هنر پرده خوانی
هنرپرده خوانی
پرده خوانی هنری از هنرهای نمایشی عامه است که به نقل واقعه های مذهبی به ویژه واقعه عاشورا از روی تصاویر نقاشی شده می‌پردازد، در پرده خوانی، نقالی که پرده خوان نامیده می‌شود با بیانی رسا و آهنگین داستان واقعه های مجالس پرده را شرح می‌دهد.
پرده خوانی از جمله هنرهای معرکه گیری و ترکیبی از فنون قصه گویی و نقالی است، پرده خوانی را شمایل گردانی، پرده داری و پرده گردانی نیز می‌گویند. «صورت خوانی» را بخشی از پرده خوانی و یا با پرده خوانی یکی دانسته اند.
از مشهورترین پرده های مذهبی، پرده های درویشی است که معمولاً از جنس کرباس و همچون طومار است که در حدود سه یا چهار متر طول و یک و نیم تا دو متر عرض دارد.
این پرده‌ها که پرده های نقل خوانده می‌شوند، برای مجالسی كه وقایع زندگانی پیامبر (ص) و برخی غزوات ایشان و حضرت علی (ع)، حوادث زندگانی ائمه و وقایع کربلا، صحنه هایی از بهشت و جهنم و برخی واقعه های برگرفته از قصص، احادیث و باورهای عامه درباره روز قیامت و کیفر و پاداش گناهکاران و مۆمنان به تصویر درآمده استفاده می شود.
در کنار این تصاویر نقش هایی نیز به منظور آگاهی شنوندگان و تماشاگران از معجزات و کرامات ائمه مانند داستان جوانمرد قصاب و عاق والدین نقاشی شده است، تصاویر مجالس فشرده و در کنار یکدیگر قرار دارند و از نظر موضوع کم و بیش به یکدیگر مرتبط اند و هر پرده شامل مجالس متعددی است که برخی از آن‌ها 72 مجلس اصلی و فرعی دارند که نمودار 72 تن یاران امام حسین (ع) در کربلاست.
شخصیت‌های هریک از مجالس پرده براساس نقشی که در روایات مذهبی یا افسانه ای داشته‌اند به طور متفاوت به تصویر کشیده شده‌اند.
چهره معصومان گاه با نقاب و گاه در هاله ای از نور قرار دارد و یا هاله ای از نور آن را مشخص می‌کند، چهره زنان کربلا گاهی محو و گاهی زیرپوشش پنهان است، اشخاص و وقایع هر مجلس با چند کلمه و یا جمله ای کوتاه روی پرده معرفی شده‌اند.
نقاشان این پرده‌ها با بهره گیری از باورهای عامه، از یک سو و رنگ‌ها از سوی دیگر تضاد میان اولیاء و اشقیاء را نشان می‌دادند. مثلاً رنگ سبز را به نشانه تقدس و رنگ سرخ را به علامت ستمگری به کار می‌بردند و از درختان و حیوانات همچون نمادهای استفاده می‌کردند.
نقاشی پرده های مذهبی بخش مهمی از نقاشی‌های سبک هنر عامه است که به ویژه در اواخر عصر قاجار در قهوه خانه های شهرهای بزرگ رونق یافت و به «نقاشی قهوه خانه» معروف شد، چون موضوع این نقاشی‌ها اغلب مذهبی بود و به شهادت امام حسین (ع) و یارانش در کربلا ارتباط داشت، پیترسن اصطلاح «نقاشی کربلا» را برای این نوع نقاشی مناسب‌تر می‌داند. از استادان نقاشی که پرده درویشی می‌کشیدند «محمد مدبر» و «حسین همدانی» شهرت بیشتری داشتند.
با توجه به ارتباط این هنر تصویرگری با اسطوره‌ها و برخورداری آن از ارزش های مذهبی و فراطبیعی و نیز با توجه به نقوش سفالینه ها و پرده های اساطیری در سوگ سیاوش، برخی سابقه این نوع نقاشی را به دوره پیش از تاریخ و برخی هم با توجه به نقاشی‌های مانی که نشانه تفکرات و اعتقادات مذهبی است، قدمت آن را به زمان مانی می‌رسانند.
باشگاه كاربران تبیان - ارسالی از : mansoor43