در افطاریها گوشت مرده نخورید
در افطاريها گوشت مرده نخوريد!
نصايح اخلاقي آيت الله مظاهري
خداوند متعال در ابتداي سوره مؤمنون، يکي از صفات مؤمنين را اعراض از «لغو» بر‌مي‌شمرد: «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ؛ الَّذينَ هُمْ في صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ؛ وَ الَّذينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ »[1]
بنابراين همه بايد لااقل در اين يک ماه، مراقب زبان خويش باشند و از گفتار لغو و بيهوده پرهيز نمايند. آيت الله العظمي آقاي اراکي مي‌گفتند به جهت کاري به مغازه يک نجار رفتم. در آخر کار گفت: آقا هرکس به مغازه من مي‌آيد، من نصيحتي از او مي‌گيرم، شما هم يک نصيحت بکنيد. آقاي اراکي مي‌گفتند به او گفتم: تقاضا دارم مواظب زبانت باش.
مراقبت از زبان خيلي مهم است. يک کسي آمد خدمت پيامبر اکرم«صلّي‌الله‌عليه‌‌وآله» گفت: يا رسول الله يک موعظه به من بکنيد. فرمودند: اگر بگويم گوش مي‌کني؟ گفت: بله. باز پيامبر فرمودند اگر بگويم گوش مي‌دهي؟ عمل مي‌کني؟ گفت بله. دفعه سوم باز پيامبر اکرم«صلّي‌الله‌عليه‌‌وآله» از آن عهد گرفتند عمل مي‌کني؟ بله. فرمودند: مواظب زبانت باش. براي اينکه اکثر مردم به خاطر زبان خويش به جهنم مي‌روند. اين حرف‌هاي بيهوده فشار قبر دارد. پيامبر اکرم«صلّي‌الله‌عليه‌‌وآله» جواني را داخل قبر گذاشتند. شرکت در دفنش کردند که مادرش آمد گفت: براي تو گريه نمي‌کنم، زيرا مي‌دانم پيغمبر اکرم «صلّي‌الله‌عليه‌‌وآله» تو را در قبر گذاشته‌اند و آمرزيده‌اي. اما مادر که رفت پيغمبر فرمودند: قبر چنان فشاري به او داد که زير منگنه الهي له شد. گفتند: يارسول الله خيلي آدم خوبي بود. فرمود: بله. اما «ما لا يغني» زياد داشت، يعني اين فشار قبر براي «ما لا يغني» بود. ممکن است بهشتي هم باشد اما اين اثر وضعي کردار و گفتار بيهوده را بايد تحمل کند.
مرحوم آيت الله العظمي اراکي پس از نصيحت کنترل زبان به آن نجار گفته بودند:
تو براي همه درب مي‌سازي، اگر مي‌تواني يک درب هم براي دل خودت بساز.
اين مکافات مربوط به کسي است که حرف بيهوده مي زده است. حساب دروغ و غيبت و تهمت و ... اينگونه نيست. دروغ هايي که در بازار و در معاملات گفته مي شود، حق الناس، کم کاري و بيکاري در اداره، گناهان بزرگي هستند که ارزش روزه را تباه مي کنند. گناه تحقير ارباب رجوع و توهين و بداخلاقي نسبت به او و فريب دادن ديگران جاي خود دارد.
کسي که در حين انجام وظيفه مشکل گشائي نمي کند و گره در کار ديگران مي اندازد را مي آورند صف محشر در حالي که چشم هاي او در گودي فرو رفته است و از ترس رنگ او پريده و در غل و زنجير اسير است، در پيشاني وي نوشته شده «ايس من روح الله»، خدا چنين کسي را رسوا مي کند و مي گويد: او خائن به من است. او خائن به پيغمبر است. خائن به اسلام عزيز است، براي اينکه مي توانست گره از کار مسلمان ها بگشايد، نگشود. اين گونه افراد نمي توانند اول افطار بگويند: «الهم لک صمت و علي رزقک افطرت و عليک توکلت»، اگر بتوانند بگويند نيز ارزش ندارد و خداوند ميزبان چنين اشخاصي نيست و لذا پاداشي نظير تقوا يا خود خداوند براي آنان در نظر گرفته نمي شود.
قرآن کريم مي‌فرمايد: «وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوه»[2] بسياري از مردم سر سفره افطار يا هنگام سحر، گوشت مرده مي‌خورند، زيرا يا غيبت مي‌شنوند يا مي‌گويند. بيائيد اين يک ماه به جاي «ما لا يغني» قرآن بخوانيم. دعا بخوانيم. به جاي اين تهمت‌ها، غيبت‌ها و شايعه‌ها، خودسازي کنيم.
غيبت هاي سياسي از خانه ها بيرون برود. الان در همه خانه ها غيبت ها و تهمت هاي سياسي و دامن زدن به شايعات رايج شده است. دو برادر بر سر اختلاف نظر سياسي مثل دو گرگ با هم مي جنگند. فتنه اي به پا شده است که اعضاي خانواده ها را به هم دشمن کرده است. بياييد در ماه مبارک رمضان اين فتنه را خاموش کنيم. قدري فکر کنيد. قدري از نفس خويش مواظبت کنيد. «تفکر ساعة خيرٌ من عبادة سبعين سنة»[3].
انسان بايد يک قانون مراقبه براي خودش درست کند و شب و روز از نفس خويش مراقبت نمايد. صاحب وسائل در کتاب «صوم» روايات فراواني نقل مي‌کند هرکه دروغ بگويد، روزه‌اش باطل است. هرکه غيبت کند، روزه‌اش باطل است. هرکه تهمت بزند، روزه‌اش باطل است. هرکه مالا يغني داشته باشد، روزه‌اش باطل است. اين بطلان اخلاقي است؛ يعني روزه‌اي که در آن غيبت بشود فايده ندارد و مقبول نيست.
پيغمبر اکرم«صلّي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم» در ماه شعبان براي اينکه مردم را مهيا کنند فرمودند همه بايد روزه بگيرند. به حکم پيغمبر اکرم«صلّي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم» همه روزه گرفتند. و فرمودند هرکه مي‌خواهد افطار کند از من بايد اجازه بگيرد. لذا دسته دسته مي‌‌آمدند اجازه مي‌گرفتند. پيغمبر اکرم«صلّي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم» اجازه مي‌دادند. يک پيرمرد آمد اجازه گرفت. گفت: يا رسول الله دو تا دختر هم داشتم حيا کردند و از خانه نيامدند. اجازه بدهيد آن دو نفر هم افطار کنند. فرمودند: تو روزه‌اي امّا اين دو تا دختر روزه نيستند. گفت يا رسول الله اينها مقدّسند. حرف شما را مي‌شنوند.
فرمودند: برو به آنها بگو استفراغ کنيد. دو لخته گشت متعفّن از دهان آن دو افتاد. آمدند خدمت رسول گرامي «صلّي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم». گفتند: يا رسول الله ما گوشت نخورده بوديم. حضرت فرمودند: مگر نخواندي «وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوه»[4]. لذا اين روايت‌ها اين معنايش است.
روزه صحيح فقهي قضا ندارد، کفّاره ندارد، اما روزه با غيبت، ديگر روزه نيست. با دروغ که ديگر روزه نيست.
مطلب مهم‌تر اينکه علاوه بر گوش و چشم و زبان، دل انسان هم بايد کنترل بشود. دل روزه‌دار بايد، کنترل داشته باشد. مرحوم آيت الله العظمي اراکي پس از نصيحت کنترل زبان به آن نجار گفته بودند: تو براي همه درب مي‌سازي، اگر مي‌تواني يک درب هم براي دل خودت بساز. روزي يکي از بزرگان اين داستان را روي منبر تعريف کرده بود. مرحوم آقاي زاهد که از بزرگان اهل معرفت بود، پاي منبر بلند بلند گريه کرده و گفته بود: آقا دل نداريم تا براي آن درب بسازيم. در ماه مبارک رمضان انسان بايد دل پيدا کند، سپس براي آن دل درب بسازد. تخيّل‌ها، وسوسه‌ها، تفکّرها، تفکّرهاي تخيّلي کنار برود. صاحب دل جايگزين آن شود. صاحب دل چه کسي است؟ «أَنَّ قَلْبَ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرَّحْمَن»[5]
چنين کسي مي تواند روز عيد از خدا خود خدا را عيدي بگيرد: «الصوم لي و انا اجزي به».
خدايا اين ماه مبارک رمضان فرصت بزرگي است، خدايا توفيق عمل به آنچه گفته شد به همه ما عنايت بفرما.
«و صلي‌الله علي محمد و آل محمد»
______________________
1. مؤمنون / 3-1
2. حجرات / 12
3. چهل حديث امام خميني(ره)، ص 191
4. حجرات/12
5. بحارالأنوار ج 55 ص 39
منبع: تابناک