استدراج در نعمت

 آنچه در اينجا مهم و تأثيرگذار است واكنش انسان در برابر نعمت هاست. اگر وفور نعمت باعث غفلت و دور شدن انسان از خداوند و دل سپردگي به متاع دنيا و اعراض از آخرت و يا موجب طغيان و سركشي انسان گردد، اين به گونه اي قرار گرفتن در مسير استدراج است و تداوم مستمر آن به هلاكت مي انجامد. خداوند در قرآن كريم مي فرمايد: «إِنَّ اْلإِنْسانَ لَيَطْغي‏ أَنْ رَآهُ اسْتَغْني‏» «حقا كه انسان همين كه خود را بي نياز پندارد سركشي مي كند».(سوره علق، آيه 6 و 7).
اگر وفور نعمت موجب شد كه انسان در خود احساس بي نيازي، استغناء داشته باشد او در حقيقت با سوء اختيار خود در دام سنت استدراج قرار گرفته است. اما اگر نعمت الهي موجب غفلت و دوري انسان از خداوند نشد بلكه حالت خضوع و كرنش انسان در برابر خداوند افزونتر شد و به انجام كارهاي نيك مبادرت ورزيد، اين نشانه رحمت و مهرباني افزون خداوند است.
شاهد بر بيان فوق روايت امام صادق(ع) مي باشد. سماعه بن مهران مي گويد: از امام صادق(ع) درباره آيه «سنستدرجهم من حيث لا يعلمون» سؤال كردم، حضرت فرمودند: مراد از استدراج در آيه، آن است كه بنده خدا گناهي مرتكب مي شود و در پي آن، نعمت جديدي به او عطا گردد كه وي را مشغول كرده و از استغفار از گناه، باز دارد.(به نقل از «تفسير راهنما»، ج 6، ص 360، اكبر هاشمي رفسنجاني، دفتر تبليغات حوزه علميه قم).
بنابراين اينكه نعمتي رحمت يا استدراج تلقي شود، منوط به واكنش و عكس العمل انسان در برابر آن نعمت دارد.
اگر برخورداري از آن نعمت انسان را از استغفار از گناهان گذشته بازداشت و موجب غفلت و دوري انسان از خداوند شد، اين از سنت استدراج است.

---

منبع :پرسمان/معارف