بازخوانی شخصیت یک اسطوره

یکی از شخصیتهای تاریخی حضرت زینب علیهاالسلام است که قرنها از حیات ایشان می گذرد. چرا باید از مقام ایشان تکریم کرد؟ در شخصیت این بانو چه هست که انسانها را به تعظیم و بزرگداشت وادار می کند؟

برای اینکه از شخصیت  های گذشته تکریم شود دلیلی نیاز است؛ گاهی مقام علمی باعث تکریم است و گاهی مقام معنوی و گاهی ایثار و فداکاری و گذشت و خدمت به مکتب یا ملتی. و همه این علل در زندگی پر از فراز و نشیب حضرت زینب وجود دارد. در دین اسلام بویژه مذهب تشییع به بزرگان دین کسانی که برای پیشبرد اهداف اسلام و ابقا و احیاء تعالیم الهی و نبوی تلاش چشمگیری داشته اند و برای آن از همه هستی خود مایه گذاشته اند و عمر خود را فدای اسلام عزیز نموده اند، برای ارج نهادن به خدمات بی نظیر ایشان و از باب شکرگذاری از خادمان حقیقی دین از ایشان به نیکی یاد می نمایند. آنچه در این برهه از زمان لازم بنظر می رسد بازخوانی شخصیت و یادآوری خدمات و فداکاریهای زینب کبری، دختر فاطمه زهرا سلام الله علیهما است.

مقام علمی

درباره مقام علمی حضرت زینب علیهاالسلام به دو نکته اشاره می شود: یکی کلام امام معصوم درباره مقام علمی ایشان و دیگر کرسی تدریس علوم دینی حضرت در کوفه به گواه تاریخ. علاوه بر آن تربیت و بزرگ شدن ایشان در خانواده ای که معدن علم الهی بودند نیز دلیلی دیگر بر مقام علمی حضرت است.

زمانیکه اسرای کربلا را به کوفه آوردند زینب کبری علیهاالسلام خطبه ای غرا خواند که همه مستمعین را تحت ثأثیر قرار داد؛ در پایان این خطبه بود که امام زین العابدین علیه السلام خطاب به عمه اش فرمود:

 یَا عَمَّةِ اسْكُتِی، فَفِی الْبَاقِی مِنَ الْمَاضِی اعْتِبَارٌ، وَ أَنْتِ بِحَمْدِ اللَّهِ عَالِمَةٌ غَیْرُ مُعَلَّمَةٍ فَهِمَةٌ غَیْرُ مُفَهَّمَة.[1]

عمه بس است! از گذشتگان برای آیندگان درس عبرتی است. و خدا را شکر، تو عالمی تعلیم ندیده ای.

علّامه شیخ جعفر نقدى گوید: زمینه پیدایش این بانوى پاك و بزرگوار و جاى پرورش این گوهر ارزنده (زینب علیهاالسّلام) دامان نبوّت بود. در خاندان رسالت رشد یافت ... از این رو، پیدایشى پاكیزه، و پرورشى روحانى یافت، جامه عظمت و شكوه بر تن كرده قباى پاكدامنى و شرف و بزرگى پوشیده، پنج تنى كه اصحاب كساء بودند، آموزش و پرورش و آراستنش را بر عهده گرفتند، و او را همین بس كه اینان ادب‏آموزان و استادان وى هستند.[2]    

مقام معنوی

در مقام معنوی حضرت ابتدا کلامی از یکی از علمای بزرگ آورده سپس به نمونه ای تاریخی از عظمت معنوی حضرت اشاره می شود:

علّامه مجاهد سیّد عبدالحسین شرف الدّین رحمه اللّه گوید: او از جمله زنان كمیابى بود كه شتابزدگى او را منحرف، و خشم او را سبك نكرده هیچ عاملى بردبارى ‏اش را از وى نگرفته و بر او چیره نشده بود. در تیزهوشى، پاكى روح، لطافت احساس، نیرومندى و پایدارى و استوارى دل و جان آیتى از آیات الهى در والاترین شكل شجاعت و بلندپروازى و اوج‏گیرى روحى بود. [3]

بشیر بن حزیم اسدى‏ مى‏گوید: در آن روز( روز ورود اسرا به کوفه) زینب علیها السلام دختر امام‏ على علیه السّلام را مشاهده كردم:

فلم ار خفرة قطّ انطق منها، كأنّها تفرغ عن لسان امیر المۆمنین علىّ بن ابى طالب و قد اومأت الى النّاس ان اسكتوا، فارتدّت الانفاس و سكنت الاجراس؛

تا آن روز بانوى پوشیده و نجیبى را مانند زینب علیها السلام هرگز ندیده بودم، كه از او شیواتر سخن بگوید، گویى سخنانش از زبان حضرت على علیه السّلام فرو مى ‏بارید، به مردم اشاره كرد كه ساكت باشید، نفسها در سینه ‏ها حبس شد، زنگها كه در گردن اسبها و استرها بود از حركت ایستاد. [4]

تکریم بخاطر فضائل

یکی دیگر از علل تکریم شخصیتها دارابودن فضائل اخلاقی ایشان است که در زینب کبری علیها السلام روشنتر از هر روشنایی است. در این باب تنها به کلامی از علّامه مجاهد سیّد محسن امین رحمه اللّه  اکتفا می شود. ایشان گوید:

«زینب علیها السّلام از زنان برجسته و والا بود. فضیلتش مشهورتر از آن است كه لزومى به یادآورى داشته باشد و به نوشته آید. برترى و برجستگى شأن و منزلت، نیرومندى برهان، برترى خرد، استوارى روحیّه، فصاحت گفتار و رسایى سخنانش كه گویا از زبان پدرش امیر المۆمنین فرو مى‏ریخت، از خطبه‏هاى كوفه و شام وى به خوبى به دست مى‏آید، و جاى شگفتى از زینب نیست كه این چنین باشد، زیرا او شاخسارى از شاخه‏هاى درخت پاك نبوّت و از تبار مطهّر هاشم بود، جدّش رسول خدا، پدرش وصىّ آن حضرت، مادرش حضرت‏ زهرا علیها السّلام و برادران او حسنین علیهما السّلام بودند، و بى‏سابقه نیست كه شاخه بر همان گونه باشد كه اصل و ریشه‏اش بدان گونه است ....[5]

خدمات خالصانه

برای هیچ انسان منصفی در خدمت بزرگی که این بانوی با عظمت در بقای اسلام ناب محمدی در صحنه کربلا و بعد از آن در اسارت در تاریخ زندگی اش بجا مانده است، جای هیچ شک و تردیدی  باقی نمی ماند. کافی است تاریخ کربلا را تورقی زده شود تا این حقیقت روشن شود که زینب علیها السّلام برای اسلام جدش رسول الله هر آنچه داشت داد، همانگونه که بردارش حسین علیه السّلام هر آنچه داشت برای خدا داد، بردارانش، پسرانش، برادرزاده هایش و در نهایت حسینش را؛ و بعد هم خود و ناموس اهل بیت علیهم السّلام به اسارت دشمن خدا و رسول درآمدند و در اسارت نیز هم در دفاع از خون های پاک ریخته شده در کربلا و هم در دفاع از امام زمان خویش امام سجاد علیه السّلام و دفاع از دختران رسول الله تمام تلاش خود را کرد. و همه این وقایع چون در راه رضایت خدا بود برایش زیبا بود.[6]

آیا این همه دلیل و فضل و علم و خدمت بس نیست تا تنها حرمت قبر دختر فاطمه علیها السّلام نگه داشته شود؟!!...

پی نوشت:

1.احمد بن على طبرسى‏، الإحتجاج على أهل اللجاج، ناشر: مرتضى‏- مشهد،چاپ:اول/ 1403 ق‏،ج‏2، ص 305    

2. احمد رحمانى همدانى / مترجم سید حسن افتخارزاده، فاطمه زهرا علیها السلام شادمانى دل پیامبر،  ناشر: دفتر تحقیقات و انتشارات بدر- تهران‏، چاپ: چهارم 1381 ش‏،ص 857

3. همان

4. سیدبن طاووس،غم نامه كربلا،مترجم: محمدی اشتهاردی،نشر مطهر- تهران‏، چاپ:اول/ 1377 ش‏، صص : 166- 167

5. فاطمه زهرا علیها السلام شادمانى دل پیامبر ، صص857- 858

6. رجوع شود به تاریخ زندگی امام حسین صلوات الله علیه نظیر بحار الانوار ج45،نفس المهموم، مقتل الحسین مقرم و...