روزی یک بار به سطح آب بیاید (البته این موجود به خاطر آینده نگری اش ترجیح می دهد که بیشتر از یک مرتبه در روز این کار را انجام دهد).

چون حباب هوا توسط تارهای تنیده شده عنکبوت محصور می شود، بخش اعظمی از آن را ترکیبی از هوا و آب پوشانده و این کار امکانی را فراهم می آورد تا اکسیژن میان آب و حباب جریان پیدا کند.

اما همان طور که گفته شد، عنکبوت ناقوسی، زمانی که به سطح آب می رود، سرش را در زیر آب قرار داده و انتهای بدنش را به خارج از سطح آب می برد و از این طریق خود را از چنگال موجودات گرسنه خارج از آب در امان نگه می دارد. از سویی، این موجود می تواند تمام مدت روز را در داخل ناقوس خود سپری کند و از این طریق خطر موجودات زیر آبی را هم از خود دور نگه دارد.

نکته جالب دیگر اینکه زمانی که بخشی از بدن عنکبوت در داخل حباب هوا قرار گرفته و توجه لاروها یا ماهی های کوچک را به خود جلب می کند، به محض آنکه دشمن با بافت ابریشمی تارها برخورد می کند، حشره آن را گرفته و می کشد.

اما پیش از خوردن طعمه، عنکبوت حبابش را بزرگ تر می کند و ناقوس خود را از هوا پر می نماید. پس از آن که همه شرایط برای آن فراهم گردید، طعمه خود را به داخل ناقوس کشانده و آن را می خورد.

کانال کودک و نوجوان تبیان

koodak@tebyan.com