برداشت هایی ازخطبه غدیریه امام رضا (ع)

غدیر خم نقطه اوج اسلام است ، روز اکمال دین و اتمام نعمت های الهی برامت اسلامی و روزی که خدای متعال بندگان خویش را برای استمرار حرکت در مسیر حق و حقیقت به ولایت علی ابن ابی طالب (علیه السلام) و خاندان پاکش دعوت کرد. عظمت این روز همواره مورد تأکید پیشوایان دین و ائمه معصومین (علیه السلام) قرار گرفته و هر یک از امامان به فراخور حال در خصوص این روز بزرگ بیاناتی داشته اند که از جمله آنها خطبه ای است که از حضرت رضا (علیه السلام) در این باره ایراد شده است.

امام رضا علیه السلام در فراز های مختلف این خطبه که به "خطبه غدیریه" شهرت یافته ویژگی ها و اهمیت این روز بزرگ را بیان می کند. این خطبه که در کتاب الاقبال الاعمال مرحوم سید ابن طاووس، فصل ششم، باب پنجم ذکر شده است،البته به دلیل طولانی بودن خطبه تنها بخش هایی از آن در این مقاله آمده که در ادامه مرور می کنیم.

1) حضرت در فرازی از ابتدای این خطبه می فرماید:

همانا (برتری) روز غدیر در میان عید قربان و فطر و جمعه مانند درخشندگی ماه است در بین ستارگان و آن روزی است که ابراهیم خلیل از آتش نمرود نجات یافت.

*****عید غدیر بزرگ ترین عید امت اسلام است چرا که واقعه غدیر ممیز میان حق و باطل و اسلام ناب و تحریف شده است و به واقع پذیرش ولایت علی (علیه السلام) تسلیم در برابر اسلام حقیقی است.

2) حضرت در ادامه می فرماید:

آن روزی است که خداوند با منصوب نمودن علی (علیه السلام) به عنوان علم و شاخص هدایت و آشکار ساختن فضیلت و وصایت او توسط پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) دین خود را کامل نمود.

**** علی (علیه السلام) شاخص هدایت و میزانی دقیق برای سنجش درجه ایمان و هدایت یافتگی هر مسلمان است آنکه بر ولایت او و فرزندانش گردن نهد هدایت یافته و هر که از این ولایت سرپیچی کند در مسیر ضلالت گام بر می دارد. آنچنانکه در زیارت جامعه کبیره می خوانیم «و هدی من اعتصم بکم» هر کس به ریسمان ولایت شما اهل بیت چنگ زد، هدایت شد و یا اینکه در جامعه کبیره از اهل بیت به عنوان «القاده الهداه» یعنی پیشوایان هدایت یاد شده است. همچنانکه پیامبر اکرم نیز فرمودند: «هر کس دوست دارد که به مانند من زندگی کند و همچون من بمیرد و به آن بهشتی که خداوند وعده داده وارد شود، پس باید علی و اولادش را دوست بدارد، همانانکه پیشوایان هدایت و جراغهای شب تار هستند، همانا آنان هیچ گاه شما را از مسیر هدایت به سمت ضلالت و گمراهی سوق نخواهد داد."1 1 (ینابیع الموده، سلیمان بن ابراهیم حنفی، ج1 ، باب 43، ص 382.)

در این روز بود که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) فضایل علی (علیه السلام) را در اجتماع عمومی مسلمانان مورد تأکید قرار داد و او را جانشین و وصی خود قرار داد، آنگونه که فرمود : علی را ( از خود و دیگران) برتر بدانید، همانا او بعد از من از هر مرد و زنی شایسته تر است. و دوباره فرمود: علی بن ابیطالب برادر و وصی و جانشین و پیشوای بعد از من است. او برای من همانند هارون برای موسی است الا اینکه پس از من پیامبری نیست.2 2( احتجاج طبرسی، ج 1 ص 126)

خداوند این روز را روز اکمال دین قرار داد. چرا که تکلیف امت اسلامی برای دوران بعد از پیامبر تا قیامت مشخص شدو برای آنانکه طالب سعادت هستند راه و مسیر نیل به سعادت به وضوح ترسیم گردید.

3) امام رضا(ع) در ادامه خطبه می فرماید:

********غدیر علاوه بر اینکه روز اکمال دین است، می تواند روز کمال و تکامل هر مسلمان مؤمنی باشد، چرا که پذیرفتن ولایت علی(علیه السلام) و اولادش گام نهادن در مسیر کمال و تعالی است

شیطان نیز همواره امیدوار است که از راهی بتواند انسان ها را فریب داده و از مسیر هدایت باز گرداند، در روز غدیر که تکلیف هدایت مسلمانان پس از پیامبر روشن شد، بینی شیطان به خاک مالیده شد، از همین رو هر که در مسیر هدایت گام نهاده عبادتش مورد قبول است و کسیکه به بیراهه رفته است، عبادتی از او پذیفته نمی شود،آنچنانکه در روایت داریم: "لا یقبل الله ایمان عبد إلاّ بولایته و البرائه من اعدائه" خداوند ایمان هیچ بنده ای را نمی پذیرد مگر به ولایت علی و برائت از دشمنان او.3 3 (ینابیع الموده، جلد 1، ص365)

4) حضرت رضا(ع) در ادامه می فرماید:

******در زیارت جامعه کبیره آمده است که «بموالاتکم تقبل الطاعه المفترضه» به واسطه محبت ولایت شما اهل بیت، طاعات و عبادات بندگان که از سوی خدا بر آنها واجب شده – پذیرفته می شود. بنابراین پذیرش اعمال عبادی در گرو پذیرش ولایت معصومین (علیهم السلام) توسط بنده است. خدای متعال سعی و کوشش عبادی بندگانی را می پذیرد که در مسیر صحیح قدم می گذارند و گر نه تلاش در مسیر غلط جز دوری از مقصود را به بار نمی آورد.

5) در ادامه این خطبه می خوانیم:

******* بر شیعیان مومن است که در این روز به سوی اعمال نیکو و مستحبات پیشی بگیرند و شکر و سپاس اکمال دین خود را با عبادات و بندگی به جای آورند و بدانند که در این روز امام زمان آنها نیز خشنود و شاد است.

6) در ادامه خطبه حضرت ابراز می دارد:

******* ابلیس پس از هزاران سال عبادت به واسطه تمردی که در جریان سجده بر آدم از او سرزد از درگاه الهی رانده شد و از درجه خود ساقط گردید. کسیکه با علم به حقانیت علی (علیه السلام) از ولایت او سرپیچی کند از دایره بندگان مؤمن خارج شده و از درجه ایمان حقیقی ساقط می گردد.همچنانکه پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: « حب علی ایمان و بغضه کفر» دوست داشتن و محبت علی (علیه السلام) ایمان و بغض و دشمنی با او کفر است.4 4 (ینابیع الموده، ج 1 ص 173) وطاعت علی به مثابه طاعت خداوند متعال است آنجا که پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) به عمار می فرماید:« یا عمار طاعه علی طاعتی و طاعتی طاعه الله» ای عمار، اطاعت از علی اطاعت از من، و اطاعت از من اطاعت از خداوند متعال است.5 5 (ینابیع الموده، ج1، ص 384)

7) حضرت رضا (علیه السلام) درباره ثواب اطعام روزه داران مؤمن در روز غدیر می فرماید:

******* از مهمترین اعمال مستحبی که در روز غدیر وارد شده، روزه گرفتن است و این مسأله را مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان ذکر نموده است. اما امام رضا (علیه السلام) نیز در این خطبه ضمن اشاره به استحباب روزه در عید غدیر و ثواب بسیار زیاد آن از روزه گرفتن ابراهیم خلیل به شکرانه نجات از آتش در روز غدیر و روزه نبی مکرم اسلام به شکرانه اکمال دین در عید غدیر خبر می دهد.

آنجا که درباره ابراهیم خلیل می فرماید:«فصام شکراً لله»برای شکرگذاری خداوند روزه گرفت. و درباره پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) نیز فرمود:« فصام ذلک الیوم» پیامبر آن روز را امساک نمود و روزه دار بود.

8) غدیر روز صله رحم و دیدار و ملاقات با مؤمنین و شادی و سرور است. آنچنانکه حضرت رضا در این خطبه می فرماید:

9) یکی از فرازهای خطبه امام رضا علیه السلام، بحثی است پیرامون عرضه شدن ولایت امیر المومنین بر جمادات و گیاهان، حیوانات و آسمانها و... که به واقع اثبات کننده مسأله ولایت تکوینی معصومین (علیه السلام) است. چنانکه در بیان حضرت رضا، خصوصیات ذاتی نیک یا بد دایره سیعی از موجودات ارتباط مستقیم با پذیرش یا عدم پذیرش ولایت اهل بیت (علیهم السلام) دارد.

10) حضرت امام رضا در بخش دیگری ازخطبه خود می فرماید:

****** عظمت روز غدیر برابر با عظمت روز بعثت هر پیامبری است. چرا که غدیر روزکامل شدن ادیان الهی و روشن شدن مسیر حق تا روز قیامت است. به واقع غدیر بعثتی دیگر است برای اکمال دین و اتمام نعمت.

منبع:آفتاب

بخش حریم رضوی