بازار فاركس خوب یا بد؟
از سال 1876 ميلادي تا آغاز جنگ جهاني اول طلا پشتوانه پول و عامل ثبات قيمت ارز بود، سپس در سال 1944 به موجب توافقنامه bretton wood، نرخ پول هر كشوري در برابر دلار سنجيده و ارزش هر 35دلار معادل 1 اونس طلا در نظر گرفته شد.
در سال 1971 اين توافقنامه باطل شد، زيرا به علت رشد تجارت بين‌الملل، دلار آمريكا كه قابل تبديل به طلا نبود، سرمايه‌هاي كلاني را ايجاد كرد و نرخ ارزهاي تعيين شده را كاملا بي ثبات نمود ، بنابراين قرار بر اين شد كه ارزها با توجه به عرضه و تقاضاي بازار تعيين شوند و اين نقطه آغازين بازار فاركس بود.سرانجام در دهه 80، پيدايش رايانه‌ها موجب گسترش بازارهاي بين‌المللي در آسيا، اروپا و آمريكا شد. از سال 1998 اينترنت، دسترسي مردم عادي را به اين بازار راحت‌تر كرد و خريد و فروش از طريق اينترنت مورد استقبال فراوان معامله‌گران كشورها قرار گرفت.
فاركس مخفف كلمه Foreign Exchange و به معناي بازار جهاني خريد و فروش ارز و مجموعه‌اي است كه در آن مبلغ مشخصي از پول براساس ارز رايج كشور به ارز رايج كشور ديگر با نرخ مشخص و توافق شده و در تاريخ معين توسط تعدادي معامله‌گر تبادل ميشود. لذا با توجه به اهميت ارز در فعاليت هاي تجاري، عده اي يك جريان را به وجود آوردند تا به واسطه آن از فرصت تفاوت نرخ ارزها به نفع خود استفاده كنند.
فاركس مركز ثابت و جاي فيزيكي خاصي ندارد و در واقع شبكه‌اي به هم پيوسته از مراكز مهم مالي و بورس جهان است. اولين قدم براي آغاز فعاليت در بازار فاركس انتخاب يك كارگزار است كه واسطه بين بازار و معامله‌گران ميباشد مكانيزم انجام معاملات به اين صورت است كه معامله‌گران از طريق نرم‌افزاري كه كارگزار در اختيار آنها قرار مي‌دهد؛ سفارش خود را به كارگزار منتقل مي‌كنند و كارگزار موظف به انجام آن ميباشد. براي انجام معاملات ارزي مشتري بايد با يك كارگزار قرارداد بسته و مبلغي را به عنوان سپرده در بانكي كه كارگزار مشخص مي‌كند، سپرده‌گذاري كند. اين سپرده به عنوان پشتوانه انجام معاملات ميباشد و به نام خود مشتري تحت تصرف او مي باشد. در بازار فاركس ارزها به صورت جفتي معامله مي‌شوند، مانند EUR و USD و بخش عظيمي از معاملات ارزي در بازار فاركس مربوط به خريد و فروش نقدي و لحظه‌اي ارز (SPot) ميباشد
تعلل بانك مركزي در ارائه دستورالعمل به موقع و موثر سبب گسترش فعاليت هاي هرمي و تعطيلي اين بازار شد مهم‌ترين مراكز فاركس در كشورهاي (نيوزلند، استراليا، ژاپن، سنگاپور، بحرين، آلمان، سوييس، انگلستان، آمريكا) قرار دارد. امروزه سيستم فاركس تحسين همگان را برانگيخته، هرچند معاملات در بازار فاركس در گذشته از بزرگ‌ترين امتيازات بانك‌هاي انحصاري محسوب مي‌شد، در حال حاضر به لطف سيستم تجارت الكترونيك فراگير شده همچنين در حال حاضر بازيگران اين بازار علاوه بر بانك‌ها شركت‌هاي چندمليتي، تاجران، شركت‌هاي بيمه، شركت‌هاي صادرات و واردات، صندوق‌هاي بازنشستگي، سفته‌بازارن، كارگزاران و اشخاص حقيقي هستند.
در مورد اعتبار و جهاني بودن اين تجارت ميتوان گفت حدود 300دانشگاه معتبر در سراسر جهان به صورت تخصصي اين رشته را تدريس مي كنند كه از زيرشاخه‌هاي IT محسوب ميشود، حدود 30 كانال تلويزيوني به صورت زنده اخبار و وقايع اين تجارت را پوشش مي‌دهند كه يكي از معتبرترين آنها نيز از طريق اينترنت قابل دسترسي است.
اين بازار در مقايسه با ساير بازارها داراي مزايايي است كه در ذيل به تعدادي از آنها اشاره ميشود: 1 - ايمني در دادوستد: در اين بازار معمولا نقل و انتقال به‌صورت بدهكار و بستانكار شدن حساب معامله‌گران، كارگزاران و بانك‌ها انجام ميشود. 2 – عدم محدوديت زماني: عدم يك مكان فيزيكي، بازار فاركس را به يك بازار 24ساعته تبديل كرده است. 3 – عدم پرداخت هزينه بالا جهت معامله: كارگزاران بازار كميسيون دريافت نمي‌كنند، بلكه اختلاف قيمت خريد و فروش به عنوان درآمد آنها محسوب ميشود. 4 - خريد و فروش لحظه‌اي: در بازار فاركس فقط با يك كليك طبق قيمت همان لحظه مي‌توانيد اقدام به خريد و فروش نماييد 5 - سود در تمامي شرايط: نه تنها با بالا رفتن نمودار قيمت‌ها، كه حتي با پايين آمدن آن نيز مي‌تواند سود به دست آورد. فقط كافيست كه جهت و روند قيمت‌ها درست تشخيص داده شود.
6 - رشد تجارت الكترونيك: كارگزاران الكترونيكي 11% تبادلات بازار فاركس را به خود اختصاص داده‌اند. دايره معاملات روزانه بزرگ‌ترين بانك‌ها مانند دويچه بانك، باركلي بانك، يونيون بانك سوئيس، سيتي بانك فزاينده بوده است.
7 - جلوگيري از خروج سرمايه: انتقال سرمايه به خارج از كشور به خصوص انتقال سرمايه همراه با اقامت صاحبان‌شان، به گونه‌اي است كه به طور معمول برگشت پذيري مجدد به كشور خيلي سخت و حتي غيرممكن است لذا افراد مي‌توانند از داخل كشور ، از طريق بورس‌هاي بين‌المللي به انجام معاملات خود بپردازند .
8- قوانين انعطاف‌پذير سيستم معاملاتي: يك معامله در فاركس مي‌تواند به صلاحديد معامله‌گر از قبل براي زمان خاصي تعيين شود، به اين ترتيب هركس مي‌تواند براي فعاليت‌ها و معاملات آينده خود از قبل برنامه‌ريزي داشته باشد.
9- تازگي اطلاعات: اخبار به طور پيوسته در اختيار معامله‌گران قرار داده ميشود.
10- امكان توقف معامله: به لحاظ ماهيت الكترونيكي اين بازار، ميتوان در هر لحظه معامله را خاتمه دهد. بدان معني كه پس از رسيدن به سود مورد نظر يا شروع ضرر احتمالي، از معامله خارج گردد.
11- معامله با سبدي از ارزها: با توجه به مزاياي حاصل از اين بازار، بانك مركزي بايد شرايط لازم براي گسترش مبادله در اين بازار را توسعه دهد. توجه به اين بازار در كشور ما در دو زمينه بانكداري الكترونيك و بورس مي‌تواند فرصت‌هاي بسياري را در جهت افزايش بازدهي ايجاد نمايد.