دشوارترين مدرسه دنيا
ارتباط سالم، در مدرسه آدم سازي!
والدين در دشوارترين مدرسه دنيا تدريس مي‌کنند: مدرسه آدم سازي! شما به عنوان پدر و مادر، در واقع، تخته سياه کلاس، مدير، معلم و سرايدار اين مدرسه هستيد. براي اداره کردن خانواده، ارتباط سالم از اهميتي به سزا برخوردار است.
اينکه پدر و مادرها، گاهي اوقات با هم مخالفت و گاهي هم بحث مي‌کنند، يک مسئله عادي است. آن‌ها ممکن است راجع به پول، کارهاي خانه يا اينکه وقتشان را چطور با هم بگذرانند، مخالفت کنند. گاهي درباره‌ي مسائل مهم که مربوط به خانواده است و البته خيلي وقت‌ها هم به خاطر مسائل کم اهميت مثل اينکه شام چي باشد يا کي به خريد برود، ممکن است مخالفتي پيش بيايد. کساني که مدت زيادي با هم زندگي مي‌کنند به طور طبيعي، گاهي با هم مخالفت يا بحث مي‌کنند.
بعضي وقت‌ها آن‌ها با هم مخالفت مي‌کنند ولي با آرامش با هم حرف مي‌زنند و هر دو به هم شانس شنيدن و گفتن را مي‌دهند. گاهي هم مخالفتشان را با دعوي و داد زدن به هم نشان مي‌دهند. بيشتر بچه‌ها از اين دعواها خيلي نگران مي‌شوند. صداهاي بلند و کلمات نا مهربان اوليا باعث مي‌شود که آن‌ها احساس ترس يا غمگيني پيدا کنند. حتي وقتي که اوليا با هم قهر مي‌کنند و اصلاً حرف نمي‌زنند هم، مي‌تواند براي بچه‌ها آزار دهنده باشد. گاهي بچه‌ها فکر مي‌کنند که در دعوي اوليا مقصر هستند، مثلاً وقت‌هايي که به خاطر موضوعي که به بچه‌ها مربوط مي‌شود. در اين موقع احساس گناه و تقصير در بچه‌ها ايجاد مي‌شود، اما اين مهم است که بچه‌ها بدانند که در رفتارهاي اوليايشان هيچ وقت مقصر نيستند.
والدين در دشوارترين مدرسه دنيا تدريس مي‌کنند: مدرسه آدم سازي! شما به عنوان پدر و مادر، در واقع، تخته سياه کلاس، مدير، معلم و سرايدار اين مدرسه هستيد. براي اداره کردن خانواده، ارتباط سالم از اهميتي به سزا برخوردار است.
پدر يا مادر بودن مي‌تواند براي زوج‌هايي که در مهارت‌هاي ارتباطي از کفايت لازم برخوردارند، يکي از پاداش دهنده‌ترين و مسرت‌بخش‌ترين تجربه‌هاي زندگي باشد. اما زماني که والدين بر مهارت‌هاي لازم براي برقراري ارتباط صحيح و هماهنگ مسلط نيستند، تشويش، احساس بيگانگي و تنهايي ناشي از آن، هم براي آنان و هم براي فرزندانشان، مخرب است. بچه‌ها در هر سن و سالي در برخورد با دعوا و مشاجرات پدر و مادر خود، واکنش‌هايي از شوک و ضربه نشان مي‌دهند. واکنش‌هاي احساسي.
شواهد و مدارک تجربي نشان مي‌دهد که چيزهايي که والدين تجربه مي‌کنند، بچه‌ها هم تجربه خواهند کرد. از اين رو، اگر والدين عصباني و ناراحت باشند، اين احساسات به ساير اعضاي خانواده نيز سرايت خواهد کرد
از آنجا که بچه‌ها والدينشان را الگوي خود مي‌دانند و به آن‌ها تکيه مي‌کنند، ديدن آن‌ها در حال دعوا و مشاجره برايشان ناراحت کننده خواهد بود. اين نوع رفتار مي‌تواند به ايجاد احساس استرس و اضطراب در بچه‌ها منجر شود. حس خانواده در آن‌ها به همراه حس اعتماد به نفسشان تخريب مي‌شود. وقتي مي‌بينند پدر و مادر قانون شکني مي‌کنند در حالي که هميشه آن‌ها را از آن منع مي‌کردند، موجب از بين رفتن حس اعتماد در آن‌ها شده و اين تجربه براي بچه‌ها بسيار گيج کننده خواهد بود.
اگر دعوا و مشاجره بخشي از زندگي عادي پدر و مادر باشد، بچه‌ها هميشه منتظر بروز بحث و درگيري ميان آن‌ها خواهند بود. علاوه بر اين رفتارهاي حفاظت از خود، بچه‌ها براي جلوگيري از بروز اين درگيري‌ها خود را خسته مي‌کنند. اين مسئله آن‌ها را در موقعيتي بسيار دشوار قرار مي‌دهد و مجبورشان مي‌کند که نقش آدم بزرگ را بازي کنند، در حالي که نه از نظر فيزيکي و نه شناختي به آن اندازه نرسيده‌اند.
آثار طولاني مدت
اگر بچه‌ها به طور مداوم شاهد اين دعواها باشند، به ويژه در محيط خانه، اين رفتارها را تقليد کرده و در بازي با دوستانشان و در موقعيت‌هاي ديگر مانند روابط خود با همسر آينده‌شان، همان‌ها را اجرا مي‌کنند. مدل‌سازي از رفتارهاي والدين، پديده‌اي رشدي است که اگر دعوا کانون آن باشد، تأثيراتي بسيار مخرب خواهد داشت. شواهد تجربي نشان مي‌دهد که اکثر والدين از مشاجرات لفظي در حضور فرزندان خود خودداري مي‌کنند. اکثر والدين از تأثير احتمالي اين مشاجرات روي فرزندانشان آگاهي دارند و سعي مي‌کنند آن را در اتاقي ديگر و دور از فرزندانشان انجام دهند.نقش خانواده
خانواده در تعيين سبک و خطمشي زندگي، اخلاق، سلامت و عملکرد فرد در آينده، نقش بزرگي بر عهده دارد. از اين جهت عواملي چون شخصيت والدين، سلامت رواني و جسماني آن‌ها، شيوه‌هاي تربيتي اعمال شده در داخل خانواده، شغل و تحصيلات والدين، وضعيت اقتصادي و فرهنگي خانواده، محل سکونت خانواده، حجم و جمعيت خانواده، روابط اجتماعي خانواده و… در شکل گيري شخصيت فرزندان و سلامت رواني و جسماني آن‌ها، آينده شغلي، تحصيلي، اقتصادي، سازگاري اجتماعي و فرهنگي و حتي ازدواج فرزندان در آينده تأثير مي‌گذارد و به همين دليل است که روان‌شناسان اذعان دارند، اغلب افراد دچار مشکلات مختلف شخصيتي و رواني، که فاقد بهداشت و سلامت رواني هستند، از خانواده‌هاي ناسالم برخاسته‌اند. متأسفانه يکي از بزرگ‌ترين مشکلات اجتماعي در جامعه کنوني، ستيزه‌ها و تعارضات خانوادگي است که ارکان خانواده را متزلزل مي‌کند و سلامت رواني اعضاي آن را به خطر مي‌اندازد. بنابراين نهادي که وظيفه اصلي آن ايجاد روحيه و شخصيت سالم است، خود به عاملي براي اختلالات عاطفي، رفتاري و شخصيتي تبديل مي‌گردد. تعارضات خانوادگي را مي‌توان به دو دسته تقسيم کرد:
نوعي از اين تعارضات، اختلافات ميان زوجين است که موجب تزلزل روابط خانوادگي و تخريب روحيه زن و مرد و از جمله فرزندان مي‌شود. گاهي ميان فرزندان و پدر و مادر مشاجرات و اختلافاتي به وجود مي‌آيد که اين وضع با بزرگ‌تر شدن و کثرت فرزندان بارزتر مي‌شود.
جالب اينکه مطالعات متعدد جامعه‌شناختي و روان‌شناختي نشان مي‌دهد که علت اصلي اين‌گونه رفتارها را بايد در نوع رفتار والدين با يکديگر و اصول تربيتي‌شان در قبال فرزندان جستجو کرد. خشونت، فقدان تعادل رفتاري تربيتي، کمبود محبت و طرد فرزندان، تبعيض در بين فرزندان، اعتياد، فقر، عدم آگاهي والدين به نقش تربيتي خويش و ناديده گرفتن نيازهاي متناسب با روز کودک و نوجوان و غيره، از علت‌هاي اصلي تعارضات والدين با فرزندان و مشکلات فرزندان در برقراري ارتباط با همسرشان در آينده خواهد بود.
چنين کودکاني نمي‌توانند در تعارضات خود با همسر و خانواده همسر خود، مهارت‌هاي ارتباطي موثر را به کار برند و همين موضوع شايد بر تربيت فرزندشان نيز تأثير بگذارد. اين چرخه زماني مي‌تواند متوقف شود که در جايي در اين چرخه، مهارت‌هاي حل مسئله، کنترل خشم و هيجان آموزش داده شود
تأثير خانواده ناسالم
فرآوري: نسرين صفري
بخش خانواده ايراني تبيان
منبع:
سايت سلامت
سايت پزشکان ايران