دلیل نامگذاری 13 آبان به عنوان روز دانش آموز چیست؟

13آبان در تاریخ انقلاب اسلامی ایران همواره روز تقابل حق و باطل بوده است. این روز یاد آور وقایع مهم در تاریخ ایران است. تبعید امام خمینی(ره) به ترکیه در ۱۳ آبان ۱۳۴۳، واقعه کشتار جمعی دانش‌آموزان تهرانی در ۱۳ آبان ۱۳۵۷ که بعدها روز دانش‌آموز نام گرفت و در نهایت تسخیر لانه جاسوسی در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ که امام خمینی(ره) از این اتفاقات به‌عنوان انقلاب دوم نام بردند؛ به‌عنوان سه حادثه مهم تاریخی مطرح در تقویم کشورمان ثبت شده است.

13 آبان به عنوان روز  دانش آموز نامگذاری شده است. در این روز دانش آموزان متعهد و بیدار بر ضد رژیم شاه و حامیان آنها قیام کردند و این قیام نشان از آگاهی و تعهد این د انش آموزان نسبت به اهداف انقلاب می باشد.

13 آبان روز اوج تظاهرات و مخالفت دانش‌آموزان و دانشجويان عليه رژيم پهلوی بود و در این تظاهرات و اختلافاتی که بین سربازان نظامی با دانش آموزان و دانشجویان به وجود آمده بود چندین نفر زخمی و عده ای هم به شهادت رسیدند.

 ماجرای 13 آبان 1357

در حالي که انقلاب اسلامی مردم ايران به رهبری امام خميني به روزهای سرنوشت سازی نزديک می شد همه اقشار مردم ايران از زن و مرد و پير و جوان، سعی در ايفا نمودن نقش تاريخي خود و عمل به تکليف الهي داشتند. در اين ميان دانش‌آموزان و نوجوانان شور و حال ديگری داشتند. دانش آموزان آگاه و رشید در مبارزه با استکبار، همواره نقشی فعّال و فراموش ناشدنی ایفا کرده اند.

دانشگاه تهران كه از مدتي پيش به محل گردهمايي دانشجويان مخالف رژيم تبديل شده بود، در اين روز شاهد يكی از گسترده‌ترين تجمعات دانشجويان بود. عده‌اي شعار می دادند، گروهی بحث و تبادل نظر می‌كردند و برخی هم سخنرانی كرده يا اعلاميه می خواندند. ازهمان ساعات اولیه روز 13 آبان تعدادی از دانش‌آموزان معدود دبيرستانهایی كه هنوز فعال بودند، مدارس را تعطيل كردند و به طرف  دانشگاه تهران تظاهرات كردند. آنها در سر راه خود دبيرستانهای دیگر را هم تعطيل كردند. با زیاد شدن جمعيت دانش‌آموزان، سربازان ارتش وارد عمل شدند و با شليك تير هوایی و انفجار گاز اشك‌آور به مقابله با دانش‌آموزان پرداختند و آنها را متفرق كردند. با شدت يافتن درگيری بين سربازان و دانش‌آموزان شعارهای «مرگ بر شاه» و «معلم به پا خيز محصلت كشته شد» از هر گوشه خيابان، به پا خاست.

در مسير حركت دانش‌آموزان به سوی دانشگاه، مردم هم با آنها همراه و وارد دانشگاه شدند و پس از ورود به دانشگاه به تجمع دانشجويان پيوستند. دانشجويان سپس به مسجد دانشگاه رفتند و از طريق بلندگوی مسجد، شعارهای تندی عليه رژيم سر دادند.

آنها كه قصد داشتند از دانشگاه تا خانه آيت‌الله سيد محمود طالقانی كه به تازه از زندان آزاد شده بود؛تظاهرات كنند، هنگام خروج از دانشگاه با مأموران حكومت نظامی روبه‌رو شدند. صدای تيراندازی و انفجار گاز اشك‌آور، جمعيت را پراكنده كرد. عده‌ای دوباره به داخل دانشگاه برگشتند و با بستن درهای دانشگاه به شدت شعار می دادند. عده‌ای ديگر كه در بيرون از دانشگاه مانده بودند به خيابانهای اطراف رفتند.
دانشجويان به سمت دانشكده پزشكی در حركت بودند كه نظاميان وارد محوطه دانشگاه شده دوباره شروع به تيراندازی و انفجار گاز اشك‌آور كردند. دانش‌آموزان و دانشجويان براي خنثی كردن اثرات گاز اشك‌آور، شاخه‌های درختان را شكسته آتش زدند. با خروج مأموران از محوطه دانشگاه، مجروحين به بيمارستانهای اطراف دانشگاه منتقل شدند و فرياد «الله اكبر» دانش‌آموزان و دانشجويان بیشتر شد.گروه ديگری از تظاهركنندگان كه در خيابانهای اطراف دانشگاه پراكنده بودند با روشن كردن آتش و حركت به سمت خيابانهاي آناتول فرانس (قدس فعلی) و بزرگمهر، شيشه‌های ساختمان نشريات حزب رستاخيز و نگهبانی برق دانشگاه را شكستند و اثاثيه آنها را بيرون ريختند. در خيابان تخت‌جمشيد (طالقانی فعلی) نيز بانك صنايع و معادن مورد حمله تظاهركنندگان قرار گرفت. ساعاتی بعد، تظاهرات اطراف دانشگاه به سطح شهر و ديگر خيابانها كشيده شد. تظاهركنندگان با در دست داشتن پلاكاردهایی مانند «دانشگاه شهيد داد» و با اعلام شهادت 65 نفر در دانشگاه، واقعه امروز را به اطلاع مردم رساندند.

مقامات فرمانداری نظامی تهران ؛درباره تعداد شهدا و مجروحان حادثه 13 آبان اعلام كردند كه برخلاف شايعات منتشره هيچ‌كس كشته نشده تنها سه نفر مجروح شده‌اند. دكتر عبدالله شيباني، رئيس وقت دانشگاه تهران هم گفت كه درگيريهای امروز تنها چهارده مجروح به جاي گذاشته است. روزنامه كيهان به نقل از راديو ايران، نوشت كه تا ساعت 12 شب، دوازده نفر از مجروحانی كه در بيمارستان پهلوی منتقل شده بودند درگذشته‌اند و حال دو نفر ديگر از آنها وخيم است. اما بنا به آمار بنياد شهيد انقلاب اسلامی در ميان شهدای انقلاب تنها نام دو نفر به نامهای مصطفي حاجی و سيد مهدی سيد فاطمی ذكر شده كه تاريخ شهادتشان 13 آبان 1357 است.

 فیلم درگیری های واقعه 13 آبان از تلویزیون پخش شد و همین مسئله باعث بازتاب این موضوع در همه جای کشور شد.تلویزیون در اقدامی بی سابقه در بخش خبری ساعت 21:30 صحنه هایی از این درگیری ها را نشان داد.در اين فيلم كه صدای تيراندازی، انفجار گاز اشك‌آور و شعارهای تظاهركنندگان ضبط شده بود، صحنه تير خوردن يكی از دانشجويان، هر بيننده‌ای را ناراحت و متاثر می کرد.

 حادثه ی این روز پیامد های بدی برای رژیم پهلوی داشت. فردای آن روز تعدادی از ساختمانهای دولتی، تأسيسات و اتوبوسهای شركت واحد به آتش كشيده شد كه گفته می‌شود بسياري از اين رخدادها توسط عمال حكومت وقت و به منظور زمينه‌سازی برای روی كار آوردن دولت جديد صورت گرفته بود. در پي اين واقعه وزير علوم و آموزش عالی، دكتر ابوالفضل قاضی، استعفا كرد. كابينه شريف امامی با عنوان دولت آشتی ملی كه در اولين ماه روی کار امدن و زمامداری خود، كشتار 17 شهريور 1357 را به پا كرده بود، با واقعه خونين 13 آبان مجبور به استعفا شد و جای خود را به دولت نظامی غلامرضا ازهاری داد. شاه نيز در پيامي ترحم‌برانگيز كه در 15 آبان از تلويزيون پخش شد، بابت خطاهای گذشته از ملت عذر خواست و متعهد شد كه در رفع خرابيها و مفاسد سياسی و اقتصادی بكوشد. او گفت: «من صدای انقلاب شما ملت ايران را شنيدم.

امام خميني در 14 آبان طي پيامی به ملت ايران واقعه دانشگاه را محكوم كرد و شاه را مسئول تمام خرابيها و خيانتها دانست. ايشان ضمن دعوت از مردم به صبر فرمود: «من از اين راه دور چشم اميد به شما دوخته‌ام و آنچه كه در قدت دارم در خدمت به شما كه به حق است، نثار مي‌كنم و صداي آزادي‌خواهي و استقلال‌طلبي شما را به گوش جهانيان می رسانم.»
شهید محمدعلی رجایی که به‌تازگی از زندان آزاد شده بود، با تأسیس انجمن اسلامی معلمان نقش مهمی در ساماندهی اعراض معلمان، دانش‌آموزان و دانشجویان ایفا کرد؛ بنابراین به خاطر گرامیداشت یاد و خاطره شهیدان دانش‌آموز، این روز در تاریخ انقلاب اسلامی به نام روز دانش‌آموز نام‌گذاری شده است.

یوم اللّه سیزده آبان، یادآور حماسه ها، ایثارها و فداکاری های دانش آموزان عزیزمان است. در این روز  دانش آموزان انقلابی توانستند گوهر دانش و آموزندگی را در آیینه حماسه و دلیری بتابانند و غبار خودباختگی را از سیمای مدرسه بروبند. دانشگاهیان دین باور به پیروی از امام نور دیواره های نفاق و خیانت را فرو ریختند و شمعی فروزانتر از شمع نخست در میانه جنگ و کاراز افروختند.

این جوانان شجاع بودند که با قیام خویش، به مستضعفان آموختند که برای به دست آوردن حقوق از دست رفته خود، باید با ستم گران جهانی بستیزند. اینک و با توجه به آن رشادت ها و حماسه آفرینی ها، بر دانش آموزان ماست که سهم مهمی در مبارزه با استکبار بر عهده گیرند و هم چون گذشته، از پیش گامان این قیام ملّی باشند.

 به این جهت روز 13 آبان روز دانش آموز نامیده شد تا خاطره فرزندان دلیر انقلاب برای همیشه جاودان بماند و درسی فراموش نشدنی برای تمام دانش آموزان در سراسر جهان باشد که با ابرقدرت های چپاول گر به مبارزه بی امان بپردازند و عزّت را بر زندگی ذلت بار ترجیح دهند.

 روز سیزدهم آبان به همه مستضعفان جهان آموخت که بر ضد مستکبران قیام کنند و حقوق از دست رفته خویش را از چنگال استکبار و استعمار بیرون کشند. پیام روز سیزدهم آبان به مسلمانان این است که: تنها در برابر پروردگار جهانیان و مکتب توحید به نماز بایستند و فقط در پیش گاه خدا به کرنش بنشینند و تا همیشه زمان در برابر ظلم و زورگویی ابرقدرت ها سرتسلیم فرود نیاورند.

به خاطر گرامیداشت یاد و خاطره شهیدان دانش‌آموز، این روز در تاریخ انقلاب اسلامی به نام روز دانش‌آموز نام‌گذاری شده است.

همانطور که گفتیم13 آبان یک روز سرنوشت ساز برای کشورمان بود. در ادامه دو واقعه ی مهم دیگر را هم برایتان می گوییم:

13 آبان 1358روز تسخیر لانه جاسوسی

دقیقا یکسال پس از شهادت دانش آموزان در دانشگاه و درست در سالروز 13 آبان 58 ایران اسلامی شاهد جلوه دیگری از این رویارویی میان جبهه حق علیه باطل بود.در این روز به یکباره به حیات سیاسی مملو از خباثت امریکا و عملکرد سازمان جهنمی سیا در ایران خاتمه داده شد ومزدورانی که پس ازپیروزی انقلاب دائماً به فتنه انگیزی و ماجراجویی علیه نهضت اسلامی ایران مشغول بودندبه گروگان گرفته شدندو لانه پر از فساد و جاسوسی آنان که به اشتباه(سفارت)لقب گرفته بود،‌ تعطیل شد.

امام خمینی در ۱۲ آبان ۵۸ در پیامی دیگر به پذیرش شاه از سوی دولت آمریکا اعتراض کرد و گفت:« تمامی اقشار جامعه از جمله دانشگاهیان، دانش آموزان و طلاب علوم دینی باید بر علیه آمریکا، مبارزه خود را با قدرت گسترش دهند.» نمایندگان دانشجویان پیرو خط امام به دنبال انتشار این پیام، در دانشگاه های امیرکبیر، تهران، شهید بهشتی و صنعتی شریف تصمیم گرفتند که سفارت آمریکا را تصرف کنند. در نخستین بیانیه این دانشجویان آمده است:« ما دانشجویان مسلمان پیرو خط امام با به تصرف درآوردن سفارت جاسوسی آمریکا در تهران از موضع قاطعانه امام در مقابل آمریکای جنایتکار برای اعتراض به دسیسه های امپریالیستی و صهیونیستی، اعتراضمان را به گوش جهانیان می رسانیم.» هدف از انجام چنین کاری این بود که به پذیرش شاه از سوی دولت آمریکا و همچنین دولت موقت مهندس بازرگان، اعتراض شود.

اشغال لانه جاسوسی امریکا در تهران و گروگانگیری جاسوسان دیپلمات نمای کاخ سفید، تنها یک حادثه سیاسی در حد تعطیل شدن سفارتخانه یک کشور در کشور دیگر نبوده و بلکه آغاز تحول عمیقی بود که در خاورمیانه و در سطح جهان در جهت عریان ساختن ماهیت پنهان شده زمامداران واشنگتن و گردانندگان سیاست خارجی امریکا به وقوع پیوسته بود. نمایندگان مجلس شورای اسلامی، این روز را به روز «ملّی مبارزه با استکبار» نام گذاری کردند.

13 آبان1343

در سال ۱۳۴۳ شرایط اجتماعی و فشارهای مردمی و یاران امام(ره) و روحانیت و طلاب و مدرسین حوزه علمیه قم سبب شد تا عناصر رژیم پهلوی حضرت امام خمینی(ره) را پس از ۱۰ ماه زندان و حصر در تهران آزاد کنند و چنان تصور می‌کردند که امام راحل پس از آزادی از زندان و حصر، نهضت و حرکت اسلام‌خواهانه را ادامه نخواهند داد.
هر روز که می‌گذشت بر شدت مبارزات حضرت امام خمینی(ره) با رژیم فاسد طاغوت اضافه می‌شد تا در مهرماه ۱۳۴۳ که مصونیت مستشاران نظامی آمریکا از تصویب مجلس گذشت و حضرت امام آن سخنرانی معروف را بر ضد آن قانون در روز تولد حضرت زهرا(س) که برابر با چهارم آبان ۱۳۴۳ بود، فرمودند و تنظیم‌کننده لایحه و تصویب‌کنندگان و توشیح‌کننده و اجراکنندگان را خائن به اسلام و کشور دانستند و شدیدترین حملات را به رژیم شاه و آمریکا به‌ویژه به رئیس‌جمهور آمریکا داشتند.

فرازهایی از سخنرانی ایشان چنین بود: «دولت با کمال وقاحت از این امر ننگین طرفداری کرد، ملت ایران را از سگ‌های آمریکایی پست‌تر کردند. اگر چنان‌چه کسی یک سگ آمریکایی را زیر بگیرد، بازخواست از او می‌کنند؛‌ اگر شاه ایران یک سگ آمریکایی را زیر بگیرد بازخواست می‌کنند و اگر چنان‌چه یک آشپز آمریکایی شاه ایران را زیر بگیرد، مرجع ایران را زیر بگیرد، بزرگ‌ترین مقام ایران را زیر بگیرد، هیچ‌کس حق تعرض ندارد.»

امام خمینی(ره) دستور دادند این سخنرانی به‌صورت اعلامیه توسط مؤتلفه اسلامی و به‌صورت گسترده پخش شود.

شرایط سیاسی و اجتماعی در سال ۱۳۴۳ به‌گونه‌ای بود که شاه هیچ راه گریزی جز تبعید امام خمینی(ره) با هدف حفظ رژیم و استمرار سلطه آمریکا در کشور پیدا نمی کرد؛ به همین خاطر در ۱۳ آبان همان سال دستور تبعید امام(ره) به ترکیه با یک هواپیمای نظامی را صادر کرد.

شاه خیال می‌کرد با تبعید امام(ره) به ترکیه صدای مخالفان تصویب کاپیتولاسیون و مخالفان حکومتش در نطفه کور خواهد شد، اما این سرآغاز هجرتی بود که ۱۴ سال بعد پیروزی انقلاب اسلامی را رقم زد.

---