استبراء و استظهار در حيض

طبق نظر آیت الله سیستانی
مسأله 99: استبراء از خون حيض، عمل خاصی است كه زن برای آگاهی از وضعيت باطن مجرا و اينكه آيا آلوده به خون حيض است يا نه انجام مي دهد. اين استبراء در موردی انجام مي شود كه زن دارای دو شرط باشد:

  1. خونريزي اش قبل از ده روز در ظاهر قطع شده باشد.

  2. يقين به پاكی باطن مجرا نداشته باشد و احتمال معقول دهد باطن مجرا پاک شده است، بنابراين اگر بداند باطن مجرا همانند ظاهر آن پاك شده است يا باطن مجرا بر خلاف ظاهر آن، پاك نيست نيازی به استبراء نيست.

اين استبراء كيفيت خاص واجبی ندارد و به هر شكلی بتوان از وضعيت باطن مجرا و پاكی يا آلودگی آن به خون كسب اطّلاع كند كافی است، مثلاً قدری پنبه داخل فرج نمايد و مقداری صبر نمايد و اگر عادت او چنين است كه خون او برای مدّت كوتاهی در بين حيض قطع مي¬شود همچنان كه در بعضی زنان گفته شده است، بايد بيش از آن مقدار صبر كند و بعد پنبه را بيرون آورد و ببيند آلوده به خون شده يا نه، پس اگر سطح پنبه به لكّه زرد رنگی هر چند بسيار كوچك آلوده باشد هنوز حيض محسوب مي شود و احكام مربوط به آن در مسأله بعد ذکر مي‌شود.

مسأله 100: اگر زن قبل از ده روز پاك شود و احتمال بدهد كه در باطن خون هست، يا بايد عبادت ها را احتياطاً انجام دهد يا استبراء كند و جايز نيست بدون استبراء عبادت ها را ترك كند، پس اگر استبراء كرد و پاك بود، غسل كند و عبادت های خود را به جا آورد و اگر پاك نبود هر چند به آب اندک زرد رنگی آلوده باشد، چنانچه در حيض عادت ندارد يا مبتدئه است يا عادت او ده روز است، بايد صبر كند كه اگر قبل از ده روز پاك شد، غسل كند و اگر سرِ ده روز پاك شد يا خون او از ده روز گذشت، سرِ ده روز غسل نمايد و قبل از سپری شدن ده روز، هر وقت شك داشت كه خون در باطن هست يا قطع شده، استبراء را دوباره انجام مي‌دهد و حكم صورتی كه زن عادتش كمتر از ده روز است در مسأله بعد ذکر مي‌شود.

مسأله 101: اگر عادت زن كمتر از ده روز است، در بين ايام عادت هر وقت شك داشت كه خون در باطن قطع شده يا نه استبراء مي كند و در صورت آلودگی بر حيض بودن باقی مي‌ماند تا اين كه ايام عادت سپری گردد مگر آنكه قبل از آن پاك شود و اگر بعد از سپری شدن ايام عادت، شك در پاكی باطن دارد، استبراء مي¬كند و اگر آلودگی باقی بود، - هر چند به شكل لكّه زردِ كم رنگ - سه حالت پيش مي آيد:

  الف. در صورتی كه بداند قبل از تمام شدن ده روز يا سرِ ده روز پاك مي شود نبايد غسل كند و تا پاكی صبر می كند.

  ب. اگر مي داند خون از ده روز بيشتر مي‌شود، خون بعد از روزهای عادت استحاضه است بنابراين غسل نموده و وظايف مستحاضه را انجام مي دهد.

  ج. در صورتی كه شك دارد و احتمال مي دهد كه آن خون، قبل از تمام شدن ده روز قطع مي شود، احتياط مستحب است كه يك روز عبادت را ترك نمايد سپس غسل حيض نموده و اعمال مستحاضه را انجام دهد هرچند جايز است در صورتی که شک نسبت به وضعيت خون همچنان باقی است، بيشتر از يك روز (تا كامل شدن ده روز)، عبادت را ترك نمايد. اين ترك عبادت پس از سپری شدن ايام عادت را اصطلاحاً «استظهار» مي نامند. 

مسأله 102: استظهار به معنای ترك عبادت و ساير كارهايی كه در حال حيض بر حائض حرام است، مي باشد و زن در مدت استظهار احكام حائض را دارد، اصل عمل استظهار واجب نيست و مراعات آن احتياط مستحب است و نوعی احتياط در مورد حيض احتمالی به شمار مي رود. استظهار در موردی انجام مي شود كه زن دارای پنج شرط است:

  1. دارای عادت عدديه باشد خواه عادتش وقتيه هم باشد يا نباشد.

   2. عادت وی كمتر از ده روز باشد.

   3. بيشتر از مقدار عادت خود خون ببيند.

   4. نداند خون بعد از ايّام عادت از ده روز مي‌گذرد يا نه.

   5.حكم استظهار مخصوص زنی است كه خون ديدن او، پس از ايام عادت ادامه پيدا مي¬كند و در مورد زنی كه قبل از ايّام عادتش خونی مشاهده می كند كه حکم استحاضه را دارد، سپس خون ادامه پيدا كرده و از عادتش بيشتر مي‌شود، جاری نيست، مثلاً زنی كه عادت وقتيه و عدديه دارد و در ماه اول و ماه دوم ايّام عادت او از دهم تا پانزدهم ماه بوده است، اگر اين زن در ماه سوم در ايّام عادت خون ببيند ولی اين خون ادامه پيدا كند و تا ماه آينده قطع نشود پس از سپری شدن ايّام حيض در ماه چهارم، زن نداند خونريزي اش تا بعد از بيستم ماه ادامه پيدا مي‌كند يا نه، چنين فردی دهم تا پانزدهم ماه چهارم را حيض قرار مي دهد و بعد از تمام شدن ايام عادت يعنی پانزدهم ماه در صورت شك در وضعيت خون، بايد وظايف مستحاضه را انجام دهد و نمي تواند استظهار نموده و عبادت را ترك نمايد.

---

منبع:
سایت سراج