زمان تقریبی مطالعه :

تاریخ : يکشنبه 1392/02/29

فرزند در کلام امام هشتم (ع)

هرگاه فرزندى به دنیا آمد، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او، باید اقامه گفته شود.

دیدار فرزندان

ان الله تعالى اذا اراد بعید خیرا، لم یمته حتى یریه الخلف. (1)

هرگاه خداوند بخواهد خیر و سعادت به بنده‌اى روى آورد، او را نمى‌میراند تا اینكه داراى فرزندى گردد و در زمان حیات خویش نسل و اولاد خود را مشاهده كند.

در بیان دیگرى از آن بزرگوار وارد شده است:

من مات بلا خلاف، فكاءن لم یكن بین الناس، ومن مات وله خلف فكاءن لم یكن. (2)

((هر كس بمیرد و از خود فرزندى به یادگار نگذارد، مثل این است كه هرگز میان مردم زندگى نمى‌كرده و حیاتى نداشته است، اما هر كس از دنیا برود و از خود فرزندى به یادگار گذارد، مثل این است كه نمرده و در میان مردم حیات دیگرى دارد.))

از امام رضا (علیه السلام) روایت شده است:

روزى حضرت موسى بن جعفر در محضر پدرش (امام صادق (علیه السلام)) سخنى گفت كه موجب شگفتى و شادى پدر شد.

حضرت فرمود:

یا بنى! الحمد لله الذى جعلك خلفا من الاباء وسرورا من الابناء، وعوضا عن الاصدقاء. (3)

((فرزندم! سپاس خداى را كه تو را جانشین و خلف پدران و مایه سرور و بهجت فرزندان و جانشین دوستان قرار داد)).

استغفار و دعای فرزندان برای والدین

عن ابى الحسن الرضا (علیه السلام): قال: قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم) ((لرجل تزوجها سوداء ولودا، ولا تزوجها حسناء عاقرا، فانى مباه بكم الامم، یوم القیامة، او ما علمت ان الولدان تحت العرش یستغفرون لابائهم یحضنهم ابراهیم وتربیهم سارة فى جبل من مسك وعنبر وزعفران. (4)

امام رضا (علیه السلام) فرمود: رسول اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم) فرموده است: با زن سیاه‌چهره‌اى كه ولود (بچه‌آور) باشد، ازدواج كنید و با زن زیبایى كه عقیم باشد، تزویج نكنید. من روز قیامت با شما در میان امت‌هاى دیگر مباهات خواهم كرد. مگر نمى‌دانى كه بچه‌ها در زیر عرش براى پدران خود استغفار مى‌كنند. حضرت ابراهیم (علیه السلام) از آنها سرپرستى كرده و ساره آنها را تربیت مى‌نماید.

دعاء اطفال امتى مستجاب ما لم یقارب الذنوب. (5)

دعاى كودكان امت من، تا هنگامى‌كه به گناه نزدیك نشوند، مستجاب است.

سنت‌های به دنیا آمدن فرزند

امام رضا (علیه السلام) فرموده است:

اذا ولد مولود فاءذن فى اذنه الایمن، واقم فى اذنه الیسرى. (6)

هرگاه فرزندى به دنیا آمد، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او، باید اقامه گفته شود.

روایات اسلامى‌فلسفه این عمل را پناهى در برابر القائات و لغزشهاى شیطانى ذكر كرده‌اند. (7)

عن الرضا (علیه السلام) عن ابائه، قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم): اختنوا اولادكم یوم السابع فانه اطهر، واسرع لنبات اللحم. (8)

امام رضا (علیه السلام) از پدرانش روایت كرده كه حضرت رسول (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمود: فرزندان خود را روز هفتم تولد ختنه كنید، زیرا به این وسیله پاكتر و زودتر گوشت مى‌روید.

عن الرضا (علیه السلام) فى كتابه الى الماءمون قال: والعقیقة عن المولود الذكر والانثى واجبة وكذلك تسمیته وحلق راءسه یوم السابع ویتصدق بوزن شعره ذهباء او فضة.

امام رضا (علیه السلام) در نامه خود به مامون نوشت: گوسفند عقیقه از مولود پسر و دختر واجب است. همچنین نامگذارى فرزند واجب است و تراشیدن سرش در روز هفتم ولادت و به وزن موى او صدقه داده شود، طلا یا نقره.

عن الرضا (علیه السلام): قال رسول الله: اغسلوا صبیانكم من الغمر، فان الشیطان یشم الغمر، فیفزع الصبى فى رقاده، ویتاءذى بها الكاتبان. (9)

حضرت رضا (علیه السلام) فرمود: حضرت رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) فرموده است: دست و روى كودكان خود را از آلودگى ناشى از چربى بشویید و پاكیزه كنید زیرا شیطان بوى چربى را استشمام مى‌كند و در خواب، كودك را به وحشت مى‌اندازد و فرشتگان موكل او آزار مى‌بینند.

شیر دادن کودک

عن الرضا (علیه السلام): عن ابیه: قال رسوله الله (صلى الله علیه و آله و سلم): ((لیس للصبى لبن خیر من لبن امه)). (10)

حضرت رضا (علیه السلام) از پدرانش روایت كرده كه حضرت رسول (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمود: ((براى كودك چیزى بهتر از شیر مادرش نیست)).

حداكثر مدتى كه براى شیردادن كودك مى‌توان در نظر گرفت، دو سال (11) و حداقل آن بیست و یك ماه است و كمتر از آن در حق طفل، ظلم و ستم محسوب میشود. (12)

عن الرضا (علیه السلام): قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم): لا تسترضعوا الحمقاء، ولا العمشاء، فان اللبن یعدى. (13)

امام رضا (علیه السلام) فرمود: رسول اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم) فرموده است:

زنان احمق و زنانى كه رنجور و معیوب هستند و بى اختیار از چشمشان اشك مى‌چكد را براى شیردادن فرزندانتان انتخاب نكنید، زیرا شیر تاثیر سوء خود را مى‌گذارد.

اطعموا حبالاكم اللبان فان یكن فى بطشها علام خرج زكى القلب عالما شجاعا وان یكن جاریة حسن خلقها وخلقتها. (14)

به زنان باردار ((كندر)) بدهید كه اگر آنچه در رحم دارند، پسر باشد تیزهوش و دانشمند و دلیر خواهد بود و اگر دختر باشد. اخلاق و اندامش زیبا گردد.

استحسنوا اسماءكم فانكم تدعون بها یوم القیامة، قم یا فلان الى نورك، قم یا فلان بن فلان، لانورلك. (15)

نامهاى خود را نیكو گردانید، زیرا در قیامت با همان نام خوانده مى‌شوید كه‌اى فلان، فرزند فلان برخیز و به سوى نور خود گام بردار، و‌اى فلان، فرزند فلان برخیز كه نورى ندارى.

امام رضا (علیه السلام) فرموده است:

لا یدخل الفقر بیتا فیه اسم محمد، او احمد، او على، او الحسن، او الحسین، او جعفر، او طالب، او عبدالله، او فاطمة من النساء. (16)

در هر خانه‌اى كه كسى به نام ((محمد)) یا ((على)) یا ((حسن)) یا ((حسین)) یا ((جعفر)) یا ((طالب)) یا ((عبدالله)) و از زنان به نام ((فاطمه)) وجود داشته باشد، فقر و تنگدستى (در آن خانه) راه نخواهد یافت.

البیت الذى فیه محمد یصبح اهله بخیر ویمسون بخیر. (17)

خانه‌اى كه در آن ((محمد)) باشد، اهل آن خانه بامداد و شامگاه‌شان توام با خیر و بركت خواهد بود.

عن احمد بن هیثم عن الرضا (علیه السلام) قال: قلت له لم یسمى‌العرب اولادهم بكلب وفهد ونمر و اشباه ذلك؟

قال: كانت العرب اصحاب حرب وكانت تهول على العدو باسماء اولادهم.... (18)

((احمد بن هیثم)) از امام رضا (علیه السلام) سۆال كرد: چرا اعراب، فرزندان خود را به نام‌هاى سگ، یوز، پلنگ و نظایر آن نامگذارى مى‌كردند؟

حضرت در پاسخ فرمود: عرب‌ها مردان جنگ و نبرد بودند، این اسم‌ها را روى فرزندان خود مى‌گذاردند تا هنگام صدا زدن فرزندان‌شان، در دل دشمن ترس و وحشت ایجاد كنند و اینگونه اسم‌ها براى آنان هیبت و شجاعت محسوب شود.

قال على بن موسى الرضا (علیه السلام): اذا سمیتم الولد محمدا فاكرموه، واوسعوا له فى المجلس، ولا تقبحوا له وجها. (19)

امام رضا (علیه السلام) فرمود: هرگاه فرزندى را به نام ((محمد)) نامگذارى كردید، او را گرامى‌بدارید، در مجلس براى او جا باز كنید و در برابر او چهره درهم نكشید با ترشرویى با او برخورد نكنید.

عن الرضا (علیه السلام) عن البیه، عن ابائه (علیهم السلام) قال: قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم): ما من قوم كانت لهم مشورة فحضر معهم من اسمه محمد او احمد فادخلوه فى مشورتهم الاكان خیرا لهم. (20)

امام رضا (علیه السلام) فرمود: رسول اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم) فرموده است: هر گروهى كه امورات خود را با مشورت اصلاح كنند و بین آن جمعیت نام ((محمد)) یا ((احمد)) باشد، در صورتى كه جمعیت مشورت كننده به احترام این نام راى و نظر آنها را در تصمیم‌گیرى خود وارد نمایند، سرانجام كارشان به خیر و موفقیت خواهد انجامید.

عن الحسن بن الجهم: قال: سمعت اباالحسن الرضا (علیه السلام) یقول: قال: ابوجعفر (علیه السلام): ان النطفة تكون فى الرحم اربعین یوما، ثم تصیر علقة اربعین یوما، ثم تصیر مضغة اربعین یوما، فاذا كمل اربعة اشهر، بعث الله ملكین خلاقین، فیقولان: یا رب ما تخلق ذكرا او انثى فیۆمران. فیقولان یا رب شقیا او سعیدا فیۆمران، فیقولان: یا رب ما اجله وما رزقه، وكل شى ء من حاله وعدد من ذلك اشیاء ویكتبان المیثاق بین عینیه، فاذا اكمل الله له الاجل بعث الله ملكا، فزجره زجرة فیخرج وقد نسى المیثاق، فقال الحسن بن الجهم: فقلت له: افیجوزان یدعو الله فیحول الانثى ذكرا والذكر انثى؟ فقال: ان الله یفعل ما یشاء. (21)

حسن بن جهم گوید: از امام هشتم شنیدم كه فرمود:

امام ششم فرمود: نطفه در رحم چهل روز مى‌ماند، سپس چهل روز علقه مى‌شود، پس چهل روز مضغه مى‌شود، وقتى چهار ماهه شد، دو فرشته مى‌آیند، پس عرض مى‌كنند: پروردگارا مرد شود یا زن؟ پس خداوند فرمان مى‌دهد، عرض مى‌كنند: شقى است یا سعید؟ پس فرمان مى‌رسد. عرض مى‌كنند: چیست اجلش و رزقش و احوالش و امور دیگر و همه را بین دو چشمانش مى‌نویسند. پس چون مدتش به پایان مى‌رسد، فرشته‌اى مى‌آید و او را زجرى مى‌دهد و كودك به دنیا مى‌آید.

حسن بن جهم پرسید: آیا مى‌توان از خداوند خواست كه پسر، دختر شود و دختر پسر شود؟

حضرت فرمود: خداوند آنچه بخواهد، انجام مى‌دهد.

عن الرضا (علیه السلام): قلة العیال احد الیسارین. (22)

امام رضا (علیه السلام): فرموده است: ((كمى زن و فرزند یكى از دو آسایش است)). (یعنى اگر در آمد كافى ندارد، حداقل عائله‌اش كم باشد، آسوده‌تر است).

از امام رضا (علیه السلام) روایت شده است:

روزى حضرت موسى بن جعفر (علیه السلام) در محضر پدرش امام صادق (علیه السلام) سخنى گفت كه باعث شگفتى و سرور شادى پدر شد.

حضرت در مقام تشویق از فرزند خود، او را مورد خطاب قرار داد و فرمود:

یا بنى! الحمدالله الذى جعلك خلفا من الاباء، وسرورا من الابناء، وعوضا عن الاصدقاء. (23)

((اى فرزندم! سپاس خداى را كه تو را جانشین و خلف پدران و مایه سرور و بهجت فرزندان و جانشین دوستان قرار داد. (یعنى فرزندم، تو با این شایستگى و لیاقتى كه از خود نشان مى‌دهى، هم بهترین خلف و جانشین پدر هستى و هم بهترین فرزند و مایه روشنى چشم پدر و هم بهترین یار و مونس پدر به جاى دوستان او مى‌باشى).

عن ابى الحسن الرضا (علیه السلام) اكل الرمان الحلو یزید فى ماء الرجل ویحسن الولد. (24)

امام رضا (علیه السلام) فرمود: خوردن انار شیرین، آدمى‌را در امور جنسى نیرومند نموده و در زیبایى فرزند تاثیر فراوانى دارد.

عن الرضا (علیه السلام): علیكم باكل بقلة الهندباء، فانها تزید فى المال والولد، ومن احب ان یكثر ماله وولده فلیدمن اكل الهندباء. (25)

امام رضا (علیه السلام) فرمود: بر شما باد به خوردن دانه‌هاى ((كاسنى)) زیرا خوردن آن، در ((تكثیر مال)) و ((تكثیر اولاد)) موثر است و هر كس خواهان ازدیاد مال و اولاد باشد. پیوسته از ((كاسنى)) استفاده كند.

1- بحارالانوار، جلد 101، ص 91

2- مكارم الاخلاق، ص 219

3- عیون اخبار الرضا، جلد 2، ص 127 - بحارالانوار، جلد 48، ص 24

4- مسندالامام الرضا، جلد 2، ص 255 - كافى، جلد 5، ص 334

5- بحارالانوار، جلد 19، (جزء 2)، ص 40 - صحیفة الرضا، ص 49

6- بحارالانوار، جلد 101، ص 116

7- رسول اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمود: من ولد له مولود فلیوذن فى اذنه الیمنى، ولیقم الیسرى، لان ذلك عصمة من الشیطان. ((دعائم الاسلام، جلد 1، ص 147 - بحارالانوار، جلد 81، ص 162))

8- مسندالامام الرضا، جلد 2، ص 278 - عیون اخبار الرضا، جلد 2، ص 28

9- عیون اخبار الرضا، جلد 2، ص 69

10- مسند الامام الرضا، جلد 2، ص 278

11- والوالدات یرضعن اولادهن حولین كاملین لمن اراد ان یتم الرضاعة. (سوره بقره / آیه 233)

مادران فرزندان خود را دو سال تمام شیر مى‌دهند. (این) براى كسى است كه بخواهد دوران شیرخوارگى را تكمیل كند

12- امام صادق (علیه السلام) فرمود: الرضاع واحد و عشرون شهرا فما نقص فهو جور على الصبى. ((الشافى، جلد 2، ص 148))

13- وسائل الشیعه، جلد 15، ص 188 - مسندالامام الرضا، جلد 2، ص 278

((عمشاء)): ((كسى كه بى اختیاراز چشمانش اشك مى‌ریزد))

14- سفینة البحار، جلد 2، ص 341

15- عدة الداعى، ((ابن فهد))، ص 78

16- بحارالانوار، جلد 101، ص 131

17- وسائل الشیعه، جلد 15. ص 127