سال تحصیلی جدید به سبک فلسطینیان

آغاز فصل تحصیلی در سراسر دنیا یک رویداد ویژه است که همیشه با خود هیجان، شادی و نوعی دلهره، اضطراب و دلتنگی را خصوصا برای سال اولی‌ها به همراه دارد. شهر غزه، معلمان و دانش‌آموزان آن هم از این قاعده مستثنی نیستند. اکنون در روزهای آغازین فصل تحصیلی جدید به سر می‌بریم و دانش‌آموزان در سرتاسر جهان سرگرم تهیه کیف و کتاب و لوازم‌التحریر هستند. اما در غزه وضعیت متفاوت است و دانش‌آموزان و معلمان غزه حال و هوای متفاوتی دارند. آن‌ها سال قبل به طور کامل از حق تحصیل محروم بودند و امسال سال نیز مشخص نیست چه وضعیتی داشته باشند. این گزارش به دو قسمت تقسیم شده که در بخش اول آن ‌به حال و هوای این روز‌های معلمان، والدین و دانش‌آموزان غزه و در بخش دوم به پشت‌پرده دلیل حمله هدفمند به مدارس غزه ‌می‌پردازیم.

رویده عامر، معلم؛ دلتنگ باز شدن مدارس

به عنوان یک معلم، دلم برای شروع سال تحصیلی جدید تنگ شده و خودم را شیبه دانش‌آموزانی احساس می‌کنم که منتظر بازشدن مدرسه هستند. هیجان زیادی برای دیدار با دانش‌آموزان کلاسم دارم. در دو هفته گذشته مشغول تهیه لوازم التحریر، هدایا و تجهیزاتی بودم که یک برنامه مطالعاتی جدید، سخت ولی سرگرم کننده را برای دانش‌آموزانم تدارک ببینم.

در سال‌های قبل، روزهای قبل از شروع مدرسه برای والدین بسیار خاطره‌انگیز بود. بازارها از هیاهوی و جیغ‌ و داد بچه‌هایی که با پدر و مادر‌های خود برای تهیه لباس فرم مدرسه و لوازم‌ا‌لتحریر آمده‌ بودند لحظه‌ای آرام نمی‌گرفت. تا همین پارسال، غزه مغازه‌های لوازم التحریری بسیار معروفی داشت که آرزوی هر کودکی خرید لوازم از آنجا بود.

روز اول مدرسه همه بچه‌ها بشاش و خوشحال بودند و صورت‌های آن‌ها مثل خورشید می‌خندید و می‌درخشید. سال‌های قبل من برای شروع فصل مدرسه لباس جدید می‌خریدم، چراکه دوست داشتم شاگردانم من را پس از سه ماه تعطیلات تابستانی، در بهترین وضعیت ببیند.

اما جنگ هیچ چیز از این شرایط باقی نگذاشت و ما هنوز نمی‌توانیم باور کنیم که همه چیزمان را در جنگ غزه از دست داده‌ایم. در این روزها، والدین و دانش‌آموزانی غمگین‌اند و حداقل 625000 کودک از بازگشت به مدرسه جا‌مانده‌اند.

لینا السعدی، مادر؛ در حسرت دیدن کنزی در لباس فرم

لینا به من ‌می‌گوید:«از اوایل آگوست که تعطیلات تابستانی تمام شده گریه امانم نمی‌دهد». او چهار فرزند دارد که قرار بود این روز‌ها برای رفتن به مدرسه آماده شوند. او بیش از همه نگران دختر کوچکش «کنزی» است که امسال قرار بود کلاس اولی شود. لینا این روز‌ها به این فکر می‌کند که کنزی در لباس فرم مدرسه چه شکلیست و حسرت اینکه هر روز صبح موهای او را قبل از رفتن به مدرسه شانه کند در دلش مانده است. اما این ابر رویاپردازی به سرعت رد شدن یک جنگنده از بالای سر لینا فرو می‌ریزد‌ و به دنیای واقعی بر می‌گردد. آن‌ها امروز در چادر زندگی می‌کنند و دختر کوچولو بیشتر روز خود را مشغول خاک بازی و سه پسرش به دنبال آب‌ هستند! ‌آن‌ها تحصیلات، زندگی و هر آنچه را که دوست دارند از دست داده‌اند.

مادرانی مثل لینا در غزه فراوانند، سمر برباخ یکی دیگر از آن‌ها است. در مقایسه با لینا او شرایط سخت‌تری دارد چرا که اصلا نمی‌داند دختر و پسرش (ماسا و سعید) که قرار بود امسال بر نیمکت کلاس‌های دوم و سوم دبستان بنشینند، کجا هستند و چه می‌کنند... آن‌ها مدتی است گمشده‌اند.

ریما الکرد، دانش‌آموز: دل تنگ معلم ریاضی

ریما 11 ساله دانش‌آموز کلاس هفتم است و این روز‌ها بیش از همه‌چیز دلتنگ سلما، معلم ریاضی‌اش است. او سلما را خیلی دوست دارد چراکه بسیار مهربان است و در پایان هر سال تحصیلی هدایایی به شاگردانش هدیه ‌می‌دهد.

«دلم برای دور‌همی‌های زنگ تفریح تنگ شده... این جنگ خیلی طولانی شده... مادرم هر روز می‌گه که به زودی جنگ تموم میشه، اما اینطور نیست. دعا می‌کنم جنگ تموم بشه تا بتونم برگردم رفح... برگردم خون‌مون... من کلاس‌های درسی که تو چادر تشکیل میشن رو دوست ندارم... من فقط مدرسه رو دوست دارم و اونجا درس‌رو می‌فهمم... امیدوارم جنگ خیلی زود تموم بشه»

نسل‌کشی دانش و معرفت

اگرچه تا این لحظه موفق نشدم که معادلی فارسی برای کلمه Scholasticide پیدا کنم چرا که این واژه جدیدا ساخته شده و برای شرایط خاص سیستم آموزشی در غزه به کار‌می‌رود. اما از پسوند -cide می‌توان گفت که هرچه که هست ارتباطی با کشتن دارد... مثل Genocide  که برای نسل‌کشی و Suicide که برای خودکشی استفاده می‌شود. این لغت که در زبان انگلیسی مترادف با educide  و یا epistemicide بوده که معنای تحت‌الفظی آن‌ها معادل با تحصیل‌‌کشی و معرفت‌‌کشی است و اولین بار در سال 2003 و پس از تهاجم نامشروع آمریکا و متحدانش به عراق استفاده شد. اما Scholasticide یا مدرسه‌کشی به معنای اقداماتی هدفمند برای جلوگیری از فراگیری دانش به کار می‌رود، مسئله‌ای که به وضوح در فلسطین مشهود است.

اما چرا می‌گوییم مشهود است؟ تا لحظه نگارش این مطلب بیش از 85 درصد (477 از 564) از ساختمان های مدارس غزه بر اثر بمباران مداوم اسرائیل ویران شده است. دانش آموزان از یک سال تحصیلی کامل محروم شده‌اند و اکنون جهان سال تحصیلی جدیدی را بدون غزه آغاز می کند.

به طور کلی در این جنگ که در آستانه یک‌سالگی آن هستیم، فضاهای یادگیری و آموزشی که از اکثر آن‌ها به عنوان پناهگاه آوارگان غیرنظامی استفاده می‌شود به اهدافی ثابت برای جنگنده‌ها و بمب‌های رژیم صهیونیستی تبدیل‌ شده‌اند.

تخریب عامدانه سیستم آموزشی غزه نه تنها آینده صدها‌هزار کودک فلسطینی، بلکه عملکرد سازمان‌های بین‌‍‌‌المللی، نحوه اجرا و نظارت بر اجرای حقوق بشر‌دوستانه بین‌المللی، حقوق بشر را نیز تهدید می‌کند. ظاهرا جامعه جهانی اگرچه آرام اما در نهایت مسائل غیر‌قابل قبولی مثل قتل عام بیش از 16000 کودک فلسطینی را می‌پذیرد. عادی‌سازی خشونت علیه مدارس نشان از بحران عمیقی در ارزش‌های جهانی دارد، جایی که هیچ ضمانتی برای حمایت از بی‌گناهان وجود ندارد و ساختار اخلاق و انسانیت در حال فروپاشی است.

رژیم صهیونیستی در حالی به تخریب مدارس می‌پردازد که کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو و پروتکل‌های الحاقی آن را تصویب کرده که طبق آن‌ها حمله به مدارس یک نقض فاحش حقوق‌بشر به حساب می‌آید. بر اساس داده های جمع آوری شده توسط یونیسف، تا 6 ژوئیه، 318 مدرسه در نوار غزه به طور مستقیم هدف قرار گرفته‌اند.

طبق اعلامیه جهانی حقوق بشر، حق تحصیل من جمله حقوقی است که حتی در زمان جنگ نیز لازم الجراست. اما چگونه می‌توان این حق را برای کودکان فلسطینی تضمین کرد در حالی که اکثر مدارس ‌آن‌ها به خرابه‌هایی غیرقابل استفاده تبدیل شده‌اند؟

بر اساس گزارش ائتلاف جهانی برای محافظت از آموزش در برابر حمله (GCPEA)، اقداماتی که سیستم آموزشی و مدارس را هدف قرار می‌دهند نسبت به سال‌های 2022 و 2023 نزدیک به 20 درصد افزایش یافته است.

اینطور که به نظر می‌رسد که جامعه‌بین‌المللی هیچ اراده‌ای برای نظارت اجرای مقررات و جلوگیری از نقض فاحش حقوق بشر‌دوستانه بین‌المللی و به ویژه کنوانسیون ژنو ندارد. قوانینی که بیش از 190 کشور آن را تصویب کرده‌اند و یکی از مهم‌ترین آن‌ها «‌الزام حفاظت از جان غیر‌نظامیان بویژه کودکان در جریان درگیری‌های مسلحانه است».

با این حال، نظارت بر اجرای این قوانین حداقل در حمایت از کودکان غزه به طور کامل شکست خورده است. باید به یاد بدانیم که اگرچه آتش‌بس، کمک‌های بشردوستانه و... ضروری هستند اما به هیچ‌ وجه جایگزین اقدامات قاطع جامعه‌بین‌المللی برای اجرای مفاد حقوق‌بین‌الملل نبوده و نخواهند بود.

جامعه بین‌المللی با سکوت و اقدامات منفعلانه در مقابل نقض قوانین بین‌المللی، فرسایش آن‌ را عادی و پذیرش هنجارشکنی در جهان را تقویت می‌کند. امروز در غزه فجایعی را می‌بینیم که هدف تشکیل سازمان‌ملل و شورای امنیت جلوگیری از آن‌ها بود. زمانی که هدف قرار دادن مدارس به طور فزاینده‌ای قابل قبول می‌شود، خیانتی اساسی به اصول اصلی ‌حقوقی بین‌المللی و حمایت از غیرنظامیان صورت گرفته است.

مردم در سرتاسر دنیا مخالفت خود با اقدامات رژیم صهیونیستی و اعتراض خود به مجامع بین‌المللی را نشان داده‌اند. اکنون توپ در زمین دولت‌مردان بوده و جان کودکان غزه در دستان دولت‌مردان کشورهایی است که چشمان خود را بر کابوس کودکان غزه بسته‌اند.

منابع:

https://www.aljazeera.com/features/longform/2024/9/4/back-to-school-but-not-for-the-625000-students-of-gaza

https://www.aljazeera.com/opinions/2024/9/6/scholasticide-must-not-be-normalised

https://en.wikipedia.org/wiki/Scholasticide

---