نصرالله ميرزا افشار

از مجموعه مشاهير مدفون در حرم امام رضا(ع)

افشار-نصرالله ميرزا(1137-1160ه.ق)

نصرالله ميرزا دومين پسر نادرشاه افشار?مادرش دختردوم باباعلي بيک کوسه احمدلو افشار بود و د رسال1137ه.ق متولد شد.محمدکاظم مروي نام او را مرتضي قلي ذکر کرده است که بعد از فتح قندهار پدر وي را نصرالله ميرزا خواند.اولين بار از او در حوادث سياسي سال1145ه.ق ياد شده است.در اين سال نادر خود در غرب ايران بود و به نصرالله ميرزا دستور داد از خراسان راهي شيراز شود.او به لشکر پدر پيوست و با اينکه کم سن وسال بود به علت عدم حضوربرادر بزرگترش رضاقلي ميرزا?در جنگ ها اغلب عهده دار فرماندهي((باروبنه))بود.نصرالله در مراسم تاجگذاري پدرش در سال1148ه.ق حضورداشت.

 بعد از پايان مراسم?نادرشاه برادرش را به حکومت آذربايجان انتخاب کرد و نصرالله را به همراه دوازده هزار نيرو مأمور سرکوبي اکراد يزيدي کرد.شاهزاده پس از اين مأموريت در حدود قزوين به اردوي شاهي پيوست.او درفتح قندهار در1149ه.ق که نادر به فتح کابل مشغول بود?نصرالله همراه مومن خان مروي مأمور سرکوب فتنه غوريان و قلعه ضحاک شد و به آن سمت رفت.در فتح اين قلعه که در ميان کوهستان و داراي حصاربلندي بود؛لشکر همراه نصرالله دچار مشکلات فراواني شد و تا مرز شکست پيش رفت اما پايداري شاهزاده تحسين برانگيز بود و پيروزي را نصيب او نمود.همچنين ابراهيم هزاره?که از جمله سرکشان بود?توسط نصرالله سرکوب شد((وازنواحي قندهار تا سر حد کابل?دشمن و متمرد و سرکشي نماند....همگي در اطاعت و انقياد صاحبقران درآمدند)).درسال1151ه.ق قبل از حرکت نادربه هند?رضاقلي ميرزا به نيابت سلطنت انتخاب و نصرالله هم مفتخربه دريافت((افسرسربلندي))(جقه شاهي)شد و همراه پدر راهي هند گرديد.او در نبردهايي که در اين لشکرکشي صورت گرفت اغلب فرماندهي قلب سپاه رابرعهده داشت.بعد از تسليم شدن محمدشاه گورکاني?پادشاه هندوستان?نصرالله با دختر يزدان بخش?نوه اورنگ زيب(1068-1077ه.ق)ازدواج کرد تا حلقه پيوندي بين دو خاندان گورکاني و افشاري باشد.بنا به درخواست نادر?شاه گورکاني سرزمين هاي شرق رودخانه سند را به داماد خود نصرالله واگذارکرد.در راه بازگشت از هند?نصرالله در هرات از اردوي پدرجد او بعد از پايان زمستان راهي مشهد شد.در اين دوره رضاقلي به تدريج موردبي مهري پدر قرار گرفت و از منصب خود برکنار شد و نصرالله جاي او راگرفت؛تاجايي که وقتي نادر در اواخرسال1153ه.ق به سمت داغستان حرکت کرد?او را به عنوان حاکم خراسان و به قولي نايب سلطنت انتخاب کرد.در همين زمان اهالي آرال وخوارزم به سرکردگي نورعلي خان?فرزندابوالخيرخان والي قزاق وارتوق ايناق سربه شورش برداشتند و خيوه را تصرف کردند.نصرالله ميرزا با سپاهي که در اختيارش بود به قصدسرکوب اين شورش حرکت کرد.باشنيدن خبر اين لشکرکشي?ارتوق ايناق و ديگر شورشيان به پيشواز آمدند و در مرو خود را تسليم و تقاضاي عفو نمودند.با وساطت شاهزاده?آنها مورد بخشش قرارگرفتند و نصرالله?تعدادي از جوانان آن قوم رابراي سپاه نادر انتخاب کرد?اسرا را آزادساخت و تعدادي از خانواده هاي قوم تکه ويموت را به خراسان کوچاند و دوم جمادي الاول1154ه.ق به مشهدبرگشت.درسال1155ه.ق حاجي سيف الدين خان بيات به حکومت خراسان انتخاب ونصرالله به اردوي شاهي فراخوانده شد.او در جنگ هاي نادر با عثمانيان حضوري فعال داشت و چندين مأموريت مهم رابه انجام رساند.در سال1156ه.ق سام ميرزا?که ادعا داشت فرزندشاه سلطان حسين صفوي است و از طرف سلطان عثماني حمايت مي شد درداغستان شورش کرد و مردم اين ناحيه به همراه اهالي دربند و شيروان او را همراهي نمودند.نصرالله ميرزابه همراه فتحعلي خان افشار چرخچي?فرزند باباعلي بيک?از همدان مأمور فرونشاندن اين شورش شدند.آنها سام ميرزا را شکست دادند و بسياري از اهالي منطقه رابه اتهام شرکت درشورش?قتل عام کردند.درراه برگشت از اين مأموريت نصرالله به وسيله يکي ازاهالي لزکي درناحيه قره باغ مورد سوءقصد قرارگرفت ولي جان سالم به دربرد.نادر به شکرانه آن((شصت هزارتومان نقد و پانصدهزار خروار غله به فقراي مملکت عراق وآذربايجان و فارس تصرق))نمود.در سال1160ه.ق نادرشاه ازسمت کرمان راهي خراسان شد?در بين راه نصرالله ميرزا و شاهرخ ميرزا را که همراهش بودند به همراه باقي شاهزادگان و جواهرخانه و نفايس سلطنت روانه کلات کرد و خود به مشهد بازگشت.با کشته شدن نادر?درجب1160ه.ق?عليشاه نيروهايي رابراي تسخيرقلعه کلات روانه کرد.نصرالله به همراه دوتن ديگر از شاهزادگان قبل ازسقوط ثلعه به سمت مرو فرارکرد.کاظم بيک?برادرعليشاه?به تعقيب آنها پرداخت ولي موفقيتي به دست نياورد؛ اما دوست محمدچهچه اي?که ازخدمتکاران نصرالله بود?به تعقيب ادامه داد و امامقلي و شاهرخ ميرزا را دستگير کرد و قربانعلي نامي را به دنبال نصرالله فرستاد?قربانعلي در محلي به نام حوض سنگ به شاهزاده رسيد اما نتوانست او را متوقف کند.در بين راه جمعي از قراولان مروي به نصرالله برخوردند و او را به کلات بازگرداندند.او و برادر ديگرش اماقلي ميرزا را به مشهد آوردند و به دستور عليشاه کشتند.هفت تن از فرزندان وي نيز در کلات کشته شدند.نصرالله در اين زمان 23 سال بيشتر نداشت.

بخش حريم رضوي