آرامگاه کمال‌الملک

طراح اين بناي يادبود هوشنگ سيحون است و در مراسمي در تاريخ ? آوريل???? --??فروردين ???? خورشيدي رونمايي شد. سازندگان اين آرامگاه چند کارگر نيشابوري بودند که در مراسم رونمايي از آنان توسط دولت وقت قدرداني شد.

نماي بنا 

اين بنا در نقشه از دو مدول (پيمون) مربعي شکل تشکيل شده‌است که مستطيلي با تناسب ? بر ? را مي‌سازند. اضلاع مربع در نما با يک قوس نيم دايره خود نمايي مي‌کنند؛ حجم بنا از قوس‌هايي متقاطع که بر روي اقطار مربع زده شده‌اند پديد آمده که اين فوسهاي متقاطع، «تاق‌هاي چهاربخش» را که در معماري سنتي ايران بسيار ديده شده‌اند را تداعي مي‌کنند و احتمالاً منبع الهام طراح نيز بوده‌است. طراح با بهره‌گيري خلاقانه از قوس و با پيچشي که در ايده کلي آن ايجاد کرده، به نتيجه‌اي ظاهراً متفاوت با هندسه‌اي پيچيده دست يافته‌است. اين طرح نوآورانه با به‌کارگيري سازه پوسته‌اي بتني اجرا شده‌است.

در بناي يادبود کمال الملک دو نوع قوس به شرح زير ديده مي‌شود. شش قوس نيم دايره نما که نسبت دهانه به ارتفاع آنها ? به ?/? است، چهار قوس متقاطع که بر روي اقطار ديده مي‌شوند. همچنين در پايين قوس‌هاي اصلي نما از روبرو دو قوس کوتاه‌تر نيز وجود دارند که در واقع تلاقي قوس‌هاي متقاطع هستند. شايد بتوان گفت حجم کلي بنا از پوسته‌اي سه بعدي در فضا حاصل آمده‌است که در يک حرکت نرم دو نوع قوس ياد شده را به هم پيوند مي‌دهند. اين قوسها و پوشش آنها در بالا، اشکال هندسي مخروطي شکلي را بوجود آورده‌اند که ابتکاري هندسي بوده، اوج خلاقيت معماري را در بهره‌گيري از عناصر معماري سنتي ايران در ترکيبي جديد و موزون نشان مي‌دهد.در اين بنا نيز همانند آرامگاه خيام هندسه نقشي شايان توجه دارد و پيوند عميق اين بنا را با نظام معماري ايراني برقرار کرده‌است.

تزيينات استفاده شده براي آرامگاه کمال الملک کاشي معرق است که نقوش آنها بسيار هنرمندانه بر روي سطوح منحني نما بکار گرفته شده‌اند و به سمت خط تقارن قوس‌ها اين نقوش کوچک و کوچک‌تر مي‌شوند. به گفته طراح، کاشي معرق، معماري کاشان يعني محل زادگاه کمال الملک را يادآور مي‌شود. نماي بنا و تزيينات و همچنين رنگ کاشي‌ها، هماهنگي فراواني با آرامگاه عطار، که در کنار آن است، دارد؛ به گونه‌اي که شايد بازديد کننده در نگاه نخست گمان کند که اين بناها بخشي از هم هستند.

سنگ قبر

سنگ قبر کمال الملک همچون ساير سنگ‌هاي مزاري که سيحون در آرامگاه ظهيرالدوله تهران طراحي کرده‌است، يکپارچه از سنگ گرانيت و با بافت خشن بوده، در قسمت بالاي سنگ که مرتفع و زاويه دار تراشيده شده‌است، نقش برجسته‌اي از کمال الملک توسط شاگرد ايشان مرحوم استاد ابوالحسن صديقي سنگ‌کاري گرديده‌است.