اهمیت امر به معروف و نهی از منکر

پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله) می‌فرمایند: مبادا کسی از شما در جایی که پای امری از خدا در میان است و باید سخن بگوید [با سکوت کردن] خود را کوچک کند، زیرا [فردای قیامت] نمی‌تواند بگوید: خدایا! از ترس مردم بود. چون خداوند جواب می‌دهد: سزاوارتر آن بود که از من بترسی.

قرآن مجید یکی از صفات برجسته مؤمنان را امر به معروف و نهی از منکر دانسته، می‌فرماید: «والمؤمنون والمؤمنات بعضهم اولیاء بعض یامرون بالمعروف وینهون عن المنکر» (128)

«مردان مؤمن و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند، به نیکی فرمان می‌دهند و از ناشایست باز می‌دارند.»

علاوه بر این خداوند امر به معروف و نهی از منکر را نشانه بهترین امت ذکر فرموده است:

«کنتم خیر امة اخرجت للناس تامرون بالمعروف وتنهون عن المنکر» (129)

«شما بهترین امتی هستید که برای مردم پدیدار شده‌اید: به کار پسندیده فرمان می‌دهید، و از کارهای ناپسند باز می‌دارید.»

علی (علیه السلام) در کلامی بسیار ارزشمند و شگفت انگیز درباره ارزش امر به معروف و نهی از منکر چنین فرموده است:

«وما اعمال البر کل‌ها والجهاد فی سبیل الله عند الامر بالمعروف والنهی عن المنکر، الا کنفثة فی بحر لجی (130)»

«همه کارهای خوب و جهاد در راه خدا، در مقایسه با امر به معروف و نهی از منکر چیزی جز آب دهانی که در دریایی ژرف انداخته شود نیست.»

آثار و برکات امر به معروف و نهی از منکر

1 . فلاح و رستگاری:

«ویامرون بالمعروف وینهون عن المنکر واولئک هم المفلحون» (131)

«و به خوبی فرمان دهند و از بدی باز دارند، اینان رستگارانند.»

2 . تقویت مؤمنین:

علی علیه السلام فرمودند: «فمن امر بالمعروف شد ظهور المؤمنین (132)»

کسی که امر به معروف کند، مسلمانان را تقویت کرده است.

قرآن مجید یکی از صفات برجسته مؤمنان را امر به معروف و نهی از منکر دانسته و می‌فرماید: «مردان مؤمن و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند، به نیکی فرمان می‌دهند و از ناشایست باز می‌دارند.»

3 . اهل معروف شدن:

علی علیه السلام فرموده است: «وامر بالمعروف تکن اهله (133)»

امر به معروف کن تا اهل معروف باشی.

آثار ترک امر به معروف و نهی از منکر

1 . محروم شدن از برکت وحی:

رسول گرامی اسلام فرمودند: «اذا عظمت امتی الدنیا نزعت منها هیبة الاسلام واذا ترکت الامر بالمعروف والنهی عن المنکر رمت برکة الوحی (134)»

هرگاه امت من به دنیا بها دهد، شکوه اسلام از آنان گرفته می‌شود و هرگاه امر به معروف و نهی از منکر را واگذارد، از برکت وحی محروم گردد.

2 . نزول انواع عذاب‌های الهی:

هم چنین آن حضرت صل الله علیه و آله فرمودند: «لتامرن بالمعروف ولتنهن عن المنکر او لیعمنکم عذاب الله (135)»

یا امر به معروف و نهی از منکر کنید یا عذاب خدا همه شما را فرا می‌گیرد.

3 . گرفته شدن برکت‌های الهی:

پیامبر اکرم صل الله علیه و آله فرموند: «لا یزال الناس به خیر ما امروا بالمعروف ونهوا عن المنکر وتعاونوا علی البر فاذا لم یفعلوا ذلک نزعت منهم البرکات (136)»

مردم تا زمانی که به خوبی فرمان دهند و از زشتکاری باز دارند و در کارهای نیک همیاری کنند، در خیر و خوبی خواهند بود، اما هرگاه چنین نکنند، برکت‌ها از آنان گرفته شود.

امام صادق علیه السلام فرمودند: خدای عزوجل دو فرشته را فرستاد تا شهری را بر سر مردمش واژگون کنند. چون به آن شهر رسیدند، مردی را در حال دعا و تضرع دیدند ... پس یکی از آن دو نزد خدای تبارک و تعالی برگشت و گفت: پروردگارا! من به آن شهر رسیدم اما دیدم فلان بنده‌ات تو را می‌خواند و به درگاه تو زاری می‌کند. خداوند فرمود: دستوری که به تو دادم انجام ده. او مردی است که هرگز به خاطر من چهره‌اش از خشم تغییر نکرده است. (137)

شرایط آمر و ناهی:

پیامبر اکرم صل الله علیه و آله فرمودند: «لا یامر بالمعروف ولا ینهی عن المنکر الا من کان فیه ثلاث خصال: رفیق به ما یامر به رفیق فیما ینهی عنه، عدل فیما یامر به عدل فیما ینهی عنه، عالم به ما یامر به عالم به ما ینهی عنه (138)»

امر به معروف و نهی از منکر نکند مگر کسی که سه خصلت در او باشد: در آنچه به آن امر و یا از آن نهی می‌کند، طریق مدارا پیش گیرد، در امر و نهی خود به عدالت رفتار کند و به آنچه امر و نهی می‌کند، دانا باشد.

مرده‌ای در میان زندگان

علی علیه السلام فرمود: «من ترک انکار المنکر بقلبه ویده ولسانه فهو میت بین الاحیاء (139)»

کسی که در برابر منکر با دل و دست و زبان خویش اعتراض نکند، او مرده ای است در میان زندگان.

عذر نامقبول

رسول گرامی اسلام صل الله علیه و آله فرمود: «لا یحقرن احدکم نفسه ان یری امرا لله تعالی فیه مقال، فلا یقول: یا رب خشیة الناس! فیقول: فایای کنت احق ان تخشی (140)»

مبادا کسی از شما در جایی که پای امری از خدا در میان است و باید سخن بگوید [با سکوت کردن] خود را کوچک کند، زیرا [فردای قیامت] نمی‌تواند بگوید: خدایا! از ترس مردم بود. چون خداوند جواب می‌دهد: سزاوارتر آن بود که از من بترسی.

نوشته را با کلامی بیدار کننده از رسول گرامی اسلام )صل الله علیه و آله) به پایان می‌بریم که امروزه مصادیق بارز آن در جامعه عینیت یافته است و هشداری است برای کسانی که آرزوی نیل به سعادت دارند.

پیامبر اکرم صل الله علیه و آله فرمودند: امر به معروف و نهی از منکر نکند، مگر کسی که سه خصلت در او باشد: در آنچه به آن امر و یا از آن نهی می‌کند، طریق مدارا پیش گیرد، در امر و نهی خود به عدالت رفتار کند و به آنچه امر و نهی می‌کند، دانا باشد.

آن حضرت فرمودند:

«کیف بکم اذا فسدت نساؤکم وفسق شبابکم، ولم تامروا بالمعروف ولم تنهوا عن المنکر!؟ ... کیف بکم اذا امرتم بالمنکر ونهیتم عن المعروف!؟ ... کیف بکم اذا رایتم المعروف منکرا والمنکر معروفا (141)»

چه حالی خواهید داشت آن گاه که زنانتان فاسد و جوانانتان نابکار شوند و شما به خوبی‌ها فرمان ندهید و از زشتکاری منع نکنید؟ چه حالی خواهید داشت آن گاه که به زشتکاری فرا خوانید و از خوبی‌ها باز دارید؟ چه حالی خواهید داشت آن گاه که خوب را زشت دانید و زشت را نیکو؟

پی نوشت:

128) توبه/71

129) آل عمران/110

130) نهج البلاغه، حکمت 374

131) آل عمران/110

132) نهج البلاغه، حکمت 31

133) نهج البلاغه، نامه 31

134) میزان الحکمة، 12731

135) همان، 12734

136) همان، 12736

137) کافی، ج 5، ص 58، ح 8

138) میزان الحکمة، 12758