امام زمان(عج) چند سال حکومت می کند؟
امام زمان (عج) چند سال حکومت مي کند؟
يکي از موضوعات مورد توجه در زمينه مهدويت، مدت زمان حکومت امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف است. روايات مختلفي در اين زمينه وارد شده است که هر يک مدت زمان حکومت را متفاوت با ديگري مطرح کرده است و كمترين آنها، هفت سال و بيشترين آنها، 309 سال (به مقدار توقف اصحاب كهف در غار) مي باشد.
هفت، هشت، نه، ده، نوزده، بيست، چهل و 309 سال، مدت زمان هايي هستند كه در روايات از آنها به عنوان مدت حكومت امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف ياد شده است.
در بسياري از رواياتي كه از طريق اهل سنت از پيامبر اعظم صلي الله عليه و آله نقل شده، مدت زمان حكومت مهدي(عج) هفت يا نه سال ذكر شده است. در يكي از اين روايات چنين آمده است: «زمين از ظلم و جور پر مي شود، آنگاه مردي از خاندان من قيام مي كند، او هفت يا نه [سال] حكومت مي كند و زمين را از عدل و داد آكنده مي سازد.» 1
علامه مجلسي(رحمة الله عليه) نيز برخي روايت هاي اهل تسنن را كه در آنها مدت حكومت امام مهدي(عليه السلام) هفت يا نه سال بيان شده است، نقل كرده اند؛ از جمله اين روايت که مي¬ گويد: «... پس خداوند مردي از عترت و خاندان مرا برمي انگيزد و زمين را از عدل و داد پر مي كند؛ چنان كه از ظلم و جور پر شده بود. ساكنان آسمان و زمين از او خشنودند، آسمان چيزي از بارانش را نگه نمي دارد و همه را پي در پي، فرو مي فرستد، زمين هيچ روئيدني را در خود نگه نمي دارد و همه را خارج مي سازد تا آنجا كه انتظار مي رود مردگان نيز زنده شوند، جهانيان هفت يا هشت، يا نه سال در اين وضع زندگي مي كنند.» 2
نعماني در آخرين باب كتاب خود (الغيبة)، چهار روايت، در زمينه مدت زمان حكومت امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف نقل كرده كه در همه آنها از نوزده سال يا نوزده و چند ماه سخن به بيان آمده است.3 وي در روايتي از امام صادق عليه السلام چنين نقل کرده است: «همانا قائم [بر او درود باد] نوزده سال و چند ماه حكومت خواهد كرد.»4
برخي روايات نيز مدت حكومت امام مهدي(عج) را چهل سال ذكر كرده اند. از جمله در روايتي كه از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله نقل شده، آمده است: «او چهل سال در روي زمين فرمانروايي مي كند.»5
امام حسن مجتبي عليه السلام نيز از پدر بزرگوارش نقل مي كند كه فرمود: «خداوند در آخرالزمان مردي را بر مي انگيزد... او زمين را از عدل، داد، برابري، نور و برهان پر مي كند... او [به مدت] چهل سال بر شرق و غرب عالم فرمانروايي مي كند. پس خوشا به حال كسي كه زمان او را درك كند و سخن او را بشنود.»6
برخي روايات، ابتدا مدت حكومت امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف را هفت سال اعلام كرده اند، ولي در ادامه يادآور شده اند كه هر يك سال از حكومت آن حضرت برابر با ده سال از سال هاي معمولي است. از جمله در روايتي آمده است که عبدالكريم خثعمي مي گويد، به امام صادق عليه السلام عرض كردم: «قائم ـ بر او درود باد ـ چند سال حكومت مي كند؟» و آن حضرت فرمود: «هفت سال، روزها و شب ها طولاني مي شوند تا آنجا كه هر سال از سال هاي او با ده سال از سال هاي شما برابري مي كند و بدين گونه مدت حكومت او با هفتاد سال از سال هاي شما برابر مي شود.»7
آخرين گروه از روايات، شامل رواياتي است كه مدت زمان حكومت امام مهدي(عج) را به تعداد سال هاي اقامت اصحاب كهف در غار، يعني 309 سال دانسته اند. در يكي از اين روايات كه از امام باقر عليه السلام نقل شده، چنين آمده است: «قائم مدت 309 سال حكومت مي كند، به تعداد سال هايي كه اصحاب كهف در غار خود درنگ كردند. او زمين را از عدل و داد پر مي كند، چنان كه ستم و بيداد پر شده بود».8
در حديث ديگري از امام باقر عليه السلام چنين آمده است: «به خدا سوگند مردي از ما اهل بيت سيصد سال به اضافه نه [سال] حكومت خواهد كرد، گويد: به آن حضرت عرض كردم: [و] اين كي خواهد شد؟ فرمود: پس از وفات قائم. به آن حضرت گفتم: قائم چقدر در عالم خود برپاست تا از دنيا برود؟ فرمود: نوزده سال از روز قيامش تا روز مرگش.»9
با توجه به اختلاف هايي كه در زمينه مدت حكومت امام عصر(عج) در روايات وجود دارد، عده اي از عالمان و محدثان شيعه و سني به توجيه اين اختلاف ها و جمع ميان روايات پرداخته اند. علامه مجلسي(ره) معتقد بود: «اخبار متفاوتي كه در زمينه مدت حكومت امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف وارد شده است، برخي بر همه مدت فرمانروايي آن حضرت، برخي بر زمان استقرار دولت او، برخي بر سال ها و ماه هايي كه در نزد ما وجود دارد و برخي هم بر سال ها و ماه هاي طولاني زمان ايشان حمل مي شود.» 10
نويسنده کتاب « الشيعة و الرجعة» نيز در اين باره مي نويسد: «اين اقوال در ظاهر متناقض هستند و به هيچ يك از آنها نمي توان اعتماد كرد. بله، روايت هفت سال در احاديث سنيان و اخبار ما (شيعيان) تكرار شده است و چه بسا اين روايت بر ديگر روايات ترجيح داشته باشد؛ زيرا اين روايت با برخي اخبار ما مطابق است كه مي گويند مراد از هفت سال، هفتاد سال است و آن حضرت با قدرت خداي تعالي پس از ظهور، اين مدت زندگي مي كند. يعني هر يك سال [از مدت زندگي ايشان] برابر با ده سال از سال هاي ما خواهد بود. اين موضوع در اخبار ما كه ائمه حديث و حافظان علم درايه و حديث آنها را نقل كرده اند، تبيين شده است.»11
آيت‌الله مكارم شيرازي نيز در اين باره چنين مي نويسد: «اگرچه درباره مدت حكومت او احاديث مختلفي در منابع اسلامي ديده مي شود كه از پنج يا هفت سال تا 309 سال (مقدار توقف اصحاب كهف در آن غار تاريخي) ذكر شده است كه در واقع ممكن است، اشاره به مراحل و دوران هاي آن حكومت باشد (آغاز شكل گرفتن و پياده شدنش پنج يا هفت سال و دوران تكاملش چهل سال و دوران نهايي اش بيش از سيصد سال! دقت كنيد)، ولي قطع نظر از روايات اسلامي، مسلم است كه اين آوازه ها و مقدمات براي يك دوران كوتاه مدت نيست؛ بلكه قطعاً براي مدتي است، طولاني كه ارزش اين همه تحمل زحمت و تلاش و كوشش را داشته باشد.»12
ابن حجر عسقلاني از علماي اهل سنت نيز درباره جمع روايات مدت حكومت مهدي موعود (عج)، چنين مي نويسد: «در نشانه هاي مهدي منتظر روايت هاي هفت سال بيشتر و مشهورتر هستند. بر فرض درستي همه روايت هاي [وارد شده در اين موضوع] مي توان آنها را اين‌گونه جمع كرد: حكومت او از نظر ظهور در قدرت متفاوت است. پس چهل سال ـ به عنوان مثال ـ به اعتبار همه مدت حكومت اوست. هفت سال و مانند آن به اعتبار نهايت ظهور و قدرت حكومت او و بيست سال و مانند آن نيز به اعتبار حد ميانه [ظهور و مدّت حكومت او] است.»13
بنابراين شايد بتوان گفت كه دوران زمامداري امام مهدي(عليه السلام) به طور خاص، يا كل مدت استمرار حكومت عادلانه اي كه پس از ظهور تشكيل مي شود، 309 سال است و ساير سال هايي كه در روايت ذكر شده است ـ بر فرض صحت روايات ـ ناظر به دوران هاي مختلف استقرار حكومت مهدوي از ظهور امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف تا تشكيل حكومت است؛ زيرا استقرار حكومت عادلانه در سراسر زمين پس از قرن ها حاكميت كفر و ظلم، نيازمند مجاهدتي طولاني و گسترده است و قطعاً حضرت مهدي(عج) بايد سال ها در جهان حضور داشته باشد تا بتواند به همه اهداف خود جامة عمل بپوشاند. از سويي ديگر نيز پذيرش اين مطلب كه مردم قرن ها براي تحقق عدل مهدوي در انتظار باشند و سختي ها و مشكلات بسياري را در اين راه تحمل كنند، ولي اين حكومت چند سالي بيشتر به طول نينجامد؛ بسيار دور از ذهن است.
نوشته زهرا رضاييان – گروه دين و انديشه تبيان
پي نوشت ها:
1. احمدبن حنبل، المسند، ج 3، ص 28.
2. بحارالانوار، ج 51، ص 104.
3. ر. ك: الغيبة، ص 331 ـ 332.
4. همان، ص 332، ح 4.
5. الزام الناصب، ص 304.
6. بحارالانوار، ج 52، ص 280.
7. همان، ص 337.
8. همان، ص 291.
9. الغيبة، ص 331ـ332، ح 3.
10. بحارالانوار، ج 52، ص 280.
11. طبسي نجفي، محمدرضا، الشيعة و الرجعة، ج 1، ص 225.
12. مكارم شيرازي، ناصر، حكومت جهاني موعود عجل الله تعالي فرجه الشريف ، ص 281.
13. المهدي، ص 242.