عفونت گوش؛ علل، علائم و درمان
کودکان بیشتر از بزرگسالان دچار عفونت گوش می‌شوند.
غالبا عفونت گوش دردناک است، زیرا گوش میانی ملتهب می‌شود و مایعات در گوش میانی تجمع می‌یابند.
از آنجایی که عفونت گوش به خودی خود از بین می‌رود، درمان بر اساس شدت درد و مشکلات ناشی از عفونت آغاز می‌گردد. عفونت شدید گوش توسط آنتی‌بیوتیک‌ها بهبود می‌یابد.
علائم عفونت گوش
علائم شایع در کودکان عبارتند از:
- گوش درد، مخصوصا هنگامی که دراز می‌کشند.
- کشیدن گوش با دست‌ها
- سخت خوابیدن
کودکان از شش ماهگی تا دو سالگی، به علت اندازه و شکل شیپور استاش و به علت عدم تکامل سیستم ایمنی، بیشتر مستعد عفونت گوش می‌باشند
- گریه کردن بیش از حد
- زودرنجی و تحریک پذیرتر از حد معمول
- سخت شنیدن و پاسخ دادن
- از دست دادن تعادل بدن
- تب 38 درجه سانتیگراد و یا بیشتر
- ترشحات گوش
- سردرد
- کاهش اشتها
علائم در بزرگسالان عبارتند از:
- گوش درد
- ترشحات گوش
- کاهش شنوایی
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- اگر علائم بیشتر از یک روز طول کشید.
- اگر شدت درد گوش بدتر شود.
- بعد از یک سرماخوردگی و یا دیگر عفونت‌های تنفسی، نوزاد و یا کودک نتواند بخوابد و یا تحریک پذیر شود.
- مایع، چرک و یا ترشح خونی از گوشتان بیرون بیاید.
- بزرگسالان دچار درد گوش و یا ترشح مایع از گوش، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند.
-
علل عفونت گوش
همانطور که گفته شد، عفونت گوش به دلیل باکتری و یا ویروس در گوش میانی بوجود می‌آید.
این عفونت در اثر برخی بیماری ها از قبیل: سرماخوردگی، آنفلوانزا و یا آلرژی که باعث انسداد و ورم راه‌های هوایی، شیپور استاش و گلو می‌شود، نیز بوجود می‌آید.
- انسداد شیپور استاش : این شیپور، یک لوله باریک است که از گوش میانی به پشت گلو و راه‌های هوایی راه دارد.
شیپور استاش برای تنظیم فشار هوا در گوش میانی، تجدید هوا در گوش و تخلیه ترشحات طبیعی از گوش میانی باز و بسته می‌شود.
یک عفونت تنفسی فوقانی و یا آلرژی باعث ورم و التهاب شیپور استاش شده و آن را می‌بندد و باعث تجمع مایعات در گوش میانی می‌شود.
عفونت مایعات در گوش میانی توسط باکتری و یا ویروس باعث عفونت گوش می‌گردد.
عفونت گوش در کودکان شایع‌تر می‌باشد، زیرا شیپور استاش آنها باریک‌تر و افقی‌تر می‌باشد و باعث می‌شود سخت‌تر مایعات را تخلیه کند و بیشتر مسدود شود.
- بزرگی لوزه سوم : لوزه سوم در پشت بینی قرار دارد و در فعالیت سیستم ایمنی بدن دخالت دارد.
از آنجایی که لوزه سوم نزدیک دهانه شیپور استاش قرار دارد، التهاب و یا بزرگی لوزه سوم ممکن است این شیپور را ببندد، در نتیجه باعث عفونت گوش میانی گردد.
از آنجایی که کودکان دارای لوزه سوم فعال‌تر و بزرگتری هستند، التهاب و بزرگ شدن لوزه سوم در کودکان نقش اصلی را در عفونت گوش میانی بازی می‌کند.
- اوتیت گوش میانی به همراه التهاب و تجمع مایع در گوش میانی بدون عفونت باکتریایی و یا ویروسی.
اوتیت گوش میانی ممکن است به علت عدم عملکرد و یا انسداد غیرعفونی شیپور استاش بوجود آید.
در پاییز و زمستان، هنگامی که سرماخوردگی و آنفلوانزا زیاد است، عفونت گوش نیز شایع است
عوامل خطر عفونت گوش
- سن: کودکان از شش ماهگی تا دو سالگی، به علت اندازه و شکل شیپور استاش و به علت عدم تکامل سیستم ایمنی، بیشتر مستعد عفونت گوش می‌باشند.
- کودکان در مهدکودک‌ها: این کودکان نسبت به کودکانی که در خانه هستند، بیشتر در معرض سرماخوردگی و عفونت گوش قرار دارند.
- غذای نوزاد: نوزادانی که از بطری شیر می‌نوشند، به خصوص آنهایی که در حالت درازکشیده از بطری می‌نوشند، نسبت به نوزادانی که از پستان مادر شیر می‌نوشند، بیشتر به عفونت گوش دچار می‌شوند.
- عوامل فصلی: در پاییز و زمستان، هنگامی که سرماخوردگی و آنفلوانزا وجود دارد، عفونت گوش نیز شایع است. افرادی که دچار آلرژی فصلی هستند، در طی فصولی که گرده گیاهان در هوا پخش می‌شوند، بیشتر دچار این عفونت می‌شوند.
- نبود اکسیژن کافی: تماس با دود سیگار و یا آلودگی هوا، احتمال عفونت گوش را زیادتر می‌کند.
عوارض عفونت گوش
- کاهش شنوایی: کاهش شنوایی با عفونت گوش می‌آید و می‌رود. عفونت و یا وجود مایع در گوش میانی ممکن است باعث کاهش شنوایی گردد.
اگر تخریب دائمی در پرده صماخ و یا دیگر ساختارهای گوش میانی رخ دهد، کاهش شنوایی دائمی بوجود خواهد آمد.
- تاخیر در تکلم و یا رشد: اگر در نوزادان و کودکان، به طور موقتی و یا دائمی، شنوایی دچار اختلال شود، ممکن است باعث تاخیر در مهارت‌های گفتاری، اجتماعی و تکاملی گردد.
- انتشار عفونت در بدن: عفونت درمان نشده و یا عفونتی که به درمان پاسخ نمی‌دهد، به بافت‌های مجاور پخش می‌شود. عفونت ماستوئید (برآمدگی استخوانی پشت گوش) می‌تواند باعث تخریب استخوان و تشکیل کیست‌های چرکی گردد.
به ندرت، عفونت گوش میانی به بافت‌های دیگر از جمله، مغز می‌تواند منتقل شود.
- پارگی پرده گوش: بیشتر این پارگی در عرض 72 ساعت التیام می‌یابد. در برخی موارد نیاز به عمل جراحی برای ترمیم پارگی پرده گوش وجود دارد.
تشخیص عفونت گوش
معمولا پزشک بر اساس توضیحات بیمار و با وسیله‌ای به نام اتوسکوپ می‌تواند عفونت گوش را تشخیص دهد.
قطره گوش را برای کودکان زیر دو سال استفاده نکنید و بیشتر از مقداری که پزشک تجویز کرده، در گوشتان نریزید
درمان عفونت گوش
- کمپرس گرم: کمپرس گرم و مرطوب (مثل حوله گرم و نمدار) را روی گوشتان قرار دهید تا درد آن کم شود.
- داروهای مسکن: استامینوفن و ایبوپروفن را برای کاهش درد می توانید مصرف کنید. داروی آسپیرین هرگز به نوزاد و یا کودک ندهید.
- قطره گوش: این قطره‌ها را برای کودکان زیر دو سال استفاده نکنید و بیشتر از مقداری که پزشک تجویز کرده، در گوشتان نریزید.
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- لوله‌های گوش: اگر کودکتان دچار عفونت گوش به همراه ترشحات شد، پزشک ممکن است مایع را از گوش میانی بیرون بکشد. طی یک عمل جراحی سرپایی به نام Myringotomy، جراح یک سوراخ کوچک در پرده گوش ایجاد می‌کند که بتواند مایعات را از گوش میانی بیرون بکشد. برخی از این لوله‌ها شش ماه تا یک سال در گوش می‌مانند و سپس خود به خود می‌افتند، اما برخی دیگر از این لوله‌ها توسط جراح باید برداشته شوند.
جلوگیری از عفونت گوش
- از سرماخوردگی و دیگر عفونت‌ها جلوگیری کنید.
- اغلب اوقات دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
- از وسایل غذا خوردن و آشامیدن دیگران استفاده نکنید.
- به کودکان یاد بدهید که موقع عطسه و یا سرفه، جلوی دهان خود را با دستمال یا لباس خود بگیرند.
- کودک خود را برای مدت طولانی در مهدکودک نگذارید و اگر بیمار است، از بردن او به مهدکودک خودداری کنید.
- در خانه سیگار نکشید.
- شیر مادر دارای آنتی‌بادی‌هایی است که ممکن است از عفونت گوش جلوگیری کند، لذا بهتر است تا شش ماه، شیر خود را به نوزادتان بدهید.
- اگر کودک از شیشه شیر می‌خورد، کودک را در حالت نشسته قرار دهید یا سر او را کمی بالا بیاورید.
- تزریق واکسن آنفلوانزا و واکسن ذات الریه می‌تواند از عفونت گوش جلوگیری کند.