چهره هاي سياسي درگود ورزش پهلواني

پهلوان ابراهيم يزدي يکي از پهلوانان معتمد و نامدار سده سيزدهم هجري در تهران دوران ناصري بود که در چند سال آخر عمر، از هر دو پا عاجز شده و نمي توانست بدون دو چوب زير بغل راه برود. او عصرها با همان دو چوب از خانه خود واقع در کوچه آشتي کنان بيرون مي آمد و سر کوچه، بر روي نيمکتي که کنار خيابان براي او گذاشته بودند، مي نشست و خيابان و عابرين را تماشا مي کرد. روزي دو نفر از پهلوانان از آن جا مي گذشتند؛ هر دو نفر به نزد پهلوان يزدي آمدند و يزدي از آن دو پهلوان احوالپرسي کرد و جوياي اوضاع و احوال آنان شد.

پهلوانان به پهلوان يزدي بزرگ گفتند که در زورخانه مشغوليم و گاهي هم کشتي مي گيريم. پهلوان يزدي خطاب به آنان گفت: «من اين چوب دستي خودم را با يک دست بر زمين فشار مي دهم، اگر هر دو نفرتان با هم توانستيد آن را از جا بکنيد، آن وقت من مي دانم که شما زورمند و پهلوان هستيد!»

از اين گفته پهلوان يزدي که در اين زمان حسابي پير و عاجز و فرتوت شده بود، به هر دو نوچه پهلوان خيلي برخورد و به همين جهت هر دو با هم سخت مشغول زورآزمايي شدند. آن ها با تمامي توان و نيروي خود سعي کردند چوب دستي او را از زمين بکنند اما هر قدر که زور زدند، نتوانستند و چوب دستي که به نيروي دست پهلوان يزدي پير بر زمين فشرده شده بود، حتي از جاي خود تکان نخورد! پس پهلوان يزدي، به آنان گفت: «هنوز پهلوان حقيقي نشده ايد! باز هم بايد کار کنيد تا پهلوان حقيقي شويد!» و البته يزدي تنها در زور پهلوان نبود که اگر ملاک اين بود، شير و فيل درندگي و برندگي شان بيش از هر انساني است و بايد شان پهلوان اولي برايشان قائل شد.

آن دوره هنوز پهلوانان به رسم مولايشان علي (عليه السلام)، پس از نماز مغرب و عشا به ديدار مستمندان مي رفتند و آنچه براي پرداختن به فقرا توسط متمولان به آن ها سپرده شده بود را به محتاجان مي رساندند. چنين بود که هر کس گرفتار مي شد سراغ اين پهلوانان مي آمد که اتفاقاً گروهي از ايشان در بازار بوده و خود نيز از متمولان و مورد نظر دولت ها و حکومت ها بودند.

سياسيت و زورخانه با هم پيوندي عميق دارند؛ گويي هر کدام کباده اي بودند در دستان پهلوان که جفت با هم بالا مي آمدند. گود زورخانه جايي نبود که حکومت با همه جايگاهي که براي خود قائل بود، به خاک آن نگاهي نياندازد. از پهلوان يزدي که ناصرالدين شاه بازوبندش را بست تا تختي که مقابل محمدرضاشاه سر خم نکرد، ايستاد چون سرو تا شاه سر به پايين بازوبند را بر دستان جهان پهلوان بست. بعد از پيروزي انقلاب اسلامي نيز از اهل سياست کساني بودند که شيفته گود زورخانه بودند و هر از چند گاهي در مراسم هاي آييني ويژه زورخانه شرکت مي کردند. نگاهي به اين حضور خالي از لطف نيست.

حاج احمدآقا خميني

فرزند دوم بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران، جدا از اين که در کسوت روحانيت بودند، فوتباليست قهاري هم در تيم شاهين قم بودند. حاج سيد احمد آقاي خميني، از بازيکنان سابق تيم هاي زير گروه شاهين و از دوستان نزديک کاظم رحيمي بود. او تا زمان خروج از ايران فوتبال بازي مي کرد و اتفاقاً بازيکن بسيار خوبي هم بود. سيد احمدآقا مدت کوتاهي در تيم زير گروه همايون شاهين زير نظر همايون بهزادي هم کار مي کرد. بعد از انحلال شاهين- به ظاهر- سيد احمد آقا طرفدار پرسپوليس بود.

مرحوم سيد احمد خميني در زمان حيات امام (ره) در مصاحبه اي گفت: «امام (ره)، ما را در انتخاب کارمان آزاد مي گذاشت؛ مثلاً من علاقه زيادي به فوتبال داشتم و بر سر آن، چندين بار دست هايم شکست که هنوز آثار آن هست. آن موقع ها ما هم در قم اطلاع داشتيم که وي بهترين فوتباليست دبيرستان خود است. پدري که براي سلامتي خود ده ها سال پيش اين ورزش مهم را با حفظ لباس روحانيت انجام مي داد، طبيعي است که کاري به انجام آن توسط فرزند دبيرستاني خود نداشته باشد و آن را جهت ورزيدگي بدن، براي او لازم بداند، به خصوص که مورد علاقه او هم بوده است.»

از سوي ديگر علي پروين همين آشنايي ورزشي ها با احمد خميني را واسطه ديدار با امام (ره) مي داند: «پس از اين که از سوي کاظم رحيمي، يکي از حمتکشان و فوتباليست هاي پرسپوليسي سابق و از بچه هاي خوب و باصفاي آن دوره اعلام شد که قرار است با توجه به رايزني هايي که با حاج احمدآقا شده به ديدار امام خميني (ره) برويم، باور کنيد چند روزي در پوست خود نمي گنجيدم. هر روز از خودمان سوال مي کرديم که کي اين قرار عملي مي شود. با لطف خدا فرااهم شد تا به ديدار امام خميني (ره) برويم. روز خاطره انگيزي براي من و بازيکنان شاهين و استقلال بود. حدود 100 نفر بوديم که به ديدار امام (ره) رفتيم. به خاطر علاقه اي که به ايشان داشتم، سعي کردم بيشتر جلوي صف باشم و البته با توجه به احترامي که به ما مي گذاشتند، اين اتفاق افتاد.» اما احمدآقا در ورزش زورخانه هم رفقاي زيادي داشت. عکسي که نشان مي دهد حاج احمدآقا مشغول ميل زدن در زورخانه است.

غلامعلي حداد عادل

اين بچه ميدان خراسان که روزگاري محله کشتي گيران و زورخانه بروهاي تهران بود، جداي از دکتراي فلسفه دل مشغولي زيادي نسبت به ادبيات، خصوصاً ادبيات حماسي ايران دارد. اين را مي توان از آخرين پست سايت رسمي او ديد؛ جايي که وي در مطلبي با عنوان روز فردوسي به آيين هاي ورزش زورخانه اي نيز اشاره کرده بودند.

حداد عادل که اين روزها رئيس کميسيون فرهنگي مجلس است، جدا از حضور در آيين هاي زورخانه اي مثل افتتاح، حضور فعالي براي ترويج ورزش زورخانه اي دارد. او در مقام رئيس کميسيون فرهنگي با ارسال نامه اي براي رئيس سازمان صدا و سيما ضمن ارجاع درخواست هاي جامعه پهلواني و زورخانه اي به آن سازمان خواستار توجه بيشتر رسانه ملي به اين ورزش ملي شد. غلامعلي حداد عادل در قسمتي از اين نامه در مورد ورزش باستاني اظهار داشته بود: «با توجه به اين که ورزش هاي پهلواني و زورخانه اي بخشي از ميراث فرهنگي ايران محسوب مي شود و عنايت ويژه به اين ورزش ها علاوه بر ترويج يک ورزش ملي در توسعه ارزش هاي فرهنگي نيز موثر خواهد بود، انتظار مي رود صدا و سيما حمايت بيشتري از آنان به عمل آورد.» در مراسم بستن بازوبند پهلواني در مسابقات غدير سال گذشته اين بازوبند توسط حداد عادل بر بازوي فردين معصومي بسته شد. او در سال گذشته همراه اعضاي کميته تربيت بدني مجلس شوراي اسلامي با حضور در زورخانه ملي شهيد فهميده از نزديک با فعاليت ها و دستاوردهاي فدراسيون نيز آشنا شده بود. رئيس کميسيون فرهنگي مجلس پيش از اين در مصاحبه اي گفت: «در تيتراژ بيشتر برنامه هاي ورزشي صدا و سيما، تصويري از ورزش زورخانه اي نيست. اين سازمان بايد نسبت به توسعه مباني فرهنگي اين رشته ايراني- اسلامي جدي تر اقدام کند.»

حسن غفوري فرد

وزير نيروي دهه 60 که پس از آن به عنوان نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي انتخاب شد. او پس از مدتي به عنوان رئيس سازمان تربيت بدني منصوب شد. سپس مجدداً به مجلس شوراي اسلامي راه يافت و امروز، به عنوان نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي حضور دارد. فردي که از مهندسي انرژي هسته اي تا گود زورخانه را سير کرده است. رئيس سازمان تربيت بدني دولت اول هاشمي رفسنجاني آن قدر به ورزش زورخانه اي دلبسته است که از زورخانه شهر بيرجند تا شهيد فهميده تهران او را مي توان در مراسم گلريزان و آيين هاي ورزش زورخانه اي ديد.

هر جا مراسم تجليلي از کشتي گيري باشد، غفوري فرد حاضر است. وي در آخرين اظهارنظر خود در مورد ورزش زورخانه اي گفته است: «احيا و ترويج ورزش هاي سنتي مانند کشتي و باستاني بهترين راه مبارزه با تهاجم فرهنگي است. پيامبر اسلام (ص) هدف رسالت خود را تکميل اخلاق بيان کرد و خوشبختانه سنت هاي قديمي ما نيز همه سنت هاي اخلاقي است.» منش ها و خصوصياتي همچون احترام به پيشکسوت، بزرگ تر، سادات و داشتن تواضع، ادب، گذشت، سخاوت، بزرگواري، بزرگ منشي، کمک به ديگران و بسياري از موارد ديگر در ورزش هاي سنتي ما يعني در کشتي به عنوان ورزش اول کشور و ورزش هاي باستاني بسيار فراوان است. غفوري فرد با اشاره به تاکيد مقام معظم رهبري بر گسترش ورزش هاي باستاني تصريح کرد: «بايد به نحوي برنامه ريزي شود که ورزش هاي باستاني ما در ميان ساير ورزش ها گم نشود، ضمن آن که همه ورزش ها در جايگاه خودشان بسيار خوب هستند. در هر حال آنچه که با سنت و تاريخ ما عجين شده اگر ترويج شود، ديگر تهاجم فرهنگي نخواهد بود و اخلاق و سنت هايي که به طور طبيعي در اين ورزش ها وجود دارد، گسترش مي يابد.