چیزی جز زیبـایی ندیدم

آن‌طور که آستان‌نیوز، سایت داخلی آستان قدس رضوی از جزئیات مراسم دیروز گزارش داده، آیین رونمایی از نگاره «عرش بر زمین (گودی قتلگاه)»، اثر اهدایی محمود فرشچیان؛ استاد برجسته نگارگری کشور با حضور تولیت آستان قدس رضوی در موزه قرآن و نفایس این آستان مقدس برگزار شد. در این مراسم پس از سخنان کوتاه سیدابراهیم رئیسی تولیت آستان قدس رضوی، محمد هادی زاهدی، رئیس کتابخانه‌ها و موزه‌ها و اسناد آستان قدس رضوی نیز با اشاره به این‌که آستان قدس رضوی منبع و منشا فیض و الهام است، گفته: هنرمندان در آفرینش ثروت‌های مادی و معنوی نقش بسیار زیادی دارند و آستان قدس رضوی تمام تلاش خود را برای تکریم آثار هنرمندان می‌کند.

در این مراسم که به همت سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و با حضور جمعی از مسئولان این مجموعه بزرگ موقوفاتی و فرهیختگان اهل هنر و معرفت برپا شد، از چند اثر دیگر نیز رونمایی شد اما طبعا گل سرسبد آثار، تابلوی بسیار نفیس عرش بر زمین بود که استاد فرشچیان آن را به سبک نگارگری و با تکنیک اکریلیک روی مقوای بدون اسید در ابعاد: 5/101×82 سانتی مترمربع در مدت بین 8 تا 10 ماه در سال 1395 خلق کرده و در سال جاری به موزه آستان قدس رضوی اهدا کرده است.

این تابلو بازگوکننده واقعه عاشورا و صحنه تأثرانگیز وداع حضرت زینب(س) با پیکر مطهر امام حسین(ع) در گودی قتلگاه است که سوگواری فرشتگان همراه با حضرت زینب(س) محیطی غمبار را در آن به تصویر کشیده است. در این تابلو هر قسمت، خود به‎تنهایی یک تابلوی مجزا است که نقطه طلایی آن، در محل تلاقی حضرت زینب(س) و پیکر مطهر حضرت امام حسین(ع) است.

در حال حاضر 17 اثر ارزشمند که توسط این استاد پرآوازه هنر نگارگری کشور کشیده شده است به همراه یک اثر اهدایی مربوط به خاندان ایشان در تالار اختصاصی آثار اهدایی محمود فرشچیان در ساختمان موزه قرآن و نفایس آستان قدس رضوی در معرض دید زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی قرار دارد. علاوه بر تابلوی «عرش بر زمین (گودی قتلگاه)»، چهار تابلوی دیگر استاد با عنوان‎های: «عصر عاشورا»، «پرچمدار حق (حضرت ابوالفضل(ع)»، «هدیه عشق (حضرت علی اصغر(ع)»، و «شام غریبان» از آثار اهدایی استاد فرشچیان به موزه حرم مطهر امام رضا(ع)، روایتگر وقایع تاریخی تاسوعا و عاشورای حسینی است.

دوستداران فرهنگ و هنر اسلامی-‌ ایرانی می‌توانند در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت 8 تا 12 و 30 دقیقه، پنجشنبه‌‌‌ها از ساعت 8 تا 11 و 30 دقیقه و جمعه‌‌‌ها و ایام تعطیل از ساعت 8 تا 12، از آثار نفیس تالارهای متنوع ساختمان موزه قرآن و نفایس آستان قدس رضوی واقع در صحن کوثر حرم مطهر رضوی دیدن کنند.

فرشچیان: به جنبه‌های روحانی کار توجه کردم

بعد از اهدای این اثر در گفت‌وگوی تلفنی روزنامه جام‌جم با استاد محمود فرشچیان که این روزها در آمریکا به‌سر می‌برد، او درباره احساسش از وقف آثارش به آستان قدس رضوی چنین می‌گوید: احساس من این است که وقتی کار مورد قبول و پذیرش علی بن موسی‌الرضا(ع) قرار بگیرد، چه احساسی بالاتر و بهتر از این؟ من تاکنون 16 تابلو وقف کردم و یک تابلو هم متعلق به پدرم بود که وقف آستان قدس کردم. من معمولا تابلوهای مذهبی ام را وقف اماکن مذهبی می‌کنم.

او درباره ویژگی‌های این اثر هم می‌گوید: من روی این اثر خیلی کار کردم. بیش از چندین ماه طول کشید. این تابلو گودال قتلگاه حضرت امام حسین(ع) است با نام «عرش بر زمین» که می‌خواستم بیشتر جنبه روحانی به کار بدهم. نخواستم فضا خشن باشد. در کار فقط دو پا از حضرت امام حسین(ع) پیداست. می‌خواستم کار جنبه معنوی داشته باشد. این خلاصه گویی با وجود کثرت در وحدت است، با این‌که کمپوزیسیون کار دشوار بود.

استاد فرشچیان درباره عشقش به حضرت امام حسین(ع) و خلق آثار بسیاری با مضمون عاشورا نیز چنین توضیح می‌دهد: مسلما اگر عشق به حضرت اباعبدالله(ع) نباشد، این تابلوها خلق نمی‌شود. من عاشقانه این کار را می‌کنم چون حال و هوای غیرقابل وصفی است و تا عشق نباشد این کار شکل نمی‌گیرد. از خدا می‌خواهم عمری باشد تا باز هم بتوانم این راه را ادامه بدهم.

تاثیر روح هنر فرشچیان بر نگارگری

سیدمجید سیدفتاحی، نگارگر اصفهانی است که می‌گوید اغلب نگارگران حتی اگر با سبک و سیاق این استاد ارجمند میانه‌ای نداشته باشند، حتما از روح هنر او تاثیر گرفته‌اند.

او با ابراز خوشحالی از رونمایی تابلوی ارزشمند «عرش بر زمین» در گفت‌وگو با جام‌جم معتقد است محمود فرشچیان، پا به پای سنت‌های نگارگری پیش آمده و حالا از تکنیک‌هایی مدرن نیز در هنرش بهره می‌برد.

این نگارگر می‌گوید: «این‌که جوان‌ها شاید محمود فرشچیان را آن‌چنان که باید نشناسند، مشکل از هنر فرشچیان و هنر نگارگری نیست؛ هنر، در کل در حال فراموشی نسبی است و طبعا در این میان نگارگری هم مهجور واقع شده. با این حال، آنها که رهروان راستین هنر و نگارگری هستند، هنر فرشچیان را به‌خوبی می‌شناسند و حتی اگر به لحاظ تکنیک‌ها و... با سبک او میانه‌ای نداشته باشند، از روح هنر او تاثیر گرفته‌اند». او معتقد است با این حال تقریبا اغلب نگارگران در دوره‌ای از کارشان از فرشچیان آموخته‌اند و ایده‌های هنری او را به نوعی اجرا کرده‌اند.

سیدفتاحی که سبک نگارگری خودش را متفاوت از سبکی می‌داند که فرشچیان از ابتدا به آن دست یازیده، درباره این‌که او در به‌تصویرکشیدن وقایع صدر اسلام و لحظات حساس تاریخ اسلام فوق‌العاده عمل کرده است، می‌افزاید: «سنت پرداختن به این لحظات و دقایق هنری، محمود فرشچیان را محبوب مردم کرده است.»

لذت تماشای عرش بر زمین

محمدباقر آقامیری، نگارگر پیشکسوت و شناخته شده کشورمان درباره استاد فرشچیان در گفت‌وگو با جام‌جم چنین اظهار می‌کند: با این سن باید به استاد فرشچیان آفرین گفت که همچنان کار می‌کند و زحمت می‌کشد. خیلی‌ها هستند در این رده سنی که کار را تعطیل کردند و نمی‌توانند، اما ایشان همچنان باعشق و انرژی کار می‌کند. ایشان از بزرگان نقاشی این مملکت هستند و در نگارگری فرد شماره یکی هستند که زحمات زیادی کشیدند و لذت زیادی را به ما چشاندند.

این نگارگر پیشکسوت درباره سبک کاری آخرین اثر استاد فرشچیان که دیروز به موزه آستان قدس اهدا شد، می‌گوید: کارهای ایشان همگی خوب هستند. در این اثر آخر، ترکیب بندی‌ها خوب و چرخش‌ها عالی است.

آقامیری درباره مضمون عاشورایی در آثار استاد فرشچیان نیز معتقد است: انسان‌ها هر یک روحیاتی دارند. استاد فرشچیان به عاشورا و مضامین دینی علاقه مندند، چون فردی متدین هستند و علاقه دارند در زمینه قضایای عاشورا کار کنند. روحیات درونی ایشان براساس عشق است.

---

منبع: جام جم