راه طولانی انقلاب 57 تا تشکیل کشوری اسلامی

 

امکان تمدن سازی

امکان تولد تمدن نوین اسلامی است و اینکه آیا اساساً امروز ظرفیت یا بضاعت لازم برای قدم نهادن در مسیر شکل گیری تمدن نوین اسلامی هست یا خیر؟ بنده در همین حد عرض می کنم که آرمان دست یابی مجدد به تمدن اسلامی، یک آرمان قدیمی است، لکن در هیچ دوره ای از تاریخ مانند این دوره، این آرمان برای مسلمانان قابل وصول تلقی نشده است. علت اصلی این اتفاق نیز به پیروزی انقلاب اسلامی، مقاومت چهل ساله آن در برابر فشارهای عظیم غرب و پیشرفت هایی برمی گردد که در عرصه های گوناگون به ویژه در عرصه علمی در جمهوری اسلامی صورت گرفته است.

مراحل تمدن سازی اسلامی

مرحله اول: انقلاب اسلامی
 ما ملت مسلمانى هستيم. اين ملت، با اراده‏‌ى راسخ عمومى توانسته است يك نظام مطابق با ايمان و اعتقاد خود را در اين كشور سر كار بياورد. هدف اين نظام چيست؟ هدف اين ملت چه بود؟ هدف اين بود كه اين كشور با اين نظام بتواند از همه‏ى خوبى‏ها و پيشرفت‏ها و خيرات و بركاتى كه خداى متعال به ملتهاى مؤمن وعده داده است، برخوردار شود؛ يعنى يك كشورِ اسلامى بشود.(28/5/84)

براى اين كه اين كار تحقق پيدا كند، در درجه‏ى اول ما يك حركت انقلابى لازم داشتيم؛ براى اين‏كه بناى ضايع و پوسيده و كج و بدبنيان رژيم‏هاى است

مرحله دوّم: تشکیل نظام اسلامی
بعد از آن كه اين حركت عظيم را ملت عزيز ما انجام داد، حركت بعدى اين بود كه يك نظام اسلامى يعنى ترتيب اداره‏ كشور، همان‏طورى كه اسلام گفته است- در اين كشور به وجود بياوريد. اين كار را هم ملت ما با موفقيت انجام داد. قانون اساسى تنظيم شد؛ آرايش و چينش سياسى به وجود آمد؛ مردم‏سالارى دينى بر اين مملكت حاكم شد و مردم مسؤولان كشور را- از رهبرى گرفته تا رياست جمهورى تا ديگر مسؤولان- مستقيم يا غير مستقيم انتخاب مى‏كنند. دين، مايه و پايه و محور قانون و اجرا در اين كشور است. حركت مردم به سمت اهداف و آرمانهاى دينى است؛ اين معناى نظام اسلامى است؛ اين تحقق پيدا كرد؛ ليكن كافى نيست.(28/5/84)


مرحله سوّم: تشکیل دولت اسلامی
قدم بعدى- كه از اينها دشوارتر است- ايجاد دولت اسلامى است. دولت نه به معناى هيأت وزيران؛ يعنى مجموعه‌ى كارگزاران حكومت؛
بعد از آن كه نظام اسلامى پيش آمد، نوبت به تشكيل دولت اسلامى به معناى حقيقى مى‌رسد؛ يا به تعبير روشن­ تر، تشكيل منش و روش دولتمردان- يعنى ماها- به گونه اسلامى؛ چون اين در وهله­‌ى اول فراهم نيست؛ بتدريج و با تلاش بايد به وجود آيد. مسؤولان و دولتمردان بايد خودشان را با ضوابط و شرايطى كه متعلق به يك مسؤول دولت اسلامى است، تطبيق كنند. يا چنان افرادى- اگر هستند- سر كار بيايند؛ يا اگر ناقصند، خودشان را به سمت كمال در آن جهت حركت دهند و پيش ببرند.(21/9/80)

مرحله چهارم: تشکیل کشور اسلامی
مرحله‌ى چهارم- كه بعد از اين است- كشورِ اسلامى است. اگر دولت به معناى واقعى كلمه اسلامى شد، آن‌گاه كشور به معناى واقعى كلمه اسلامى خواهد شد؛ مستقر خواهد شد؛ تبعيض از بين خواهد رفت؛ فقر به­ تدريج ريشه‌كن مى‌شود؛ عزّت حقيقى براى مردم به وجود مى‌آيد؛ جايگاهش در روابط بين‌الملل ارتقاء پيدا مى‌كند؛ اين مى‌شود كشور اسلامى.(12/9/79)

مرحله پنجم: تشکیل دنیای(امّت، تمدن) اسلامی
از اين مرحله كه عبور كنيم، بعد از آن، دنياى اسلامى است. از كشور اسلامى مى‌شود دنياى اسلامى درست كرد. الگو كه درست شد، نظايرش در دنيا به وجود مى‌آيد.(12/9/79)

فرآيند تحقّق نظام اسلامى، همين‌طور قدم به قدم به نتايج نهايى خود نزديك مى‌شود. نمى‌شود توقّع داشت كه من و شما خود را اصلاح نكنيم؛ اما دنيا را اصلاح كرده باشيم يا كشور، اسلامى شود؛ نه. ما بايد به خود بپردازيم. پس يكى از چيزهايى كه ما لازم داريم، استقامت و پايدارى است. استقامت، يعنى مسير و جهتگيرى را گم نكنيم و مرتب خطاها را اصلاح كنيم و از اين‌كه به ما بگويند خطا كرده‌ايد، بدمان نيايد.(21/9/80)

چالش ها و موانع تمدن سازی نوین اسلامی

در راه ایجاد و توسعه تمدن نوین اسلامی مشکلاتی وجود دارد که غلبه بر آنها مشکل است. نمونه هایی از این گونه مشکلات که می توان آنها را چالش قلمداد کرد عبارتند از:

فرهنگ مهاجم غربی: تهاجم فرهنگی از جمله مهمترین چالش ها در روند استقرار تمدن نوین اسلامی در جامعه است. فرهنگ و تمدن غربی که با تکیه بر ابزارها و امکاناتی که در قرون اخیر بدان دست یافته است در تلاش است که بتواند سیطره فرهنگی خود را بر تمام جوامع بشری افکند. بدین روی تمدن غربی در تلاش است فرهنگ مادی صرف که همه چیز را در مادیات و منافع دنیوی می بیند در تمام جوامع تبدیل به فرهنگ غالب نموده و راه را بر هر نوع بدیلی ببندد. چالش جدی تمدن نوین اسلامی در تقابل با این تهاجم فرهنگی و بیرون راندن آن از لایه های مختلف اجتماع است.

اختلاف افکنی در میان مسلمانان: چالش بسیار جدی که امروزه اکثر کشورهای اسلامی با آن دست و پنجه نرم می کنند اختلافات قومی و مذهبی است. این مساله قرن هاست که به طرق مختلف ایجاد گردیده و بر آن دامن زده شده است. در صورتی که وحدت در میان مسلمانان جاری گردد تحقق تمدن نوین اسلامی با سرعت بسیار بیشتری امکان پذیر خواهد بود.

مشکلات اقتصادی جوامع مسلمان: وضعیت اقتصادی و معیشتی جامعه همواره دغدغه اصلی متولیان و آحاد مردم بوده است. در واقع در صورتی که این مولفه با مشکل روبرو شود تاثیر فروانی بر سایر جنبه های مادی و معنوی جامعه خواهد گذاشت. احادیث فراوانی درباره فقر در کتب حدیثی موجود است و توجه به باب های مربوط به امر تجارت و مسائل مالی در احکام فقهی نشانگر اهتمام خاص اسلام بر این مساله بوده است. فرهنگ سازی و ایجاد تمدن نوین جز بر پایه ساخت های اقتصادی که توان اجرای آنها را داشته باشد امکان پذیر نخواهد بود. منظور از این بحث رفاه کامل مادی جامعه نیست، بلکه ایجاد ثبات اقتصادی و جلوگیری از برهم ریختگی در این حوزه کمک زیادی بر پیشبرد اهداف فرهنگی خواهد نمود.

---

پی نوشت:
درسگفتار فلسفه تمدن نوین اسلامی، رضا غلامی جلسه دوم، ضرورت، تمایزات، تعریف و مراحل تمدن توین اسلامی، مورخ ۲۷/۴/۹۶
مقاله آسیب شناسی، چالش ها و موانع تمدن نوین اسلامی به قلم ابوذر طوقانی به نقل از درگاه خدمات فرهنگی تبلیغی حرم مطهر امام رضا علیه السلام | رضوان علم 
فرايند پنج گانه تحقّق اهداف انقلاب اسلامي در نگاه رهبر انقلاب سایت مشرق