زیباترین الگوی «شوهرداری» برای یک «بانو»

طبق مشیت الهى، زندگى مرد و زن به طور طبیعى و تكوینى، به هم وابسته شده است و خانواده، واحد مشتركى است كه مى تواند این اقتضاى طبیعى را به بهترین وجه تأمین كند و زن و مرد را به اوج سعادت و كمال خویش در دنیا و آخرت برساند. چرا که اگر نا به سامانى و نا هماهنگى بر روابط همسران سایه افكند، هم سیر مادى و هم سیر معنوى زندگانى مختل خواهد شد و آن چنان آشفتگى روحى و پریشانى روانى بر وجود مرد و زن سیطره خواهد یافت كه هر دو را از بهره هاى مادى و معنوى زندگانى محروم مى كند.

در واقع، زن، هنگامى مى تواند به موفقیت نائل آید كه از پشتوانه هاى روحى، عاطفى، اقتصادى و... از جانب همسرش برخوردار باشد و مرد نیز، هنگامى مى تواند با خاطرى آرام و آسوده به فعالیت هاى اجتماعى، همت گمارد كه به وجود یارى شایسته و از خود گذشته در محیط خانواده دلگرم باشد.

بنابراین، صفا و نشاط در روابط خانوادگى بهترین پشتوانه براى موفقیت مرد و زن به شمار مى رود كه در برقرارى این صفا و صمیمیت، نقش زنان بسى مۆثرتر و چشم گیرتر است و در واقع كلید آرامش و صمیمیت خانواده در دست زنان است. از این رو، بانوان به هر میزان كه در فراهم آورى محیطى آرام، باصفا، پرنشاط و صمیمى در كانون خانواده تلاش كنند، به همان میزان در فضیلت و ثواب عبادت ها و فعالیت هاى شوهرانشان شریك خواهند بود. بر این اساس بانوان نه تنها از فضایل مردان محروم نیستند، بلكه مى توانند از رهگذر تلاشى مخلصانه در كانون خانواده در همه فضایل آنان شریك شوند و حتى بر ایشان سبقت گیرند.

بنابراین، «شوهردارى» یك فن و هنر است; هنرى كه بیش از هر فن و هنر دیگرى محتاج ظرافت، دقت، درایت و كیاست است. اما بانوان براى موفقیت در این عرصه خطیر، بیش از هر چیزى به یافتن اسوه اى جامع نیاز دارند تا با اقتداى همه جانبه به سیره عملى او به بهترین شكل عمل كنند. در عرصه این هنر، اسوه اى یگانه تر و جامع تر از فاطمه زهرا علیهاالسلام پیدا نمى شود.

بهترین همسنگر

حضرت فاطمه علیهاالسلام از آن هنگام كه قدم به خانه شوهر نهاد - خانه ی محقری که نصف آن حصیر است و نصفى دیگر از شن نرم - ، روحیات و موقعیت ویژه همسرش را با كمال كیاست دریافت و به زودى توانست خود را با شرایط خاص مادى و معنوى شوهرش سازگار كند. رفتار این برترین بانوى جهان در عرصه شوهردارى چنان در اوج صفا، مهربانى، همراهى، همدردى و دلسوزى است كه تنها یك نگاه مهرانگیز او كافى بود تا تمام خستگى ها و گرفتگى ها از روح و جسم همسرش به در آید.

سبک زندگی بانوی بانوان در یک نگاه

در این مقام، به تحلیلى زیبا از شوهردارى حضرت زهرا علیهاالسلام در آینه كلام فرزند پاك نهادش، دیده و دل مى سپاریم:

« شما ببینید شوهردارى فاطمه زهرا - علیهاالسلام - چگونه بود. در طول ده سالى كه پیامبر - صلی الله علیه و آله -در مدینه بودند، حدود نُه سالش حضرت زهرا و حضرت على – علیهماالسلام - با همدیگر زن و شوهر بودند. در این نُه سال، جنگ هاى كوچك و بزرگى ذكر كرده اند (حدود شصت جنگ اتفاق افتاده)، در اغلب آنها امیرالمۆمنین – علیه السلام - هم بوده است. حالا شما ببینید، او خانمى است كه در خانه نشسته و شوهرش مرتب در جبهه است و اگر در جبهه نباشد، جبهه لنگ مى ماند ـ این قدر جبهه وابسته به او است ـ از لحاظ زندگى هم وضع رو به راهى ندارند; همان چیزهایى كه شنیده ایم :«وَ یُطعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِینًا وَ یَتِیًما وَ اَسِیرًا إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّه»؛ یعنى حقیقتاً زندگى فقیرانه محض داشتند. در حالى كه دختر رهبر است، دختر پیامبر است، یك نوع احساس مسۆولیت هم مى كند.

ببینید انسان چه روحیه قوى یى باید داشته باشد تا بتواند این شوهر را تجهیز كند، دل او را از وسوسه اهل و عیال و گرفتارى هاى زندگى خالى كند، به او گرمى بدهد، بچه ها را به آن خوبى تربیت كند. حالا شما بگویید امام حسن و امام حسین – علیهماالسلام -، امام بودند و طینت امامت داشتند; زینب – علیهاالسلام -  كه امام نبود. فاطمه زهرا – علیهماالسلام - این گونه خانه دارى، شوهردارى و كدبانویى كردند و این طور محور زندگى فامیل ماندگار در تاریخ قرار گرفتند. آیا اینها نمى تواند براى یك دختر جوان، یك خانم خانه دار یا مشِرف به خانه دارى الگو باشد؟ اینها خیلى مهم است».(1)

بهترین یاور در بندگی خدا

جلوه هایى بسیار زیبا از زندگانى دُردانه بانوان، وجود دارد كه پرداختن به آنها مجالى بسیار وسیع و جداگانه مى طلبد، جلوه هایى چون: اوج ادب و همراهى با شوهر، توجه كامل به روحیات معنوى و مسۆولیت هاى ویژه همسر، كمال ایثار و از خودگذشتگى در مقابل همسر، اوج خوش رفتارى و خوش گفتارى با شوهر، تجهیز روحى ـ روانى همسر براى جهاد، آسوده سازى خاطر همسر در عرصه تهذیب و پرورش فرزندان، تحمل و صبر در مقابل كمبودهاى مادى، كمك به خودكفایى و استقلال اقتصادى خانواده و...  ؛ و در یک کلام بهترین یاور همسرش بود در راه نیل به آرمان های الهی اش. لذا امام علی علیه السلام در شأن وی فرمود: «نعم العون علی طاعة اللّه؛ او نیکو یاوری است برای من در اطاعت و بندگی خدا».(2)

کلید هنر شوهرداری

در سیره این بانوى یگانه است كه هنر ظریفى چون «جلب رضایت و خشنودى همسر» جامع ترین مصداق خود را مى یابد; تا جایى كه همسرش در شأن او مى فرماید: «به خدا سوگند! در سراسر زندگی مشترک با فاطمه علیهاالسلام تا هنگام وفات آن بزرگ بانو، هرگز او را خشمگین نساختم و بر هیچ کاری او را اکراه و مجبور ننموده و او نیز مرا هرگز خشمگین نساخت و نافرمانی من نکرد. هر وقت به او نگاه می کردم، رنج ها و اندوه هایم بر طرف می شد».(3)

روزى امیرالمومنین على علیه السلام از حضرت فاطمه علیهاالسلام پرسید: آیا غذایی در خانه هست؟ آن حضرت جواب داد:

در نزد من چیزى نیست، جز آنكه دو روز پیش آن را به تو خوراندم و من آن را براى خود و حسن و حسین نگه داشته بودم. على علیه السلام فرمودند: چرا در طول دو روز مرا مطلع نكرده اى، تا برایتان چیزى تهیه مى كردم؟ فاطمه علیهاالسلام گفت: «من از خدایم شرم كردم تو را به كارى بگمارم كه قدرت تهیه و خرید آن را ندارى».(4)

 و در آخرین ساعت های زندگی فاطمه علیهاالسلام در حالی که جز آن دو، فرد دیگری در خانه نبود، امام علی علیه السلام فرمود: هر سفارش و خواسته ای که داری، بگو تا انجام دهم.

حضرت زهرا علیهاالسلام گفت: «یابن عم ما عهدتنی کاذبة، و لا خائنة، و لا خالفتک منذ عاشرتنی؛ پسر عمو! در طول زندگی هرگز به تو دروغ نگفتم، و خیانت نکردم، و هیچ گاه با تو مخالفت ننمودم.»

امام در پاسخ فرمود:

«معاذ اللّه، انت أعلم باللّه و اُبرّ و أتقی و أکرم و أشدّ خوفا...؛ آری، ای دختر پیامبر! پناه به خدا که تو خلافی را مرتکب شده باشی. مرتبه خداشناسی، نیکوکاری، تقوا، بزرگواری و خداترسی تو بالاتر از آن است که با من مخالفت کرده باشی. فراق تو بر من بسیار سخت و ناگوار است.»(5)

همه این فرازها نشان مى دهد كه فاطمه زهرا علیهاالسلام با داشتن مقام عصمت، نسبت به حقوق شوهر چقدر ارزش قائل بوده و چه سان نگران بوده است كه نسبت به مقام ارجدار شوهرش على بن ابیطالب علیه السلام مسۆول باشد و لذا امام على علیه السلام رضایت خویش را در مورد ایشان اعلان نمود هنگامی که پیكر پاك فاطمه علیهاالسلام را بر خاك سپرد، دست دعا به سوى آسمان برداشت و در حق حضرت زهرا علیهاالسلام چنین دعا كرد:

«اللّهم انّى راضٍ عَنْ اَبنَة نبیّك ... ؛ خداوندا من از دختر پیامبر تو راضیم».(6)

به همین جهت حضرت امام باقر علیه السلام مى فرمایند: «براى زن هیچ شفاعتى به اندازه رضایت شوهر مفید و ثمربخش نیست...».(7)

آری، فاطمه علیهاالسلام به راستی زیباترین مصداق کلام پروردگار خویش بود که: «وَ مِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَیْهَا وَ جَعَلَ بَیْنَكُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً» (8). او، دریای موّاج عشق و مهرورزی به شوهر و خانواده خویش بود و خانه گِلین او، خود معجزه ای در تاریخ اسلام است؛ خانه ای که بامش، عرش الهی بود.

پی نوشت:

1) بیانات مقام معظم رهبرى در دیدار با جوانان به مناسبت هفته جوان، 7/2/1377.

2) بحار الانوار، ج 43، ص 133.

3) همان، ص 134؛ کشف الغمة ج 1، ص 492؛ بیت الاحزان ص 37 : «فواللَّه مااغضبتها، و لااكرهتها على امر حتى قبضها اللَّه عزوجل، و لااغضبتنى، و لاعصت لى امرا، و لقد كنت انظر الیها فتنكشف عنى الهموم و الاحزان».

4) بحار الانوار، ج 41، ص 30 و ج 43، ص 31- 59 ؛ عوالم العلوم ج 11، ص 158؛ جلاالعیون، ج 1، ص 137 : «ماكانت الا ما اطعمتك منذ یومین، اثرت به على نفسى و على الحسن و الحسین، فقال: الا اعلمتنى فاتیتكم بشى؟ فقالت: یا ابالحسن انى لاستحیى من الهى ان اكلفك ما لاتقدر علیه».

5) بحار الانوار ج 43، ص 91.

6) خصال، ج 2، ص 373؛ بحارالانوار، ج 103، ص 256- 257؛ عوالم العلوم ج 11، ص 521.

7) سفینة البحار، ج 1 ص 561: «لاشفیع للمراة انجح عند ربها من رضا زوجها»

8) ال عمران: 21.

منابع:

جامی از زلال کوثر، محمدتقی مصباح یزدی.

در مكتب فاطمه علیهاالسلام، على قائمى.

تحلیل سیره فاطمه زهراء علیهاالسلام، على اكبر بابازاده.

پرتوی از مکتب زهرا علیهاالسلام، غلامعلی عباسی فردویی.

بانوى نمونه اسلام فاطمه زهرا علیهاالسلام، ابراهیم امینی.

سیما و سیره ریحانه پیامبر صلى الله علیه و آله، على كرمى فریدنى.

مطالب مرتبط:

ویژه‌نامه‌های ولادت حضرت زهرا علیهاالسلام

نماهنگ‌های ولادت حضرت زهرا علیهاالسلام

نواهنگ‌های ولادت حضرت زهرا علیهاالسلام