فلسفه تفاوت حجاب زن و مرد

پاسخ:

احكام تشریعی اسلام، متناسب با ویژگی‌های تكوینی و به منظور تأمین مصالح و دفع مفاسدی است كه افراد را تهدید می‎كند. تفاوت زن و مرد در بسیاری از احكام تشریعی، از جمله حجاب نیز نشأت گرفته از تفاوت‎های تكوینی آنها است.

تحقیقات علمی در فیزیولوژی و روان‌شناسی، در باب تفاوت‎های جسمی و روحی زن و مرد، ثابت كرده است كه مردان نسبت به محرك‎های چشمی حساس‎تر از زنان‌اند و برعكس، زنان در مقابل محرك‎های لمسی حساسیت بیش‌تری دارند.( غلامعلی حداد عادل، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، ص 63، به نقل از: «تفاوت‎های زن و مرد از نظر فیزیولوژی و روان‎شناسی»، دكتر محمود بهزاد، مجله‌ی نگین، شماره‌ی 134، تیرماه 1355)

تحقیقات و تجربه‎های علمی نشان می‎دهد كه آن اندازه كه مرد از نگاه كردن به تن و اندام زن تحریك می‎شود، زن از مشاهده‌ی مرد تحریك نمی‎شود. در روان‌شناسی جنسی نیز ثابت شده است كه تمامی سطح بدن زن برای مرد محرك است، اما در مرد چنین نیست.  (غلامعلی حداد عادل، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، ص 64)

دین مقدس اسلام نیز متناسب با ویژگی‌ها و تفاوت‎های تكوینی زن و مرد، احكام و تعالیم نورانی خود را تشریع كرده است؛ مثلاً برای حفاظت مردان از مفاسد ناشی از حساسیت بیش‌تر آنان نسبت به محرك‎های چشمی شهوت‎انگیز، آنها را به مراقبت و كنترل بیش‌تر چشم در مواجهه با نامحرم مأمور كرده است.

در حدیثی از امام رضا (علیه السلام) نقل شده است:

حُرِّم النظر الى شعور النساء المحجوبات بالازواج و الی غیرهنّ من النساء لما فیه من تهییج الرجال و ما یدعو الیه التهییج من الفساد؛ خداوند نگاه كردن به موهای زنان ازدواج كرده‌ی محجوبه و غیر آنها را حرام كرده است؛ زیرا نگاه شهوت‎انگیز مردان، باعث تهییج جنسی، و تهییج جنسی باعث فساد است.  (حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 14، ص 140، روایت 12)

در مقابل، به دلیل لطافت و حساسیت بیش‌تر زنان نسبت به محرك‎های لمسی، برای حفاظت آنان از مفاسد ناشی از این ویژگی، آنها را به حجاب و پوشش بیش‌تر در مواجهه با مردان نامحرم دستور داده است؛ به گونه‎ای كه طبق فتوای مشهور فقها، زنان باید در مقابل نامحرم همه‌ی بدن، به استثنای وجه و كفین را بپوشانند؛ ولی این مقدار پوشش برای مردان واجب نیست؛ و این حكم اسلام، غیر عادلانه و تبعیض آمیز نیست؛ زیرا متناسب با ویژگی‌های متفاوت زن و مرد است.

نكته‌ی دیگری كه تبیین كننده‌ی تفاوت‎ حكم حجاب و پوشش زن و مرد از نظر اسلام می‎تواند باشد، تفاوت تكوینی و فطری آنها از نظر مقدار حیا و شرم است.

در روایتی تصریح شده است: «الحیاء عشرة‌ اجزاء فتسعة فی النساء و واحد فی الرجال؛ حیا و شرم ده قسمت است، كه نُه قسمت آن در زنان و یك قسمت آن در مردان است.(محمدی ری شهری، میزان الحكمه، ج 2، ص 570، واژه‌ی حیاء)

آثار و شواهد تاریخ گذشته و حال پوشش زن و مرد نیز حاكی از این است كه معمولاً پوشش زنان بیش‌تر از مردان بوده است؛(سید مهدی قانع، «انسان، پوشش و ریشه‎های تاریخی»، مجله‌ی پیام زن، شماره‌ی 19، ص 68)

بنابراین، یكی از علل دیگر پوشش بیش‌تر زنان نسبت به مردان، زیادی حجب و حیای آنان نسبت به مردان است كه در روایت به آن تصریح شده و تجربه و واقعیت خارجی نیز مۆید آن است.

منابع:

کتاب حجاب شناسی حسین مهدی زاده

سایت اندیشه قم