انحصارطلبی یا سخاوتمندی؟

در حال حاضر پیشرفته ترین کشورها در حوزه برق- قدرت کدام کشورها هستند؟ دلیل این پیشروی چیست؟

می توان گفت کشورهایی همچون آلمان، آمریکا، کانادا، اتریش، سوئد، چین، هند از جمله کشورهای پیشرفته در زمینه ی برق- قدرت هستند که به جرئت می توان گفت دلیل پیشرفت آنها توجه و حمایت ایشان از پژوهشگران این رشته است.

در این کشورها میزان هزینه و موضوع پروژه ها بر چه اساسی است؟ در کشور ما چطور؟

من در حدی نیستم که در این باره صحبت کنم. اساتید بزرگواری هستند که می توانند در این مورد نظر بدهند ولی به نظر من مشکل کشور ما در تعریف پروژه هاست. در کشورهای پیشرفته مشکل را شناسایی می کنند و براساس آن پروژه ای تعریف می کنند تا مشکل را بتوانند حل کنند ولی در کشور ما اول پروژه ای تعریف می شود بعد، دنبال مشکلی متناسب با آن می گردند و اینجاست که شکاف بزرگ بین صنعت و دانشگاه در کشور معلوم می شود.

یکی از اساتید در این باره می گویند: ماهیت دانشگاه در کشورهای نیمه صنعتی (در حال توسعه) یک ماهیت آموزشی است، در حالی که ماهیت دانشگاه در کشورهای صنعتی یک ماهیت پژوهشی بوده و آموزش یکی از ثمرات و نتایج پژوهش است. به عبارت دیگر در دانشگاه های معتبر جهان نظام تحقیقاتی پشتوانه نظام آموزش است و مواد آموزشی دانشگاه ها در واقع بازتاب و نتیجه تحقیقات پژوهشگران است و چون موضوعات تحقیق برخاسته از نیازهای عینی و ملموس نهادهای گوناگون اجتماعی از قبیل صنعت است، لذا یک ارتباط تنگاتنگ و پویا بین پژوهش، آموزش و صنعت وجود دارد. به همین جهت در غرب مشکلی بنام عدم ارتباط بین دانشگاه و صنعت وجود نداشته و این از مشکلات خاص جهان نیمه صنعتی (در حال توسعه) است.

با توجه به اینکه نخبگان ایرانی در حوزه برق هم مثل سایر رشته ها در جهان زبانزد هستند، فکر می کنید ما در داخل کشور در سه مرحله تحقیق، توسعه و تولید در چه نقطه ای قرار داریم؟

برای پاسخ به این سوال از مقاله ای تحت عنوان تحقیق و توسعه که در سایت شرکت صنعت و معدن نارون منتشر شده است استفاده می کنم: فعالیت های علمی و تحقیق و توسعه به مفهوم عام، همیشه دو محصول به همراه دارد، یکی معلومات و دانش و دیگری تکنولوژی و فن. در لغت نامه ها علم به معنای کسب معلومات به صورتی سیستماتیک و تنظیم یافته تعریف می گردد. گرچه تعاریف بسیار زیادی می توان برای علم قائل شد. بعضی ها علم را به معنای ایجاد خلاقیت برخی دیگر علم را یک نوع فعالیت فکری و اجتماعی و برخی دیگر علم را یک تحول فرهنگی دانسته اند.

قبل از پیروزی انقلاب اسلامی کمتر تلاشی برای انجام فعالیت های تحقیق و توسعه به چشم می خورد و فقط در خلال سالیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی و خصوصأ در طول سالیان جنگ تحمیلی، عطش گرایش به فعالیت های تحقیق و توسعه و تلاش برای خود اتکایی فنی موجب صرف امکانات و منابع زیادی از منابع محدود این مرز و بوم به امور تحقیقات صنعتی و نمونه سازی و کپی سازی محصولات خصوصأ در راستای تأمین نیازهای جنگ تحمیلی گردیده است. از طرف دیگر پس از پایان جنگ تحمیلی و آغاز دوران بازسازی کشور و جبران نارسایی های تولیدی گذشته، درصد زیادی از مدیران واحدهای صنعتی تحت پوشش دولت برای بازسازی و توسعه منابع خویش متقاضی تأسیس واحدهای تحقیق توسعه بوده اند. برای اینکه بتوانیم از تقلید علم از کشورهای پیشرفته جلوگیری کنیم بایستی به تحقیق و توسعه در کشور توجه زیادی داشته باشیم. در برنامه های آموزش و پرورش جایگاه تحقیق و توسعه بسیار نازل است. هنوز بر روی ابتکارات در زمینه تکنولوژی، آموزش لازم صورت نمی گیرد و اصلأ تکنولوژی جایگاه شایسته ای پیدا نکرده است.

از نظر پرورش محقق، نظام آموزش ما به نحوی است که نباید انتظار معجزه داشت. زیرا در این نظام داوطلبان ادامه تحصیل پس از گذشتن از سد ورودی انتخاب شده و یک دسته آموزش‌های کلاسیک را طی می نمایند. پس از اتمام هر دور می بایست جهت ورود به دوره بعد امتحان دیگری را گذرانیده تا پایان دوره های ممکن. بدین ترتیب داوطلبان دوره های آموزش را به نحوی طی می نمایند که عملأ با فعالیت پژوهشی بیگانه هستند. در این میان فقط معدود کسانی هستند که در اثر نگارش رساله و یا به لحاظ علاقه شخصی به سوی تحقیق کشیده می شوند و اصولأ جذب فعالیت های تحقیقاتی خواهند شد که در واقع به صورت آکادمیک برای تحقیق پرورش نیافته اند.

به عنوان کارشناس ارشد برق فکر می کنید در حوزه صدور این علم و البته محصولات آن، سیاست ایران و کشورهای پیشرفته چیست؟ (انحصارطلبی یا سخاوتمندی؟)

به نظر من سیاست کشورهای پیشرفته یک سیاست انحصار طلبی است، تا جایی که یکی از اساتید ما می گفتند: وقتی گروهی متخصص خارجی جهت تعمیر یک واحد ژنراتور در یک نیروگاه حضور داشتند با حصارکشی اطراف ژنراتور اجازه وارد شدن مهندسین ایرانی به آن محل را نداده بودند تا اینکه علم تعمیر آن را در انحصار خود داشته باشند. کشور ما در زمینه ی قدرت توانایی بسیار بالایی دارد ولی هنوز هم تا رسیدن به کشورهای پیشرفته در این زمینه بسیار فاصله داریم. بر طبق آموزه های دینی ما که یکسان با فرهنگ ماست عالم وظیفه ی نشر و بسط علم را دارد كه این نقطه ی مقابل انحصار طلبی است.

تعدادی از پژوهشگران برق ایرانی در سایر کشورها فعالیت می کنند. مثلاً دیده می شود که گاهی در کنفرانس های بین المللی نماینده ای که از کشور آمریکا حضور دارد، یک نخبه ایرانی است. فکر می کنید چرا این اتفاق و به تعبیری فرار مغزها رخ داده است؟

در مقاله ای خواندم: این بی توجهی و بی مهری به استادان، متفکران و محققان است که یا منجر به فرار مغزها می شود یا از آنها کارمندانی ساده می سازد که بعضأ تجارت را به تفکر ترجیح می دهند، زیرا که محصولات تلاش شان خریداری ندارد. برای ایجاد انگیزه در محققان باید اولأ متوسل به سیاست های تقدیر و تشویق، امتیاز، برگزاری محافل و سمینار شد. ثانیأ به وضعیت مادی آنها به نحوی باید توجه نمود که به جای تفکر و تعقل وقت گرانبهای خویش را برای تأمین نیازهای اولیه و مادی زندگی صرف ننمایند.

برای ادامه ی تحصیل در مقطع دکترا، کدام کشور را برمی گزینید؟ چرا؟

اینکه برای دکتری کدام کشور را انتخاب کنم اهمیت چندانی ندارد. اگر قصد ادامه تحصیل در این مقطع را داشته باشم تمام تلاشم را خواهم کرد که بهترین دانشگاه از لحاظ علمی که متناسب با توانایی ها و شرایط خودم نیز باشد را انتخاب کنم، حالا در هر کشوری که باشد.

برای ایجاد تحول در حوزه علم برق- قدرت و بهره وری از آن چه پیشنهادی می دهید؟

پیشنهادی که دارم تنها مختص این رشته نیست و تمامی علوم را شامل می شود و آن ایجاد تعامل و همکاری بین پژوهشگران هر رشته است. بایستی تیم هایی تشکیل شود که به بررسی و موشکافی مشکلات موجود در صنعت کشور بپردازند و از تمام امکانات موجود و نخبه های علوم که در دانشگاه ها حضور دارند و کمتر مورد توجه قرار می گیرند نیز استفاده شود تا این مشکلات شناسایی و حل شوند. واضح است که این اقدامات نیازمند حمایت های مالی و معنوی مسوولین محترم کشوری است. تا اینکه ایران عزیز ما روز به روز پیشرفت کند و در کنار کشورهای پیشرفته جهان قرار گیرد.

معمولا آخرین و جدیدترین اخبار دنیای برق رو از چه منابعی به دست می آورید؟

معمولاً از سایت ها و خبرگزاری های کشور و مطالعه مقالات علمی منتشر شده در مجلات و یا کنفرانس های بین المللی.

فکر می کنید سایت اطلاع رسانی تبیان در اطلاع رسانی اخبار علمی به روز و موفق است؟

فکر می کنم بیشتر اخبار علمی در سایت تبیان در مورد فناوری اطلاعات و نجوم باشد و در حوزه های دیگر علوم زیاد وارد نشده است. مطمئناً موسسه ی فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان با سود بردن از کاربران پرتلاش و با انگیزه خود می تواند جزو موفق ترین ها در این زمینه نیز باشد.

از نظر شما تبیان چه نقاط ضعف و قوتی نسبت به سایر سایت های مشابه دارد؟

به اعتقاد من تبیان از لحاظ شبکه کاربران بهترین سایت کشور است و دارای جوی بسیار صمیمی و دوست داشتنی است. ضعف های تبیان بیشتر از لحاظ فنی است. چرا که در بسیاری بخش ها در مقایسه با سایر سایت های مشابه هنوز جای پیشرفت دارد مانند چت تبیان، انجمن ها و همچنین بخش های دیگر. ولی با روندی که دارم می بینم مطمئناً در آینده شاهد پیشرفت بسیار زیادی خواهیم بود.

حرف پایانی؟

سپاسگزارم از اینکه وقت گذاشتید و حرف هایم را خواندید، امیدورام هر کجا که هستید موفق و سلامت باشید.

خدایا چنان کن سرانجام کار تو خشنود باشی و ما رستگار