انواع ادرارسوختگی در کودکان و درمان‌های خانگی

ادرارسوختگی معمولاً در بین نوزادان ۹ تا ۱۲ماهه اتفاق می‌افتد؛ اما هر زمانی که کودک پوشک استفاده می‌کند ممکن است چنین عارضه‌ای رخ دهد. خوشبختانه بیشتر موارد ادرارسوختگی، کوتاه‌مدت است و با درمان‌های خانگی برطرف می‌شود.

انواع ادرارسوختگی

ادرارسوختگی یا اگزمای پوشک دو نوع است:
. بثورات پوستی ناشی یا تشدید شده با پوشک
. بثورات پوستی که ربطی به استفاده از پوشک ندارند
همیشه هم والدین نمی‌توانند نوع و علت ادرارسوختگی را مشخص کنند. در بیشتر موارد فقط لازم است درمان‌های خانگی به کار گرفته شوند که در ادامه خواهیم گفت. اما اگر بثورات پوستی شدید بودند یا بدتر شدند باید کودک را پیش پزشک ببرید.

. بثورات پوستی ناشی یا تشدید شده با پوشک
ادرارسوختگی مرتبط با پوشک می‌تواند در اثر تحریک پوستی، یک عفونت قارچی و یا یک واکنش آلرژیک به وجود بیاید. اگر کودک چند بار اسهال شده باشد یا اخیراً آنتی‌بیوتیک مصرف کرده باشد ممکن است مکرراً دچار ادرارسوختگی مرتبط با پوشک شود.
درماتیت تحریکی عبارت پزشکی است که برای قرمزی و التهاب پوست در اثر هر محرکی (معمولاً ادرار یا مدفوع) به کار می‌رود. درماتیت تحریکی، معمول‌ترین علت ادرارسوختگی است که اغلب در ناحیه باسن، پایین شکم، اندام تناسلی و بالای ران‌ها دیده می‌شود و چین‌خوردگی‌های پوست معمولاً تحت‌تأثیر این عارضه قرار نمی‌گیرند.
علائم می‌توانند گوناگون باشند، از قرمزی و دردناک شدن نواحی از پوست که برآمده تا پوسته‌شدن تا بی‌قراری و گریه‌های کودک.
عفونت قارچی در صورتی ایجاد می‌شود که درماتیت تحریکی بیشتر از دو سه روز طول کشیده و مداوا نشده است. علائم درماتیت قارچی شامل قرمزی نواحی از پوست با تاول یا بدون تاول می‌شود که ممکن است پاره شده و پوسته شوند. عفونت‌های قارچی اغلب در چین‌خوردگی‌های پوست بین ران و بدن و چین‌خوردگی‌های پوست اطراف ناحیه تناسلی دیده می‌شوند.
واکنش آلرژیک نسبت به خود پوشک، علت کمتر شایع ادرارسوختگی است. علائم درماتیت تماسی آلرژیک شامل قرمزی و خارش و پوسته‌شدن پوست در ناحیه تماس با پوشک می‌شود. نواحی از پوست که با مواد رنگی پوشک در تماس‌اند ممکن است حساس شده و واکنش آلرژیک نشان بدهند. بعضی از پوشک‌ها ممکن است حاوی نگهدارنده باشند و باعث واکنش آلرژیک شوند.

. بثورات پوستی که ربطی به استفاده از پوشک ندارند
راش‌های پوستی غیرمرتبط با پوشک عوارض پوستی هستند که بر ناحیه پوشک اثر می‌گذارند؛ اما ناشی از پوشک نیستند و شامل سبوره، درماتیت آتوپیک، عفونت‌های باکتریایی، پسوریازیس، جرب و دیگر عوارض می‌شوند.
درماتیت سبوره‌ای یک عارضه پوستی است که باعث تکه‌هایی قرمز یا زرد و چرب روی پوست نوزادان می‌شود. این عارضه معمولاً در ناحیه چین‌خوردگی‌های بین ران و بدن رخ می‌دهد و ممکن است جاهای دیگر هم باشد؛ مثلاً پوست سر، صورت و گردن و یا دیگر چین‌خوردگی‌های پوست مثل زیربغل، داخل آرنج و پشت زانوها.
درماتیت آتوپیک که به آن اگزما نیز می‌گویند معمولاً در نواحی پوشک دیده نمی‌شود؛ زیرا در این قسمت‌ها به‌خاطر پوشک رطوبت جمع می‌شود. اگر ناحیه پوشک دچار درماتیت آتوپیک شود ممکن است علائمی مانند خارش‌های مکرر وجود داشته باشد.
عفونت باکتریایی عفونتی است که می‌تواند در ناحیه پوشک یا دیگر قسمت‌های بدن به وجود بیاید. این عفونت اغلب ناشی از باکتری‌هایی است که به طور طبیعی روی پوست زندگی می‌کنند. عفونت می‌تواند وقتی خراشی روی پوست ایجاد می‌شود رخ دهد. علائم این عفونت تاول و ضایعاتی به رنگ عسل است. این ضایعات ممکن است خارش‌دار و دردناک باشند. پزشک باید علائم کودک را بررسی کند.
پسوریازیس یک عارضه پوستی است که باعث تکه‌های قرمز یا نقره‌ای رنگ روی پوست می‌شود. در ناحیه پوشک ممکن است پوسته وجود نداشته باشد.
جرب یا گال یک عارضه به‌شدت خارش‌دار پوستی است که توسط مایت‌هایی که در زیر پوست لانه کرده‌اند ایجاد می‌شود. علائم جرب معمولاً ناگهانی ایجاد می‌شوند و شامل قرمزی و خارش روی شکم، زیر بغل و پاها و اندام تناسلی می‌شود. در نوزادان و کودکان، کف دست‌ها و کف پاها اغلب تحت‌تأثیر گال قرار می‌گیرد. این بیماری معمولاً همه اعضای خانواده را به یکباره درگیر می‌کند.

درمان کهیر پوشک

در بیشتر موارد می‌توانید اگزمای پوشک را در خانه درمان کنید. اما اگر شدید بود یا بدتر شد و علائم دیگری نیز وجود داشت، مثلاً تب یا خون در مدفوع، باید کودک را نزد پزشک ببرید.
درمان کهیر پوشک شامل ترکیبی از راهکارها می‌شود که با هم مؤثر خواهند بود:
. کودک را بدون پوشک باز بگذارید تا پوست خشک شود
. از پماد یا خمیری برای لایه دفاعی پوست استفاده کنید
. پوست را تمیز کنید و تمیز نگه دارید
. پوشک را مکرراً عوض کنید
پوشک نبندید. مؤثرترین شیوه درمان ادرارسوختگی، کاهش تماس پوست با ادرار و مدفوع است. یکی از راه‌ها این است که طی روز مکرراً کودک را باز بگذارید و اجازه دهید پوست در معرض هوا قرار بگیرد. وقتی کودک پوشک می‌پوشد، پوشک را مکرراً تعویض کنید (مثلاً هر دو سه ساعت یک‌بار و فوراً بعد از مدفوع کردن).
پماد و خمیرهایی که سد دفاعی برای پوست ایجاد می‌کنند می‌توانند برای پیشگیری از ادرارسوختگی مؤثر باشند. این پماد باید در هر بار تعویض پوشک استفاده شود. از وازلین هم می‌توانید استفاده کنید. نیازی نیست در هر بار تعویض پوشک، پماد یا خمیر را کاملاً تمیز کنید.
لوسیون‌ها و کرم‌ها به اندازهٔ خمیر و پماد مؤثر نیستند و توصیه نمی‌شوند. ضمناً محصولات حاوی نگهدارنده و عطر یا دیگر افزودنی‌ها نیز توصیه نمی‌شوند؛ زیرا پوست را بیشتر تحریک می‌کنند.
بیشتر پوشک‌ها حاوی ترکیباتی مانند زینک اکساید و پترولیوم هستند که یک سد دفاعی در برابر رطوبت پوشک ایجاد می‌کنند. بعضی از پوشک‌ها حاوی لانولین، پارافین و یا دایمتیکون نیز هستند. پترولیوم سفید که به نان وازلین معروف است، یک راهکار کم‌هزینه می‌باشد.
پودر به‌طورکلی به‌عنوان درمانی برای ادرارسوختگی توصیه نمی‌شود؛ زیرا ممکن است کودک تصادفاً آن را استشمام کند.
درمان‌های ضدقارچ زمانی تجویز می‌شوند که تشخیص داده شود کودک دچار یک عفونت قارچی شده است. این نوع درمان بدون مشورت با پزشک توصیه نمی‌شود. درمان‌های ضدقارچ به‌صورت پماد و پودر و کرم وجود دارند و معمولاً لازم است دو تا سه بار در روز استفاده شوند تا عارضه برطرف شود.
پماد استروئید مربوط به زمانی است که پوست کودک به‌شدت ملتهب شده و پزشک تشخیص می‌دهد که هیدروکورتیزون یک درصد تجویز کند. این پماد به‌صورت لایه‌ای نازک روی پوست و روزی دو بار اما نه بیشتر از یک هفته استفاده می‌شود. استروئیدهای قوی‌تر برای کودکان توصیه نمی‌شوند، مگر اینکه پزشک لازم بداند.
آنتی‌بیوتیک‌ها در صورتی استفاده می‌شوند که کودک دچار علائم عفونت پوستی باشد که باید به تشخیص پزشک انجام شود. در صورت نیاز، پزشک آنتی‌بیوتیک موضعی یا خوراکی تجویز می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌های بدون نسخه توصیه نمی‌شوند؛ زیرا حاوی عناصری مانند نئومایسین و باسیتراسین هستند که خیلی از بچه‌ها به آنها حساسیت دارند.

پیشگیری از ادرارسوختگی

. مشخص نیست از جهت پیشگیری از ادرارسوختگی کدام‌یک بهتر است: پوشک پارچه‌ای یا یک‌بارمصرف. به هر صورت لازم است پوشک کودک مکرراً تعویض شود تا پوست تماس کمتری با ادرار یا مدفوع داشته باشد.
. طی یک دوره ادرارسوختگی توصیه می‌شود از پوشک یکبار مصرف استفاده شود؛ زیرا این پوشک‌ها بسیار جاذب هستند و جوری طراحی شده‌اند که تماس پوست با رطوبت را به حداقل برسانند.
. اگر از پوشک‌های پارچه‌ای استفاده می‌کنید باید آن را با آب داغ و صابون بشویید.
. پوست ناحیه پوشک را به‌آرامی و بادقت تمیز کنید. زیاد تمیزکردن می‌تواند تحریک پوستی را بدتر کند و التیام را به تأخیر بیندازد. پوست کودک را به‌آرامی با آب گرم بشویید، اغلب همین کافی است. اگر از صابون استفاده می‌کنید، نوع بدون عطر صابون باشد.
. اگر از دستمال مرطوب استفاده می‌کنید از نوع بدون الکل و بدون عطر باشد؛ چون پوست را تحریک می‌کند و ممکن است باعث ایجاد زخم شود. اگر به نظر می‌رسد بثورات پوستی کودک بهتر نشده باید استفاده از دستمال مرطوب را متوقف کنید؛ چون خیلی از این محصولات باعث واکنش‌های آلرژیک می‌شوند. مدفوع خشک شده روی پوست را به‌آرامی با پنبه و یک روغن مناسب پاک کنید.

چه زمانی باید کودک را نزد پزشک ببرید؟

اگر کودک دچار تب شد یا در مدفوعش خون دیدید، الگوی کثیف کردن پوشکش عوض شد (مثلاً یبوست، اسهال یا تکرر ادرار داشت) یا دچار هر علامت جدیدی دیگری شد باید او را پیش پزشک ببرید.
اگر ادرارسوختگی کودک بعد از دو سه روز بهتر نشد یا تاول و زخم ایجاد شد باید کودک را پیش پزشک ببرید.

---