نحوه صحیح دستور دادن به کودک

 گاهی ممکن است بعضی اوقات به کودک دستورهایی داده شود که بر روی او هیچ تاثیری ندارد و آنها را گوش نمی دهد.در این مطلب می خواهیم اشاره ای به این دستورها داشته باشیم. در واقع دستورهایی که معمولاً موثر واقع نمی‌شود دارای یکی از خصوصیات زیر است:

دستورهای زنجیره ای:

یک سری از دستورها ، زنجیره ای هستند . اینها دستورهایی هستند که پشت سر هم به کودک داده می‌شود و کودک نمی تواند همه ی آنها را به خاطر بسپارد.بنابراین برخی از آن‌ها را فراموش می کند وآنها را انجام نمی‌دهد . مانند لباست را بپوش، دندان‌هایت را مسواک بزن، موهایت را شانه کن، بعد بیا صبحانه بخور.بهتر است این دستورها را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید و هر کدام را به تنهایی از کودک درخواست کنید.

دستورهای مبهم و پیچیده:

 برخی از دستورهایی که به کودک داده می شود مبهم است . اینها دستورهایی هستند که برای کودک واضح و روشن نیستند و به خوبی نمی‌توانند منظور گوینده را منتقل کنند.این گونه دستورات به صورت کلی به کودک گفته می شود . به عنوان مثال زمانی که بزرگتر ها از بچه ها انتظار دارند که بدون درگیری و خشونت با هم بازی کنند و دعوا نکنند ولی فقط به آن‌ها می گویند که بچه های خوبی باشید.کودک ممکن است نداند از او چه خواسته شده است و بزرگتر ها از او چه انتظاری دارند و او  باید چه کار کند که از نظر والدین بچه خوبی باشد؟ این دستورها مبهم هستند، بنابراین بهتر است به صورت مشخص و اختصاصی به آن‌ها بگوییم: با اسباب بازی هایتان با هم و به آرامی بازی کنید.

این نوع دستور دادن باعث گیج شدن کودک می شود بنابراین هیچ کاری انجام نمی دهد  و همین کار او  باعث می شود والدین او را سرزنش کنند. بنا براین کودک هم شروع به لجبازی و مقاومت می کند. این نوع دستورات باید به صورت ساده بیان شوند یعنی تبدیل به چند دستور شده و بعد یکی یکی آن ها را به کودک بگوییم.

دستورهای پرسشی:

گروه دیگر از دستورها ، پرسشی هستند .در این گونه دستورها از کودک سوال می‌شود که آیا دوست دارد که این کار را انجام دهد؟ مثلاً، «آیا دوست داری که اتاقت را تمیز کنی؟» و از این روش در واتقع از کودک می خواهیم که اتاقش را تمیز کند .البته  ممکن است یک کودک لجباز به راحتی بگوید: «نه دوست ندارم».  در این گونه دستورها ما به بچه حق انتخاب می‌دهیم. پس دور از انتظار نیست که او آن را انجام ندهد.

دستور دادن به صورت منفی:

 گاهی هم برخی دستوراتی که به کودک داده می شود به صورت منفی است. دستورات منفی، دستوراتی هستند که با فعل منفی به کار می روند و فقط به کودک گفته می شود چه کاری را انجام ندهد اما جایگزینی برای آن بیان نمی کنیم و نمی گوییم چه کاری به جای آن انجام بدهد. مثلا می گوییم: ندو، نپر، داد نزن، خواهرتو نزن، دستم را ول نکن و...

 بهتر است بزرگترها به جای این کلمات افعال مثبت را جایگزین آن ها کنند  و به کودک بگویند مثلا: راه برو یا برو توی حیاط بدو، بشین یا بیا نقاشی بکش، آروم صحبت کن، خواهرتو بغل کن ببوس، دستم و محکم بگیر و .... بنابر این به جای دستورات منفی از دستورات مثبت استفاده کنید و جایگزین مناسب را به جای رفتارش به کودک معرفی کنید.

دستور دادن همراه با دلیل و منطق:

برخی از دستوراتی که کودکان داده می شود همراه با دلیل و منطق است . مثلا این گونه دستور می دهیم که زود باش اتاقت را مرتب کن چون امشب مهمان داریم و از این که خانه نامرتب باشد نگران و عصبانی می شوم و یا بیا تکلیفت رو انجام بده وگرنه بی سواد می مانی و بزرگ که شدی نمی توانی برای  خودت کسی بشی  در این مثال ممکن است کودک دستور اصلی را فراموش کند، بنابراین بهتر است که دستور به این شکل باشد: «مشب مهمان داریم و خانه نامرتب من را نگران و عصبانی می کند پس لطفاً هر چه سریع تر وسایلت را جمع کن. یعنی ابتدا توضیحات را به کودک بدهید و بعد دستور مورد نظر را به او بگویید.

روش دستوردادن موثر:

 برای اینکه دستور دادن بر روی کودک تاثیر داشته باشد، بهتر است از این روش استفاده کنید.یعنی  نزدیک کودک بروید، تا حد چشم های کودک خم شوید و با او تماس چشمی برقرار کنید و فاصله شما در زمانی که دستور می دهید به اندازه فاصله یک دست باز باشد( یعنی به فاصله شانه تا نوک انگشتان) و برای کودک به طور دقیق مشخص کنید و بگویید چه کار کند.

نکات مهم در زمان دستور دادن:

بهتر است والدین و بزرگتر ها برای دستور دادن کودک ، یک سری از نکات را توجه کنند.مثلا هر چه تعداد دستورها کمتر باشد، موثرتر است و کودک بهتر متوجه می‌شود و سریع تر آن را اجرا می‌کند.

همچنین  دستوری که به کودک داده می‌شود باید مشخص، خاص و روشن باشد.دستورها باید بیشتر به شکل مثبت باشند. مثلاً به جای گفتن «بلند صحبت نکن» بگویید «آرام صحبت کن».

با صدای محکم و قاطع با کودک صحبت کنید و بگویید که چه کار باید بکند، اما نباید در کلامتان خشونت وجود داشته باشد.

زمانی که کودک از دستوری که شما به او داده اید اطاعت کرد ، او را تشویق کنید و جایزه ای برای او در نظر بگیرید.

 دستورها باید در حد سن و فهم و توانایی‌های کودک باشد. سعی کنید دستورها با تهدید همراه نباشند و با لحن خوب و قاطع گفته شوند.

در دستور ، توضیح اضافه ندهید ؛ چون ممکن است جنبه ی توهین و سرزنش پیدا کند و احتمال اجرا را کم کند.

در دستورها ، اسم کودک را صدا نزنید‌ . چون تمرکز روی رفتار است و نه روی اشخاص.

در دستورهایی که می دهیم ، باید عزت نفس ، اعتماد به نفس ، خلاقیت و مسئولیت پذیری کودک حفظ و تقویت شود.

اگر کودک در شرایطی است که نمی‌تواند دستورهای ما را انجام دهد، بهتر است به زمان دیگری موکول شود و اصلاً درخواست نشود.مثلاً کودک در حال دیدن کارتون مورد علاقه‌اش است و ما به او می‌گوییم « بلند شو کتابهایت را مرتب کن.»

گاهی ممکن است کودک ، دستوری که به او داده شده را انجام ندهد ، این عدم  رعایت دستور دلیل بر لجبازی او نیست. احتمال دارد که کودک متوجه منظور شما نشده باشد، پس دستور خود را دوباره با توجه به روش‌های ذکر شده برای او تکرار کنید. مطمئن باشید در صورت رعایت و تمرین موارد فوق، کودکتان دستورهای شما را بهتر انجام خواهد داد.

---