نکات ايمني در آزمايشگاه

براي امنيت در آزمايشگاه نکات بسياري بايد رعايت شود هر چند رعايت اين نکات به تنهايي سلامت آزمايش کننده را تضمين نمي کند. اما احتمال بروز خطرات را به حداقل کاهش مي دهد. خطرات ديگري که در آزمايشگاه وجود دارد، وضعيت هاي غير قابل پيش بيني است که همواره در آزمايشگاه و در طول آزمايش به وجود مي آيند که با هوشياري و دقت در آزمايشگاه شيمي، مي توان اين خطرات را نيز تا حد مطلوبي کاهش داد.

در يک آزمايشگاه ايمن و استاندارد و در صورت رعايت موارد ايمني حوادث يا جراحات به ندرت اتفاق مي افتند. وقتي يک حادثه يا جراحت اتفاق مي افتد عموماً به دليل رعايت نکردن نکات ايمني و بي توجهي به آن هاست.

در هنگام ورود به آزمايشگاه، بايد از خطرات مواد شيميايي و خطرهاي ممکن در آزمايش ها اطلاعات کافي داشته باشيد. اهميت اين که دانش آموزان بدانند چه خطرهايي در آزمايشگاه وجود دارد، چگونه از آن ها دوري جويند و در صورت خارج شدن آزمايش از کنترل چگونه عمل کنند، بر هيچ کس پوشيده نيست.

بهترين راه براي جلوگيري از حوادث، آشنايي با خطرات ممکن در آزمايشگاه است. هر آزمايشي، بدون توجه به اين که چند بار در گذشته انجام شده است، مي تواند خطرات زيادي را به همراه داشته باشد. تمام اين مطالب براي آن گفته شد که شما اهميت شناسايي خطرات هر آزمايش را پيش از انجام آن درک کنيد.

نکته اي که همواره بايد به آن توجه داشته باشيد آن است که شما بايد تمام مواد شيميايي در آزمايشگاه را بسيار خطرناک و سمي قلمداد کنيد مگر آن که از بي خطر بودن ماده اطمينان کامل داشته باشيد و اين نکته بدان معني است که رعايت نکات ايمني در مواجه با مواد شيميايي الزامي است.

لباس کار آزمايشگاه

1. استفاده از عينک ايمني در هر شرايطي الزامي است. خطر پاشيدن مايعات و مواد شيميايي به چشم همواره وجود دارد.

2. استفاده از لنزهاي چشمي در آزمايشگاه مجاز نيست.

عينک هاي ايمني از پاشيده شدن مايعات به چشم جلوگيري مي کنند، اما چشمان را از بخارات محافظت نمي کنند. بخار بعضي مواد شيميايي باعث جذب رطوبت موجود در چشم مي شود، در نتيجه براي برداشتن لنزها مجبور به عمل جراحي خواهيد شد.

3. پوشيدن روپوش آزمايشگاهي در محيط آزمايشگاه الزامي است.

4. پوشيدن کفش هاي جلوباز ( همانند صندل يا دمپايي) و پوشيدن کفش پاشنه بلند در محيط آزمايشگاه غير مجاز است زيرا در صورت ريختن مواد شيميايي روي پا، پوست پا صدمه خواهد ديد.

5. پوشيدن شلوارک و دامن هاي بالاتر از زانو در محيط آزمايشگاه غير مجاز است، زيرا مواد شيميايي در صورت ريختن بر روي پوست برهنه، باعث جراحت و يا سوختگي مي شوند.

6. در صورت امکان از به دست کردن ساعت، جواهرات و انگشتر در محيط آزمايشگاه خودداري شود، زيرا ممکن است با جذب بخارات شيميايي، موجب بروز خارش و التهاب پوست زير خود گردند.

7. هرگز لباس هايي را که آويزان و گشاد (مانند لباس هاي آستين گشاد) هستند در آزمايشگاه به تن نکنيد، زيرا ممکن است هنگامي که شما در حال کار با چراغ بونزن هستيد آتش گرفته و باعث سوختگي گردند.

8. داشتن موي خيلي بلند همانند لباس هاي گشاد و آويزان در محيط آزمايشگاه غير مجاز است زيرا ممکن است در اثر تماس ناخواسته با شعله آتش بگيرند و يا به مواد شيميايي آغشته گردند.

9. گوش دادن به راديو و دستگاه هاي صوتي در محيط آزمايشگاه غير مجاز است، زيرا گوش دادن به آن ها موجب غفلت فرد آزمايش کننده از اطراف خود مي گردد و او را از شنيدن توضيحات مسؤول آزمايشگاه باز مي دارد.

تجهيزات ايمني

تهيه ي تمام وسايل و مواد ايمني همانند کپسول آتش نشاني، محلول هاي شست و شوي چشمي، دوش اضطراري، پتوي مخصوص خاموش کردن آتش و ... براي يک آزمايشگاه استاندارد ضروري است. در ضمن آزمايش گر بايد همواره محل وسايل ايمني و طرز کار با آن ها را در خاطر داشته باشد.

ريختن مواد شيميايي

1. در صورت ريخته شدن مواد شيميايي به سرعت مسؤول آزمايشگاه را با خبر کنيد. توجه کنيد موادي که با آن ها کار مي کنيد بي خطر نيستند و ممکن است موجب مسموميت، سوختگي و يا حتي مرگ شوند.

2. در صورت ريختن ماده ي شيميايي بر روي لباستان، با احتياط لباس را خارج کرده و فوراً قسمتي از پوست که به ماده ي شيميايي آغشته شده با مقادير زياد آب بشوييد و در صورت امکان دوش اضطراري بگيريد. تمام مدت، مسؤول آزمايشگاه را در جريان کار خود قرار دهيد.

در صورتي که قسمت زيادي از لباس شما آغشته به ماده ي شيميايي شده باشد، فوراً زير دوش اضطراري برويد و هم زمان که آب در حال ريختن است لباس را خارج کنيد و پس از در آوردن آن، سر، صورت و بدن خود را با دقت و حوصله و با مقادير زياد آب شست و شو دهيد.

3. حتي مقادير کمي از مايعات شيميايي که روي زمين يا صندلي ها پاشيده شده اند بايد زود پاک شوند. سديم بي کربنات و استيک اسيد رقيق به عنوان مواد ايمني در آزمايشگاه براي خنثي کردن اسيدها و بازها هستند. ( تمام اسيدها و بازها را قبل از تميز کردن خنثي کنيد.)

4. جيوه، سرب و برخي عناصر سنگين براي سلامتي خطرهاي جدي ايجاد مي کنند. از طرفي بدن انسان نمي تواند از عهده ي دفع اين مواد برآيد. تمام فلزهاي سنگيني که تا به حال به بدن شما راه يافته اند هنوز با شما هستند. (براي مثال اگر در کودکي شما با جيوه بازي کرده ايد و يا جوهرهاي حاوي سرب را خورده ايد، اين مواد هنوز در بدن شما هستند) فلزهاي سنگين براي مدتي بسيار طولاني در بدن مي مانند و ممکن است موجب عوارضي چون بيماري هاي ذهني، لرزش اندام و يا حتي مرگ شوند. تنها راه جلوگيري از اين خطرها آن است که کم ترين رويارويي را با فلزهاي سنگين داشته باشيد. در صورت ريختن جيوه مثلاً در اثر شکستن يک دماسنج جيوه اي، به سرعت مسؤول آزمايشگاه را خبر کنيد.

نکات ايمني ذکر شده همگي براي سلامت شما بوده و اميدواريم براي امنيت خود و ديگران ( نه ترس از مسؤول آزمايشگاه ! ) آن ها را به دقت رعايت کنيد.