ایمان به خدا واجب است؟!

خداوند انسان را آفرید و او را گرامى داشت (1) و نیازهاى او را به لطف خویش عطا نمود تا مسیر كمال و عبودیت را بپیماید و به سعادت دنیوى و اخروى نایل گردد. از آنجا كه انسان موجودى اجتماعى است و از سوى دیگر شناخت كافى نسبت به جهان پیرامون خود نداشته و مصالح اجتماعى خویش را به طور صحیح نمى شناسد و همچنین عدالت جویى و عدالت خواهى او فطرى است، به كسى نیاز دارد كه او را در این امور راهنمایى كند. درست به همین دلیل است كه خداوند پیامبران را به سوى انسانها فرستاده است.

پیامبران آمده اند تا مردم را ارشاد نموده و نسبت به وظایف انسانى و الهى خویش آگاه سازند و همچنین آنان را در مسیر تزكیه و تعلیم و تربیت یارى نموده، جامعه را به سوى گسترش عدالت كه از اهداف مهم بعثت انبیا مى باشد، سوق دهند و بدین ترتیب انسانها را به آنچه مطلوب خداوند است نایل گردانند. چنانكه قرآن كریم در آیه 25 سوره حدید مى فرماید: «پیامبران خود را با دلایل و بینات فرستادیم تا در میان مردم عدالت را برپا كنند.»

ایمان چیست؟

انسانها باید از نیروى ایمان برخوردار باشند تا هم در امور دنیوى و استقرار عدالت در جهان مادى موفق شوند و هم در امور اخروى به سعادت ابدى نایل گردند. ایمان از ریشه «أمن» به معناى ضد خوف مى باشد و در لغت به معنى تصدیق و مخالف تكذیب است.(2)

اما در اصطلاح چنانچه از آیات متعدد قرآن استناده مى شود، ایمان نور است و به معناى اذعان و تصدیق چیزى و التزام به لوازم آن است. مثلاً ایمان به خدا در واژه هاى قرآن، به معناى تصدیق یگانگى او و پیغمبرانش و تصدیق به روز جزا و بازگشت به سوى او و تصدیق هر حكمى است كه فرستادگان او آورده اند.(3)

البته بین مفهوم لغوى و اصطلاحى ایمان ارتباط تنگاتنگى وجود دارد. چنانكه گفته شده، ایمان از ریشه «امن» گرفته شده است و مۆمن به واسطه ایمان آوردن ، از عذاب الهى ایمن شده است.(4)

همچنین انسان مۆمن با ایمان آوردن، اعتقادات خودش را از شك و تردید امنیت مى بخشد كه همانا تردید، آفت اعتقاد است. به تعبیر دیگر، ایمان، انسان را در اعتقادش استوار مى سازد.(5)

كسى كه به خداوند ایمان داشته باشد، به پیامبرانى كه از سوى او براى هدایت بشر فرستاده شده اند ایمان آورده، چنانكه پیامبر اكرم(صلى الله علیه و اله) به گواهى قرآن به آن ایمان داشته است. اما نكته اینجاست كه حضرت ختمى مرتبت (صلى الله علیه و اله)، افضل پیامبران الهى است كه ایمان به آن حضرت، طبق نص آیات قرآن واجب است.«امنوا بالله ورسوله والكتب الذى نزل على رسوله»

لزوم ایمان به پیامبران الهى

لازمه ایمان به خدا، ایمان و تصدیق پیامبران او و همچنین تصدیق كتابهاى پیامبران مى باشد كه البته لازمه این ایمان، اطاعت از دستورات آنها و بلكه عین اطاعت از آنهاست.(6) چنانكه قرآن در سوره مۆمنون هم ایمان اعتقادى و علمى و هم ایمان عملى و نیروى اطاعت و انقیاد در روان را مد نظر قرار داده است و دو ركن ایمان در مۆمنان را، اعتقاد به اصول توحید و نبوت و معاد و صفات خداى تعالى و دیگرى، التزام عملى و جوارحى و قیام به اداى وظایف و پیروى از برنامه مكتب عالى قرآنى مى داند.(7)

قرآن مى فرماید: «پیامبر به آنچه از سوى پروردگارش بر او نازل شده، ایمان آورده است (و او به تمام سخنان خود كاملاً مۆمن مى باشد) و همه مۆمنان (نیز) به خدا و فرشتگان او و كتابها و فرستادگانش ایمان آورده اند (و مى گویند:) ما بین هیچ یك از پیامبران او تفاوت نمى گذاریم (و به همه ایمان داریم) و (مۆمنان) گفتند: ما شنیدیم و اطاعت كردیم، پروردگارا (انتظار) آمرزش تو را (داریم) و بازگشت (ما) به سوى توست.»(8)

ایمان به وحى بر پیامبر(صلى الله علیه واله)

در واقع كسى كه به خداوند ایمان داشته باشد، به پیامبرانى كه از سوى او براى هدایت بشر فرستاده شده اند ایمان آورده، چنانكه پیامبر اكرم(صلى الله علیه و اله) به گواهى قرآن به آن ایمان داشته است. اما نكته اینجاست كه حضرت ختمى مرتبت (صلى الله علیه و اله)، افضل(9) پیامبران الهى است كه ایمان به آن حضرت، طبق نص آیات قرآن واجب است.(10) «امنوا بالله ورسوله والكتب الذى نزل على رسوله»(11)

و نیز آیات زیادى از كتاب خدا دستور به ایمان به پیامبر اكرم(صلى الله علیه و اله) داده اند. از جمله آیه 81 سوره آل عمران فرموده: «به خاطر بیاورید هنگامى كه خداوند از پیامبران و پیروان آنها پیمان مۆكد گرفت: به او ایمان بیاورید و او را یارى كنید.»

در نتیجه این آیه بر لزوم ایمان به پیامبر(صلى الله علیه و اله) از سوى جهانیان از آدم تا خاتم دلالت دارد. حضرت على(علیه السلام) در این باره مى فرماید: «خدا پیامبرى را از آدم و بعد از او نفرستاد، مگر آن كه میثاق را در امر حضرت محمد(صلى الله علیه و اله) اخذ فرمود.» (12) بنابراین آیات و روایات ، به ایمان نسبت به پیامبر(صلى الله علیه و اله) قبل از ایمان به پیامبران الهى صراحت دارد و بر آن تأكید مى نماید.

اما مسأله ایمان به پیامبر(صلى الله علیه و اله) از جنبه هاى متفاوتى قابل بحث مى باشد، ولى آنچه اساسى به نظر مى رسد، بررسى مسأله ایمان به آن حضرت در موارد عصمت، اخذ وحى و حقانیت رسالت آن بزرگوار و همچنین ایمان به وعده هاى پیامبر اكرم(صلى الله علیه و اله) مى باشد.

پی نو شت:

- اسراء/70

2- «كتاب العین»، ج 8، ص 388؛ لسان العرب، ج 13، ص 21

3- «ترجمه تفسیر المیزان»، سید محمدحسین طباطبایى، ج 15، ص 40

4- «تفسیر تبیان»، ابوجعفر محمد بن الحسن بن على الطوسى، ج 1، ص 54

5-«تفسیر المیزان»، ج 1، ص 43.

6- «تفسیر نمونه»، ناصر مكارم شیرازى، ج 22، ص 208 و 209

7- «تفسیر انوار درخشان در تفسیر قرآن»، سید محمدحسین الهمدانى، ج 11، ص 233

8- بقره/

285 9- «بدایةالمعارف الالهیه»، محسن خرازى، ج 1، ص 282

10- همان، ص 266 و 267

11- نساء/